Phết máu ngoại biên là một xét nghiệm quan trọng trong quản lý các rối loạn về máu, hỗ trợ bác sĩ đánh giá thể trạng người bệnh và xây dựng hướng điều trị phù hợp. Vậy xét nghiệm này thực chất là gì và thường được chỉ định trong những trường hợp nào?
Phết máu ngoại biên (còn gọi là phết máu ngoại vi) là một kỹ thuật kiểm tra vi thể mẫu máu trên phiến kính, nhuộm màu và quan sát dưới kính hiển vi. Kết quả kỹ thuật này có thể giúp bác sĩ phát hiện các vấn đề bất thường trong máu (nếu có), từ đó chẩn đoán, định hướng điều trị và theo dõi tình trạng rối loạn máu hoặc các bệnh lý huyết sắc tố khác. (1)
Mục tiêu của phương pháp phết máu xét nghiệm này là đánh giá hình dạng, kích thước, số lượng, cấu trúc của các tế bào máu, bao gồm hồng cầu (RBC), bạch cầu (WBC) và tiểu cầu. Không chỉ là phương pháp kiểm tra công thức máu thông thường, phết máu ngoại vi còn giúp phát hiện sớm một số dạng rối loạn huyết học: (2)
Phương pháp xét nghiệm này giúp bác sĩ phát hiện sự hiện diện của các tế bào bất thường hoặc chưa trưởng thành, ký sinh trùng và các vấn đề huyết học khác mà có thể hệ thống phân tích tự động không thực hiện được. Do đó, kỹ thuật xét nghiệm này được các chuyên gia đánh giá là công cụ quan trọng trong chẩn đoán lâm sàng.
Kỹ thuật này có thể được bác sĩ chỉ định khi người bệnh có các biểu hiện gợi ý đến tình trạng rối loạn sản xuất tế bào máu hoặc đời sống hồng cầu, chẳng hạn như:
Ngoài ra, xét nghiệm này cũng có thể được bác sĩ chỉ định đối với người bệnh đang được điều trị hoặc đang trong quá trình theo dõi tiến triển của các tình trạng bệnh lý liên quan tế bào máu như bệnh bạch cầu, hội chứng loạn sản tủy, thiếu máu, suy tim, sốt rét… Trong một số trường hợp, người hiến tặng tế bào gốc cũng được chỉ định thực hiện phết máu ngoại vi để đánh giá tình trạng tế bào máu và tủy xương.
Quy trình xét nghiệm phết máu ngoại biên được thực hiện bởi các chuyên gia, thông thường gồm các bước cơ bản sau (tham khảo):
Trước khi thực hiện xét nghiệm, người bệnh cần trao đổi với bác sĩ một số thông tin về các loại thuốc đang dùng và thủ tục cần thiết. Ngoài ra, vì đây là một kỹ thuật xét nghiệm khá đơn giản, nên người bệnh không cần nhịn ăn hoặc có lưu ý đặc biệt nào trước khi bắt đầu quy trình.
Sau khi hoàn tất quy trình lấy mẫu trong kỹ thuật xét nghiệm này, người bệnh nên:
Để đưa ra chẩn đoán chính xác, việc đọc tiêu bản và phân tích kết quả từ phết máu ngoại vi đóng vai trò quan trọng trong đánh giá các rối loạn liên quan đến tế bào máu.
Xét nghiệm này được xem là bình thường khi các đặc điểm của tế bào máu không ghi nhận bất thường, cụ thể:
Kết quả được đánh giá là bất thường khi hình dạng, kích thước, màu sắc hoặc cấu trúc của các tế bào máu thay đổi, chẳng hạn như hồng cầu hình liềm, hồng cầu hình cầu hoặc số lượng bạch cầu tăng cao bất thường.
Xét nghiệm này có thể giúp phát hiện một số bệnh lý hoặc rối loạn huyết học như:
Có một số tình trạng hoặc rối loạn có thể làm ảnh hưởng kết quả xét nghiệm phết máu ngoại vi:
Ngoài ra, người bệnh đang sử dụng một số loại thuốc chống đông máu cũng có thể làm ảnh hưởng kết quả xét nghiệm. Tinh thần căng thẳng, hút thuốc lá, vận động thể chất quá mức… cũng có thể làm thay đổi số lượng các tế bào máu.
Quy trình thực hiện xét nghiệm này thường không đau do chỉ cần lấy một lượng máu nhỏ từ ngón tay/gót chân hoặc tĩnh mạch. Người bệnh có thể cảm thấy hơi nhói trong quá trình lấy máu, nhưng cảm giác này sẽ nhanh chóng biến mất.
Xét nghiệm này có thể giúp chẩn đoán sớm các vấn đề về máu, nhưng không thể phát hiện tất cả bệnh lý. Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể thực hiện phết máu ngoại vi kết hợp với các phương pháp xét nghiệm khác để có chẩn đoán chính xác.
Kết quả xét nghiệm phết máu ngoại vi có thể thay đổi theo thời gian, vì các chỉ số về tế bào máu bị ảnh hưởng bởi tình trạng sức khỏe và một số yếu tố khác như chế độ dinh dưỡng, tâm lý, tác động từ môi trường…
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Có thể thấy, phết máu ngoại biên là kỹ thuật đơn giản nhưng có vai trò quan trọng trong chẩn đoán rối loạn về máu hoặc các bệnh lý huyết sắc tố. Nếu sức khỏe có dấu hiệu bất thường, đặc biệt là các dấu hiệu có liên quan đến bệnh về máu, người bệnh nên đến bệnh viện để bác sĩ thăm khám, thực hiện xét nghiệm theo chỉ định trong những trường hợp cần thiết.
