Cúm không chỉ tác động lên hệ hô hấp mà còn dễ gây biến chứng lên hệ tim mạch, tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim.
Theo BS.CKII Nguyễn Thu Trang, khoa Tim mạch, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, nghiên cứu cho thấy, cúm làm gia tăng nguy cơ các biến cố và tử vong do tim mạch: tăng 25% nguy cơ tử vong chung và 18% nguy cơ tử vong tim mạch ở bệnh; tăng 6-10 lần nguy cơ nhồi máu cơ tim trong thời gian 7 ngày trong vòng 1 tuần sau khi nhiễm cúm.
Nghiên cứu của Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) trên 80.000 bệnh nhân nhiễm cúm là người trưởng thành, cho thấy cứ 8 người thì có 1 người gặp các biến cố tim mạch nặng nề như suy tim cấp hoặc tim thiếu máu cục bộ cấp, 30% phải chuyển sang theo dõi điều trị tích cực và 7% trong số đó biến chứng nặng đã tử vong.
Theo bác sĩ Thu Trang, tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh ghi nhận số ca mắc cúm tăng cao, 50% các trường hợp nhập viện có bệnh lý tim mạch nền. Tính riêng thời điểm tháng 1/2025 số ca mắc cúm tăng 47% so với cùng kỳ năm ngoái, ca nặng phải nhập viện điều trị tăng 32%. Thời điểm đầu năm thời tiết thay đổi nóng lạnh bất thường, tập trung đông đúc tại các địa điểm lễ hội… đều là nguyên nhân khiến cúm gia tăng.
Đơn cử ông Bình, 61 tuổi, Hà Nội, nhập viện trong tình trạng đau ngực, khó thở, sốt cao ngày thứ 4, kèm theo đau mỏi cơ thể. Bác sĩ xác định người bệnh bị tràn dịch màng ngoài tim, đồng thời kết quả xét nghiệm cho thấy người bệnh mắc cúm A giai đoạn cấp tính.
Theo bác sĩ Trang, virus cúm có thể tấn công trực tiếp vào các tế bào tim, ở trường hợp này gây ra viêm ngoài màng tim, dẫn đến tiết dịch, gây tràn dịch. Dịch tích tụ quanh tim chèn ép tim làm hạn chế khả năng giãn của tim, nếu không xử trí kịp thời tình trạng này dẫn đến chèn ép tim cấp, rối loạn huyết động. Ban đầu người có thể bị trụy mạch, hạ huyết áp, ở mức độ nặng hơn gây ra sốc tim trầm trọng, thậm chí tử vong.
Bác sĩ chọc dịch màng ngoài tim, lấy ra 500ml dịch. Các bác sĩ Tim mạch cùng bác sĩ khoa Nội tổng hợp đưa ra phác đồ điều trị nội khoa phù hợp. Người bệnh phục hồi nhanh, không tái phát tràn dịch, xuất viện sau 7 ngày.
Theo bác sĩ Thu Trang, Mọi lứa tuổi đều có thể nhiễm cúm song trẻ em, người lớn tuổi, người có bệnh nền là các đối tượng dễ bị chuyển biến nặng. CDC khẳng định, ngay cả khi nhiễm virus cúm ở tình trạng nhẹ cũng làm tăng gấp đôi nguy cơ biến chứng tim mạch cấp tính ở người bệnh lớn tuổi.
Sau khi nhiễm virus cấp tính đường hô hấp, người bệnh sẽ có các triệu chứng như sốt, đau đầu, đau cơ, mệt mỏi, sổ mũi, đau họng, ho, kèm theo các vấn đề tiêu hóa như buồn nôn, nôn, tiêu chảy.
Nhiễm cúm sẽ kích hoạt phản ứng viêm toàn cơ thể, đồng thời kích hoạt hệ thần kinh giao cảm, làm co mạch, tăng huyết áp, tăng nhịp tim. Người bệnh cúm thường sốt cao, mất nước, làm tăng nhu cầu oxy của cơ thể, tim phải hoạt động nhiều hơn để đáp ứng, do đó làm trầm trọng thêm các bệnh lý tim mạch sẵn có, như khởi phát thiếu máu cơ tim cấp ở những bệnh nhân xơ vữa mạch vành không có triệu chứng, không được biết trước đây. Đặc biệt nặng hơn ở những bệnh nhân có tiền sử nhồi máu cơ tim cũ trong vòng một năm.
Virus cúm ngoài các tác động gián tiếp, có thể xâm nhập trực tiếp, tấn công hệ tim mạch thông qua nhiều cơ chế phức tạp và đa chiều, tạo ra chuỗi phản ứng viêm toàn thân nghiêm trọng, gây viêm cơ tim, viêm ngoài màng tim, làm giảm chức năng bơm máu của tim, gây suy tim và thậm chí có thể tử vong…
Mặt khác, virus cúm kích hoạt chuỗi phản ứng viêm toàn thân, kích hoạt hệ thống đông máu và làm tổn thương nội mạch. Quá trình viêm cũng làm tăng nguy cơ nứt vỡ mảng xơ vữa và hình thành cục máu đông, huyết khối hay các mảng xơ vữa di chuyển có thể gây tắc nghẽn mạch máu ở tim và não, gây ra nhồi máu cơ tim và đột quỵ.
