Người già ngủ nhiều có tốt không? Nên ngủ bao nhiêu lâu?

Người già ngủ nhiều có tốt không, làm sao để cải thiện chất lượng giấc ngủ cho người già là vấn đề nhận được nhiều sự quan tâm. Giấc ngủ của người già trải qua nhiều thay đổi do các yếu tố như lão hóa, bệnh lý nền, thói quen sinh hoạt… Ngủ quá ít hoặc quá nhiều đều có thể ảnh hưởng đến sức khỏe.

Giấc ngủ của người già thay đổi như thế nào?

Khi tuổi tác càng cao, giấc ngủ bắt đầu trải qua nhiều thay đổi rõ rệt. Người già thường ngủ ít hơn, dễ thức giấc giữa đêm và thức dậy sớm hơn vào buổi sáng. Thời gian ngủ tổng thể có thể giữ nguyên hoặc giảm nhẹ, trung bình khoảng 6,5-7 giờ mỗi đêm.

Quá trình chuyển tiếp giữa trạng thái ngủ và tỉnh táo cũng trở nên rõ rệt, khó ngủ sâu như người trẻ, có thể chịu ảnh hưởng bởi các yếu tố như tiểu đêm, tâm lý lo lắng, khó chịu do bệnh mạn tính… (1)

Người già ngủ nhiều có tốt không? Nên ngủ bao nhiêu lâu?

Người già ngủ nhiều không hẳn là tốt, điều quan trọng không nằm ở ngủ bao lâu mà là ngủ có chất lượng hay không.

Ở người cao tuổi, nhu cầu ngủ trung bình chỉ khoảng 6–8 giờ mỗi ngày. Nếu ngủ trong khoảng thời gian này, ngủ sâu, ít thức giấc ban đêm và ban ngày vẫn tỉnh táo, sinh hoạt bình thường thì đó là giấc ngủ tốt và có lợi cho sức khỏe. Giấc ngủ đủ giúp não bộ phục hồi, cải thiện trí nhớ, ổn định huyết áp và tăng sức đề kháng.

Ngược lại, nếu người già ngủ quá nhiều, thường xuyên ngủ trên 9–10 giờ mỗi ngày hoặc ngủ cả ngày nhưng vẫn mệt, uể oải, thì đây không phải là dấu hiệu tốt. Ngủ nhiều trong trường hợp này thường không phải do cơ thể khỏe hơn, mà có thể do giấc ngủ ban đêm kém chất lượng hoặc do bệnh lý tiềm ẩn.

Trên thực tế, ngủ quá nhiều ở người cao tuổi có thể liên quan đến thiếu máu não, bệnh tim mạch, rối loạn giấc ngủ, trầm cảm, sa sút trí tuệ hoặc tác dụng phụ của thuốc điều trị (thuốc huyết áp, thuốc an thần, thuốc chống trầm cảm…). Khi não không được nghỉ ngơi đúng cách, cơ thể sẽ “đòi ngủ” nhiều hơn để bù lại.

Nguyên nhân nào khiến người già ngủ nhiều?

Người già ngủ nhiều bất thường có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân hay yếu tố nguy cơ sau đây:

• Thay đổi nhịp sinh học: Bước vào giai đoạn lão hóa, nhịp sinh học tự nhiên của cơ thể (circadian rhythm) thường thay đổi, làm cho người cao tuổi có xu hướng đi ngủ sớm hơn vào buổi tối, thức dậy sớm hơn vào buổi sáng. Giấc ngủ ban đêm cũng có thể nông hơn, dễ bị tỉnh giấc, kích thích ngủ bù vào ban ngày.
• Rối loạn giấc ngủ: Chứng ngưng thở khi ngủ, hội chứng chân không yên… có thể làm gián đoạn giấc ngủ ban đêm, buộc người già phải ngủ nhiều hơn vào ban ngày để bù đắp.
• Mắc các bệnh mạn tính: Các bệnh mạn tính phổ biến như tim mạch, tiểu đường, suy giáp hoặc trầm cảm cũng có thể làm tăng nhu cầu ngủ ở người già.
• Tác dụng phụ của thuốc: Một số loại thuốc như thuốc an thần, thuốc chống dị ứng hoặc thuốc hạ huyết áp có thể gây buồn ngủ, dẫn đến kéo dài giấc ngủ hàng ngày.

Cách đánh giá tình trạng ngủ nhiều ở người già

Để xác định tình trạng ngủ nhiều ở người già là bình thường hay là dấu hiệu cảnh báo bệnh lý, vấn đề sức khỏe bất thường, bác sĩ thường xem xét thông qua các yếu tố sau đây:

• Thời gian và mô hình giấc ngủ: Bác sĩ kiểm tra tổng thời gian ngủ mỗi đêm và số giờ ngủ trưa. Người cao tuổi bình thường nên ngủ khoảng 6,5-7 giờ mỗi đêm, ngủ nhiều hơn 9-10 giờ có thể là dấu hiệu bất thường.
• Chất lượng giấc ngủ: Ngủ nhiều nhưng ngủ không sâu, bị gián đoạn hoặc không phục hồi sức lực cho thấy chất lượng giấc ngủ không đảm bảo, kích thích làm tăng nhu cầu ngủ ở người già.
• Mức độ tỉnh táo vào ban ngày: Cơ thể vẫn mệt mỏi, buồn ngủ quá mức vào ban ngày dù ban đêm ngủ đủ giấc có thể là dấu hiệu gợi ý chất lượng giấc ngủ không đảm bảo.
• Sự thay đổi tâm trạng hoặc hành vi: Ngủ nhiều kèm cáu gắt, trầm cảm hoặc tự cô lập khỏi xã hội là dấu hiệu cảnh báo rối loạn tinh thần hoặc các vấn đề sức khỏe đáng lo ngại liên quan.
• Bệnh lý nền và thuốc sử dụng: Một số bệnh lý mạn tính và thuốc điều trị có thể ảnh hưởng trực tiếp đến giấc ngủ, cần được đánh giá kỹ.

