Nếu không chạy thận sống được bao lâu? Yếu tố nào ảnh hưởng?

Nếu không chạy thận sống được bao lâu? là câu hỏi bác sĩ Nội thận – Lọc máu nhận được nhiều nhất khi chỉ định người bệnh phải chạy thận nhân tạo. Điều này xuất phát từ nhiều lý do khác nhau, có người lo ngại về rủi ro, biến chứng nguy hiểm, có người lo lắng về chi phí chạy thận sẽ là một gánh nặng trong tương lai. Bài viết này, bác sĩ CKII Hồ Tấn Thông, Đơn vị Nội thận – Lọc máu, Trung tâm khám chữa bệnh Tâm Anh Quận 7 sẽ tư vấn giải đáp thắc mắc.

Nếu không chạy thận sống được bao lâu?

Nếu không chạy thận người bệnh sống được từ vài ngày đến vài tuần hoặc lâu hơn một chút, tùy thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau như sức khỏe tổng thể, giai đoạn bệnh thận và các bệnh nền đi kèm. Nếu ngừng hoặc không lựa chọn điều trị bằng chạy thận nhân tạo, tùy thuộc vào mức độ hoạt động của chức năng thận còn lại, tình trạng bệnh tổng thể của từng trường hợp, người bệnh thường được tiên lượng có thể sống vài ngày đến vài tuần tiếp theo.

Khi bị suy thận, các chất độc hại sẽ tích tụ trong cơ thể và các cơ quan dần dần ngừng hoạt động. Một số người mắc bệnh thận giai đoạn cuối có thể sống sót lâu hơn sau khi ngừng chạy thận, nhưng khoảng thời gian thường là từ vài giờ đến vài tuần. Một nghiên cứu năm 2013 trên 1.947 người mắc bệnh thận giai đoạn cuối đang được chăm sóc đặc biệt cho thấy thời gian sống sót trung bình sau khi ngừng chạy thận là 7,4 ngày. Nhưng thời gian sống sót của từng cá thể dao động từ 0 – 40 ngày. (1, 2)

Trong khi nghiên cứu năm 2017 trên 8.622 người trên 65 tuổi đang được điều trị bằng lọc máu vì suy thận cho thấy, việc ngừng lọc máu đã làm giảm thời gian sống sót trung bình của họ từ 26,9 tháng xuống chỉ còn hơn 1 tháng. Tuy nhiên đây cũng chỉ là kết luận dựa trên các nghiên cứu khoa học cụ thể, không phản ánh chính xác thời gian sống nếu không chạy thận.

Nếu người mắc bệnh thận giai đoạn 5 (bệnh thận giai đoạn cuối hoặc ESRD) không được lọc máu hoặc ghép thận, chất độc sẽ tích tụ trong cơ thể và họ thường chỉ sống trong vòng vài tuần. Chính vì vậy, quyết định không lựa chọn hoặc không tiếp tục điều trị bằng chạy thận phải là một lựa chọn tự nguyện và sáng suốt. Người bệnh nên nói chuyện với bác sĩ điều trị để hiểu về lựa chọn của mình và biết điều gì sẽ xảy ra sau khi ngừng hoặc không lựa chọn chạy thận nhân tạo.

Đối với nhiều người bị suy thận, việc lọc máu hoặc ghép thận giúp họ cảm thấy khỏe hơn và sống lâu hơn. Tuy nhiên, điều này có thể không đúng với tất cả mọi người, vì mỗi người có quyền lựa chọn phương pháp điều trị hoặc liệu họ có muốn điều trị bệnh thận mạn tính hay không.

Có nhiều nguyên nhân khiến người bệnh không chạy thận hoặc lựa chọn ngừng chạy thận. Nó có thể đến từ trầm cảm, gánh nặng về thể chất, kinh tế,… hoặc một số vấn đề sức khỏe mà người bệnh gặp phải trong quá trình chạy thận. Dù đưa ra bất kỳ lựa chọn nào, người bệnh nên nói chuyện với bác sĩ điều trị để nhận được lời khuyên hữu ích hoặc bác sĩ có thể giúp giải quyết nhiều vấn đề sức khỏe mà người bệnh đang gặp phải.

Trên thực tế, rất khó để các bác sĩ đưa ra câu trả lời chính xác về việc nếu không chạy thận sống được bao lâu? vì tiên lượng về thời gian sống của người bệnh nếu không hoặc ngừng chạy thận còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau.

Xem thêm: Chi phí chạy thận có bảo hiểm còn bao nhiêu tiền?

Yếu tố nào ảnh hưởng đến thời gian sống nếu không chạy thận?

