Nhiễm trùng đường tiểu nên ăn gì và kiêng gì để mau khỏi?

Chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn ngừa nhiễm trùng đường tiểu (hay nhiễm trùng đường tiết niệu – UTI) và phục hồi từ UTI. Bài viết này sẽ đưa ra một số lời khuyên về việc nhiễm trùng đường tiểu nên ăn gì và kiêng gì để mau khỏi.

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Trung tâm Y khoa, BVĐK Tâm Anh TP.HCM.

Nguyên tắc dinh dưỡng khi bị nhiễm trùng đường tiết niệu

Đối với những người dễ bị nhiễm trùng đường tiết niệu (UTI), chế độ ăn cân bằng hỗ trợ sức khỏe đường ruột, tăng cường hệ thống miễn dịch và giúp ngăn ngừa sự phát triển nhanh chóng của vi khuẩn trong đường tiết niệu. Các nguyên tắc dinh dưỡng chính bao gồm: tăng lượng chất lỏng, kết hợp thực phẩm giàu men vi sinh và chất chống oxy hóa, tránh các chất gây kích thích bàng quang như caffeine và rượu.⁽¹⁾

Nhiễm trùng đường tiểu nên ăn gì?

Nhiễm trùng đường tiểu nên ăn các loại thực phẩm lành mạnh. Ưu tiên nước, nước ép nam việt quất và thực phẩm như quả mọng, rau xanh, trái cây tươi để thúc đẩy quá trình loại bỏ nhiễm trùng, giảm viêm và hồi phục sức khỏe đường tiết niệu.

1. Thực phẩm nhiều nước

Bên cạnh uống nhiều nước, ăn thực phẩm chứa nhiều nước cũng là cách để bổ sung chất lỏng cho cơ thể, giúp loại bỏ vi khuẩn và pha loãng nước tiểu, có thể giảm bớt các triệu chứng và tăng tốc quá trình chữa UTI. Cụ thể, nên ăn các thực phẩm làm tăng sản xuất nước tiểu, các loại quả mọng như dưa hấu và dâu tây,…

Uống hoặc ăn thực phẩm chứa nhiều nước, giúp tạo ra nhiều nước tiểu hơn và loại bỏ vi khuẩn ra khỏi hệ tiết niệu nhanh hơn. Cân bằng chất lỏng tốt cũng giúp hệ miễn dịch hoạt động tốt nhất trong việc chống lại nhiễm trùng và phục hồi nhanh hơn.

Tuy nhiên, uống nhiều nước vẫn là quan trọng nhất, giúp “rửa trôi” vi khuẩn ra khỏi đường tiết niệu, cải thiện hiệu quả tình trạng nhiễm trùng đường tiết niệu. Đôi khi, viêm bàng quang nhẹ (loại nhiễm trùng đường tiết niệu phổ biến) có thể được chữa khỏi bằng việc uống nhiều nước. Uống nhiều chất lỏng giúp phục hồi từ UTI.

2. Thực phẩm giàu Probiotic (lợi khuẩn)

Với những người đang điều trị UTI bằng kháng sinh việc bổ sung thêm lợi khuẩn là rất quan trọng. Kháng sinh thường được sử dụng để điều trị UTI có thể phá vỡ sự cân bằng của vi khuẩn có lợi ở ruột. Probiotic (lợi khuẩn) sẽ giúp khôi phục sự cân bằng này, ngay cả khi được dùng cùng với kháng sinh, giảm nguy cơ mắc UTI tái phát.

Các nghiên cứu cho thấy rằng các chủng Probiotic cụ thể như Lactobacillus rhamnosus và Lactobacillus Fermentum, có thể làm giảm nguy cơ mắc bệnh UTI tái phát thường xuyên (hoặc có thể là mạn tính) bằng cách ngăn chặn vi khuẩn có hại bám trên lớp lót (niêm mạc) bàng quang.

Một số loại thực phẩm giàu lợi khuẩn có thể kể đến như:

• Thực phẩm lên men: sữa chua, sữa chua Hy Lạp, kefir, kim chi, dưa cải muối đều là nguồn cung cấp lợi khuẩn tốt.
• Rau lá xanh đậm: rau bina, cải xoăn và các loại rau lá xanh đậm khác cũng có thể góp phần tạo nên hệ vi sinh đường ruột khỏe mạnh.
• Thực phẩm khác: Tempeh, kombucha và dưa chua cũng có thể được đưa vào chế độ ăn uống của bạn.