Nếu người cao tuổi đột ngột ngủ nhiều, kéo dài hoặc kèm theo các triệu chứng như lú lẫn, mệt mỏi, giảm cân, hoặc đau nhức cơ thể, người bệnh cần được đưa đi khám ngay để loại trừ các bệnh lý tiềm ẩn như suy giáp, thiếu máu, trầm cảm hoặc rối loạn thần kinh…

Hậu quả khi người già ngủ quá nhiều

Người già ngủ nhiều có tốt không và có ảnh hưởng ra sao? Người cao tuổi ngủ quá nhiều có thể gây ra nhiều tác động tiêu cực đến sức khỏe thể chất và tinh thần:

• Làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý như suy tim, tăng huyết áp, rối loạn chuyển hóa, béo phì, tiểu đường type 2.
• Ảnh hưởng đến chức năng nhận thức, làm giảm trí nhớ, làm chậm phản xạ và tăng nguy cơ mắc chứng sa sút trí tuệ theo thời gian.
• Gây tâm lý chán nản, lo âu, tự cô lập bản thân khỏi các hoạt động xã hội
• Giấc ngủ kéo dài làm giảm mức độ hoạt động thể chất, dẫn đến yếu cơ, cứng khớp và làm tăng nguy cơ té ngã.

Cách cải thiện giấc ngủ cho người cao tuổi

Dưới đây là những biện pháp quan trọng, hiệu quả, giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ cho người cao tuổi, tránh ngủ quá nhiều hoặc quá ít gây ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất lẫn tinh thần:

• Theo dõi sức khỏe định kỳ: Thăm khám, theo dõi định kỳ các bệnh lý mạn tính, loại thuốc đang sử dụng và triệu chứng bất thường gặp phải để chẩn đoán, điều trị sớm bệnh lý tiềm ẩn, tránh ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ.
• Thăm khám, điều trị rối loạn giấc ngủ: Ngay khi gặp tình trạng ngủ quá nhiều hoặc quá ít, khó ngủ, ngủ không sâu giấc, các rối loạn giấc ngủ, người bệnh cần được chẩn đoán, can thiệp điều trị sớm.
• Duy trì lịch ngủ cố định: Đi ngủ và thức dậy vào cùng một khung giờ mỗi ngày giúp ổn định nhịp sinh học, cải thiện chất lượng giấc ngủ.
• Tránh ngủ quá nhiều vào ban ngày: Giấc ngủ trưa nên giới hạn trong khoảng 20-30 phút, đủ để lấy lại năng lượng nhưng không ảnh hưởng đến giấc ngủ ban đêm.
• Tạo môi trường ngủ lý tưởng: Thiết kế giường ngủ thoải mái, phòng yên tĩnh, có ánh sáng vừa phải và nhiệt độ dễ chịu để giúp dễ ngủ hơn, hạn chế tình trạng thức giấc giữa đêm.
• Hạn chế ánh sáng xanh trước khi ngủ: Tránh sử dụng điện thoại, máy tính hoặc tivi tối thiểu 1 giờ trước khi đi ngủ để cơ thể dễ dàng sản xuất melatonin, hormone hỗ trợ giấc ngủ chất lượng.
• Vận động thể chất đều đặn: Tập thể dục nhẹ nhàng như đi bộ, yoga hoặc các bài tập giãn cơ đều đặn để giúp cải thiện sức khỏe tim mạch và chất lượng giấc ngủ, nhưng lưu ý nên tránh tập gần giờ đi ngủ.
• Áp dụng chế độ ăn uống hợp lý: Tránh uống quá nhiều nước hoặc sử dụng đồ uống chứa caffeine và cồn trước khi ngủ để giảm tình trạng tỉnh giấc giữa đêm; ưu tiên ăn nhẹ ở bữa tối, dùng món dễ tiêu hóa để giúp ngủ sâu hơn. Mỗi người có thể chủ động bổ sung bộ đôi hoạt chất thiên nhiên từ Blueberry (việt quất) và Ginkgo Biloba (bạch quả) để tăng cường dưỡng chất lên não, góp phần điều hòa máu não, cải thiện tình trạng mất ngủ…

Tóm lại, người già ngủ nhiều có tốt không? Ngủ quá nhiều hay quá ít đều không tốt cho sức khỏe thể chất lẫn tinh thần, tiềm ẩn nguy cơ các bệnh lý liên quan. Người cao tuổi nên cố gắng duy trì lịch sinh hoạt đều đặn, khoa học, theo dõi sức khỏe định kỳ để cải thiện chất lượng giấc ngủ, đảm bảo ngủ đủ, ngủ sâu giấc. Nếu khó ngủ, mất ngủ thì nên đi khám sớm tại chuyên khoa thần kinh.