Các yếu tố ảnh hưởng đến thời gian sống nếu không được chạy thận đã được xác định, bao gồm:

• Giới tính.
• Các bệnh nền đi kèm: bệnh tiểu đường, bệnh tim, bệnh gan, bệnh mạch máu.
• Tình trạng sức khỏe chức năng (mức độ ý thức, khả năng vận động/hoạt động).
• Mức độ tích tụ dịch ở tay hoặc chân (phù ngoại biên).
• Mức độ hoạt động của thận.
• Các tình trạng bệnh khác tiến triển hoặc nghiêm trọng như thế nào.
• Người bệnh đang ở giai đoạn nào của bệnh thận.

Biến chứng có thể gặp khi không chạy thận ở giai đoạn cuối

Biến chứng có thể gặp khi không chạy thận ở giai đoạn cuối bao gồm:

• Hàm lượng kali cao, có thể dẫn đến các vấn đề về tim bao gồm: loạn nhịp tim, đau tim và tử vong.
• Giữ nước, dẫn đến sưng tấy ở tay và chân, hoặc có dịch trong phổi (phù phổi).
• Urê huyết, sự tích tụ chất độc trong máu có thể dẫn đến tử vong trong vòng vài ngày hoặc vài tuần.
• Hàm lượng phốt pho cao, có thể làm xương yếu đi theo thời gian và làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim.
• Bệnh tim, bao gồm đau tim và suy tim.
• Bệnh xương, xương yếu và tăng nguy cơ gãy xương.
• Thiếu máu.
• Chảy máu (xuất huyết), có thể xảy ra ở dạ dày hoặc ruột.
• Tổn thương thần kinh, xảy ra ở chân và tay.
• Tổn thương hoặc suy gan.
• Tăng nguy cơ nhiễm trùng.

Xem thêm: Người bị suy thận mạn giai đoạn cuối sống được bao lâu?

Hiểu thêm về các giai đoạn suy thận mạn khi nào cần chạy thận?

Hiểu về các giai đoạn suy thận mạn khi nào cần chạy thận giúp người bệnh có thể lựa chọn phù hợp hơn về quyết định có chạy thận hay không?

1. Suy thận mạn giai đoạn 1

Suy thận mạn giai đoạn 1 còn được gọi là bệnh thận mạn (CKD) giai đoạn 1, là tình trạng thận bị tổn thương nhẹ nhưng vẫn hoạt động tốt, có dấu hiệu tổn thương thận hoặc tổn thương thực thể ở thận. CKD giai đoạn 1 được xác định dựa trên mức lọc cầu thận ước tính bình thường (eGFR) là 90ml/phút hoặc cao hơn, có protein trong nước tiểu.

Ở giai đoạn 1 của CKD, người bệnh có thể không nhận thấy bất kỳ ảnh hưởng nào đến sức khỏe. Mặc dù tổn thương ở thận không thể phục hồi được nhưng người bệnh cần làm rất nhiều điều ở giai đoạn này để giữ cho thận hoạt động tốt lâu nhất có thể. Ở bệnh thận mạn giai đoạn 1, các bác sĩ chủ yếu tập trung vào việc làm chậm tổn thương thận và giữ cho thận hoạt động tốt càng lâu càng tốt. Điều trị cụ thể bao gồm:

• Kiểm soát lượng đường trong máu nếu người bệnh bị tiểu đường.
• Duy trì huyết áp ở mức lý tưởng (tốt nhất là dưới 120/80mmHg).
• Quyết định xem người bệnh có nên bắt đầu hoặc ngừng bất kỳ loại thuốc nào để giúp bảo vệ thận hay không.

Trong giai đoạn này, việc chạy thận nhân tạo chưa được xem xét tới. Vì vậy, người bệnh không cần phải lo lắng về việc nếu không chạy thận sống được bao lâu?.

2. Suy thận mạn giai đoạn 2

Ở bệnh suy thận mạn giai đoạn 2, tổn thương ở thận vẫn ở mức độ nhẹ và người bệnh có eGFR trong khoảng từ 60 – 89ml/phút. Thận vẫn hoạt động tốt, nhưng ở giai đoạn này, người bệnh sẽ biểu hiện các dấu hiệu tổn thương thận, nhưng vẫn chưa rõ ràng, chủ yếu vẫn là có protein trong nước tiểu. Trong bệnh thận mạn giai đoạn 2, việc đưa ra những lựa chọn để làm chậm quá trình tổn thương thận là điều quan trọng. Nếu tổn thương thận trở nên trầm trọng hơn, người bệnh có thể chuyển sang giai đoạn sau của bệnh thận mạn.