2. Thực phẩm giàu chất xơ

Ăn thực phẩm giàu chất xơ khi bị nhiễm trùng đường tiết niệu (UTI) có thể giúp ngăn ngừa táo bón – nguyên nhân gây áp lực lên các triệu chứng ở bàng quang và làm UTI trở nên tệ hơn. Chất xơ thúc đẩy các chuyển động ruột thường xuyên, giảm áp lực có thể đóng góp vào việc làm giảm các triệu chứng của UTI nói chung.⁽²⁾

Ngoài ra, chế độ ăn nhiều chất xơ, kết hợp với uống đủ nước, có thể giúp rửa trôi vi khuẩn từ đường tiết niệu. Các nguồn chất xơ tốt bao gồm bánh mì nguyên hạt, táo, chuối, các loại đậu (đậu nành, đậu lăng) và yến mạch.

3. Thực phẩm giàu Omega-3

Ăn thực phẩm giàu axit béo omega-3, như cá béo (cá hồi, cá thu,…) rất tốt khi bị nhiễm trùng đường tiết niệu (UTI) vì chúng có đặc tính chống viêm có thể giúp giảm viêm trong hệ thống tiết niệu và hỗ trợ sức khỏe thận.

Omega-3 giúp giảm viêm liên quan đến UTI, có thể giúp giảm bớt một số triệu chứng như đau và cảm giác châm chích khi đi tiểu. Omega-3 còn giúp duy trì sức khỏe của thận, giúp thận lọc chất thải từ máu tốt hơn và tăng cường sản xuất nước tiểu.

Dầu cá là nguồn Omega-3 phong phú, đã được chứng minh là làm giảm bài tiết oxalate trong nước tiểu, có thể giúp ngăn chặn sự hình thành sỏi thận canxi oxalate – loại sỏi thận phổ biến có thể gây viêm đường tiểu. Ngoài ra, các nguồn cung cấp omega-3 dồi dào các bao gồm:

• Cá béo: cá hồi, cá thu, cá ngừ và cá mòi là nguồn cung cấp omega-3 tuyệt vời.
• Hạt lanh: chứa axit alpha-linolenic (ALA), loại axit béo omega-3 mà cơ thể có thể chuyển đổi thành EPA và DHA.
• Hạt bí ngô và quả óc chó: những loại hạt và hạt này cũng cung cấp một số omega-3 hữu ích mà cơ thể cần.

Nhiễm trùng đường tiểu nên kiêng gì?

Nhiễm trùng đường tiểu nên kiêng các chất gây kích thích bàng quang như cà phê, rượu, thực phẩm cay và trái cây có tính axit (như cam, quýt, bưởi,…). Những loại thực phẩm này có thể làm xấu đi các triệu chứng và làm cho việc phục hồi từ UTI khó khăn hơn.

1. Thực phẩm cay

Những người mắc bệnh UTI nên tránh thực phẩm cay vì chúng có thể gây kích ứng bàng quang và làm xấu đi các triệu chứng UTI như đau trong quá trình đi tiểu. Thực phẩm cay như: ớt, nước sốt nóng và gia vị cay có thể làm tăng viêm và khó chịu trong đường tiết niệu, khiến nhiễm trùng tiểu khó chữa khỏi hơn.

2. Thực phẩm có tính axit

Thực phẩm có tính axit có thể làm tăng độ axit của nước tiểu, có thể kích thích lớp lót bàng quang và tạo ra các triệu chứng như cảm giác châm chích, đau và đi tiểu thường xuyên hoặc làm trầm trọng thêm các triệu chứng sẵn có này. Người bệnh nên tránh các loại thực phẩm giàu axit dưới đây:

• Trái cây họ cam quýt: cam, chanh, quýt và bưởi có hàm lượng axit citric cao tự nhiên, có thể gây kích ứng bàng quang.
• Cà chua và các sản phẩm từ cà chua: cà chua và các sản phẩm làm từ cà chua (như sốt cà chua, tương cà và sốt salsa) cũng có tính axit và có thể gây kích ứng bàng quang.
• Nước ép có tính axit: nước ép làm từ trái cây có tính axit, như nước cam và nước ép bưởi, cũng có thể gây kích ứng bàng quang.
• Các loại thực phẩm có tính axit khác: một số loại thực phẩm khác có thể có tính axit và nên tránh bao gồm giấm ăn, một số loại nước sốt trộn salad có giấm và một số loại rượu.

3. Thực phẩm ngọt

Những người bị nhiễm trùng đường tiểu nên tránh thực phẩm ngọt và đồ uống nhiều đường để ngăn chặn vi khuẩn nhân lên và có khả năng kéo dài hoặc lan rộng nhiễm trùng. Đường có thể tạo ra môi trường thuận lợi cho sự phát triển của vi khuẩn và tăng độ axit của nước tiểu, có thể gây kích ứng bàng quang.

Ngoài ra, đường cũng có thể giúp vi khuẩn bám vào thành (niêm mạc) đường tiết niệu dễ dàng hơn, dễ kích hoạt nhiễm trùng đường tiết niệu. Vì cả 2 lý do này, ăn nhiều đường khi bị nhiễm trùng đường tiểu có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng và làm cho việc điều trị UTI trở nên khó khăn hơn.