Người có bệnh nền tim mạch, hệ miễn dịch bị suy giảm khiến khả năng chống chọi với nhiễm trùng kém hơn, khi mắc cúm có nguy cơ cao gặp biến chứng nặng như viêm phổi hoặc suy hô hấp.
>> Xem thêm: 9 biến chứng tim mạch do bệnh cúm nguy hiểm
Ở các trường hợp diễn biến nặng, cúm có thể gây ra các biến chứng viêm tai, viêm phế quản, viêm phổi, viêm não, viêm cơ tim, viêm màng ngoài tim, nhiễm trùng van tim, tăng đông máu, xơ vữa động mạch, suy tim cấp, rối loạn nhịp, nhồi máu cơ tim, đột tử… Trong đó, biến chứng nguy hiểm nhất của cúm trên bệnh nhân tim mạch là viêm cơ tim với tỷ lệ tử vong lên đến 25%-56% trong vòng 3-10 năm.
Bệnh cúm có thể gây ra những ảnh hưởng nặng nề lên hệ tim mạch song hiện nay nhiều người dân vẫn chưa nhận thức đúng được mức độ nghiêm trọng này. Bác sĩ Trang khuyên mọi người không nên chủ quan với virus cúm, nên ăn uống khoa học, tăng đề kháng (tiêu thụ các thực phẩm giàu kẽm, sau xanh, gừng tăng cường miễn dịch, thực phẩm giàu Vitamin C, các loại ngũ cốc; hạn chế thức ăn nhanh, nhiều dầu mỡ); tập thể dục vừa phải; tránh tiếp xúc người bệnh; rửa tay, mang khẩu trang, và chích vắc xin ngừa cúm mỗi năm.
Bác sĩ Trang nhấn mạnh, tiêm phòng cúm hàng năm theo đúng khuyến cáo của WHO và Bộ Y tế là biện pháp phòng ngừa hiệu quả, giúp giảm nguy cơ bệnh tim tiến triển nặng, tránh biến chứng nguy hiểm, giảm tỷ lệ nhập viện và tỷ lệ tử vong.
Theo PGS.TS.BS Phạm Nguyễn Vinh, Phó Chủ tịch Hội Tim mạch Việt Nam, tiêm vaccine có thể giúp ngăn ngừa khoảng 40% nguy cơ mắc bệnh cúm. Nhiều hiệp hội Tim mạch trên thế giới như Hiệp hội Tim mạch Mỹ, Hiệp hội Tim mạch châu Âu cũng khuyến cáo bệnh nhân tim mạch nên thực hiện tiêm ngừa cúm hàng năm, giúp giảm 37% nguy cơ nhập viện vì cúm, giảm 50% nguy cơ bị ngừng tim ngoài bệnh viện trong vòng 12 tháng sau khi tiêm vắc xin, giảm nguy cơ mắc các biến cố tim mạch nghiêm trọng như đột quỵ, nhồi máu cơ tim và tử vong.
Thống kê năm 2023 dựa trên 9.000 bệnh nhân nhiễm cúm báo cáo nguy cơ nhồi máu cơ tim đã giảm 26% và nguy cơ tử vong do bệnh tim mạch giảm 33% ở những người đã được tiêm vắc xin cúm.
Một phân tích tổng hợp được công bố năm 2022 cũng cho thấy tiêm vắc xin cúm giúp giảm nguy cơ các biến chứng tim mạch tới 34%, đặc biệt nguy cơ này giảm tới 45% ở những bệnh nhân gặp hội chứng mạch vành cấp trong vòng 1 năm gần nhất.
Theo bác sĩ Trang, vắc xin cúm tác động vào cơ thể giúp giảm nguy cơ mắc, giảm nguy cơ nhiễm trùng, giảm viêm nhờ vậy cơ thể tránh được các tác động tiêu cực lên cả hệ hô hấp và tim mạch. Bên cạnh đó, hiện tượng “bắt chước kháng nguyên” khi một số kháng nguyên của virus cúm tương đồng với các kháng nguyên của mảng xơ vữa động mạch, tạo nên cơ chế bảo vệ đặc hiệu chống lại bệnh cúm và giảm nguy cơ bệnh tim mạch ở những bệnh nhân tim mạch.
Càng nhiều người tiêm phòng, càng củng cố hàng rào bảo vệ cộng đồng vững chắc, giúp giảm nguy cơ lây lan virus cúm, tăng cường bảo vệ những người có nguy cơ cao như người già và người có bệnh nền.
Bên cạnh tiêm vắc xin, mọi người nên tăng cường sức khỏe tổng thể, kiểm soát huyết áp, cholesterol, tập thể dục đều đặn và có chế độ ăn uống hợp lý để bảo vệ cơ thể chống lại các ảnh hưởng tiêu cực của virus cúm. Người có bệnh nền tim mạch nên đi khám bác sĩ chuyên khoa khi có các dấu hiệu cúm để được theo dõi sức khỏe kịp thời, tránh biến chứng nguy hiểm.
*Tên người bệnh đã được thay đổi.
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