Các loại thực phẩm ngọt, chứa nhiều đường mà người bệnh nên tránh gồm:

• Đồ uống có đường: nước ngọt, nước ép trái cây, trà ngọt và cà phê có đường.
• Thực phẩm chế biến: kẹo, bánh ngọt và đồ ăn nhẹ có đường.
• Đồ ăn vặt nhiều đường: tráng miệng, đồ ăn nhẹ ngọt và ngũ cốc đã qua chế biến.
• Chất tạo ngọt nhân tạo: có trong nước ngọt ăn kiêng và đồ ăn nhẹ ít calo, có thể gây kích ứng bàng quang.
• Một số loại trái cây và nước ép trái cây: trong khi quả mọng có thể được tiêu thụ ở mức độ vừa phải, thì trái cây có tính axit như cam, quýt bưởi cũng chứa nhiều đường và có thể gây kích ứng bàng quang.

4. Thực phẩm có hàm lượng muối cao

Ăn các loại thực phẩm có hàng lượng muối cao có thể dẫn đến mất nước và tăng viêm, làm xấu đi các triệu chứng UTI. Lượng muối cao cũng góp phần giữ nước, gây thêm áp lực lên bàng quang. Natri là thành phần chính của muối, xuất hiện trong nhiều loại thực phẩm khác nhau, gồm:

• Thịt chế biến: xúc xích, thịt nguội, thịt xông khói, nem, chả lụa…
• Súp hoặc nước sốt đóng hộp: có hàm lượng natri cao để bảo quản tốt hơn.
• Mì ăn liền: những loại này thường chứa nhiều muối và chất bảo quản.
• Đồ ăn nhẹ đóng gói: khoai tây chiên, bánh quy và các loại đồ ăn nhẹ chế biến khác có thể chứa nhiều muối.
• Ví dụ khác: dưa chua, hạt muối, một số loại nước sốt và thậm chí một số loại bánh mì có thể chứa một lượng muối đáng kể.

Lời khuyên từ phía chuyên gia

Để kiểm soát, điều trị và phòng ngừa nhiễm trùng đường tiểu, dưới đây là một số lời khuyên từ phía chuyên gia về thay đổi thói quen, xây dựng lối sống mới cũng góp phần cải thiện sức khỏe tiết niệu:

• Dùng thuốc theo chỉ định: ngay cả khi các triệu chứng biến mất, hãy dùng hết toàn bộ liệu trình kháng sinh để đảm bảo nhiễm trùng được loại bỏ hoàn toàn. Ngừng thuốc sớm có thể khiến vi khuẩn sống sót và kháng lại liệu pháp kháng sinh trong tương lai.
• Đi tiểu thường xuyên: đi tiểu ngay khi cảm thấy buồn tiểu và đi tiểu hết khi đi tiểu, tuyệt đối không nên nhịn tiểu.
• Vệ sinh vùng kín tốt: lau từ trước ra sau để ngăn vi khuẩn xâm nhập vào đường tiết niệu. Ngoài ra, hãy rửa vùng sinh dục thường xuyên bằng nước ấm.
• Mặc quần áo thoáng khí: mặc quần áo rộng rãi và đồ lót bằng cotton để tránh giữ lại độ ẩm dư thừa, dễ làm nấm bệnh, vi khuẩn phát triển.
• Tránh hoặc giảm lượng caffeine, rượu, trái cây có múi, chất làm ngọt nhân tạo và thực phẩm cay, có thể làm xấu đi các triệu chứng.
• Bỏ thuốc lá: hút thuốc làm suy yếu hệ thống miễn dịch và tăng nguy cơ nhiễm trùng, bao gồm cả UTI.
• Khám sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường ở đường tiết niệu, nguy cơ tái phát UTI và tầm soát các vấn đề sức khỏe khác.

Khám và điều trị nhiễm trùng đường tiểu tại khoa Tiết niệu, Trung tâm Tiết niệu – Thận học – Nam khoa, BVĐK Tâm Anh TP.HCM và Đơn vị Tiết niệu, Trung tâm Khám chữa bệnh Tâm Anh Quận 7. Tại đây có đội ngũ bác sĩ là những chuyên gia hàng đầu trong chẩn đoán và điều trị các bệnh nhiễm trùng tại bất cứ vị trí nào của đường tiết niệu cũng như chẩn đoán và điều trị bất kỳ vấn đề nào có liên quan đến sức khỏe đường tiết niệu.

Hy vọng với những thông tin bài viết vừa chia sẻ đã giúp bạn giải đáp thắc mắc về việc nhiễm trùng đường tiểu nên ăn gì và kiêng gì cho mau khỏi cũng như mang đến các lời khuyên hữu ích của chuyên gia trong việc chăm sóc và phòng ngừa UTI.