Thông thường, các triệu chứng của bệnh thận không bắt đầu cho đến CKD giai đoạn 3, đó là lý do tại sao nhiều người mắc bệnh CKD giai đoạn 2 có thể không biết họ mắc bệnh này. Tương tự như suy thận giai đoạn 1, suy thận giai đoạn 2 cũng được điều trị bằng các nỗ lực kiểm soát huyết áp, đường huyết,… để làm chậm tổn thương ở thận và giữ thận hoạt động tốt trong thời gian dài nhất có thể.

3. Suy thận mạn giai đoạn 3

Suy thận giai đoạn 3 là thời điểm thận bị tổn thương từ nhẹ đến trung bình và ít có khả năng lọc chất thải và chất lỏng ra khỏi máu. Chất thải này có thể tích tụ trong cơ thể và bắt đầu ảnh hưởng rõ rệt đến sức khỏe như gây ra huyết áp cao, thiếu máu và các vấn đề về xương. Sự tích tụ chất thải này gây ra nhiều triệu chứng, được gọi chung là hội chứng urê huyết cao. Bệnh thận mạn giai đoạn 3 được chia thành 2 giai đoạn phụ dựa trên eGFR:

• Giai đoạn 3A khi mức lọc cầu thận eGFR trong khoảng từ 45 – 59ml/phút.
• Giai đoạn 3B khi mức lọc cầu thận eGFR trong khoảng từ 30 – 44ml/phút.

Giai đoạn này, người bệnh chưa có chỉ định can thiệp bằng lọc máu. Các bác sĩ điều trị CKD giai đoạn 3 bằng các loại thuốc giúp giảm triệu chứng và giải quyết các vấn đề sức khỏe khác mà bệnh thận có thể gây ra, như bệnh tiểu đường và huyết áp cao, cụ thể:

• Thuốc huyết áp như thuốc ức chế men chuyển ACE hoặc thuốc ức chế thụ thể ARB (kể cả khi người bệnh không bị huyết áp cao, những loại thuốc này có thể giúp làm chậm quá trình tổn thương thận để thận hoạt động tốt trong thời gian lâu nhất có thể). Thuốc cũng giúp cải thiện tình trạng tiểu đạm thường thấy ở những người suy thận mạn trong giai đoạn này.
• Thuốc ổn định đường huyết giúp duy trì lượng đường trong máu ở mức khỏe mạnh (kể cả khi không bị tiểu đường).
• Thuốc bổ sung canxi và vitamin D giúp xương chắc khỏe.
• Thuốc bổ sung sắt giúp điều trị thiếu máu (do cơ thể không đủ hồng cầu).

4. Suy thận mạn giai đoạn 4

Suy thận mạn giai đoạn 4 có nghĩa là thận bị tổn thương ở mức độ vừa phải hoặc nghiêm trọng và không hoạt động tốt như bình thường để lọc chất thải ra khỏi máu. Các chất thải có thể tích tụ trong máu và gây ra các vấn đề sức khỏe khác, như:

• Huyết áp cao.
• Thiếu máu.
• Loãng xương.
• Bệnh tim.
• Kali cao.
• Phốt pho cao.
• Toan chuyển hóa (tích tụ axit trong cơ thể).

Người mắc bệnh thận mãn tính giai đoạn 4 bị tổn thương thận tiến triển với mức lọc cầu thận (GFR) giảm nhiều, xuống còn 15 – 30 ml/phút. Có khả năng cần chạy thận nhân tạo hoặc ghép thận trong tương lai gần. Tạm thời, bác sĩ vẫn cố gắng dùng thuốc để kiểm soát các tổn thương ở cầu thận và kiểm soát các triệu chứng, không để chúng tiến triển nặng hơn.

5. Suy thận mạn giai đoạn 5

Suy thận mạn giai đoạn 5 là khi thận bị tổn thương nghiêm trọng và đã ngừng thực hiện nhiệm vụ lọc chất thải ra khỏi máu. Các chất thải có thể tích tụ trong máu và gây ra các vấn đề sức khỏe khác, như:

• Huyết áp cao.
• Thiếu máu.
• Xương dễ gãy.
• Suy tim.
• Toan chuyển hóa.
• Phù ngoại vi (phù các chi).
• Phù phổi.
• Nguy cơ tử vong cao.

Ở CKD giai đoạn 5, bác sĩ sẽ trao đổi với người bệnh về 3 lựa chọn điều trị, còn được gọi là điều trị thay thế thận, bao gồm:

• Lọc máu hay chạy thận nhân tạo, là phương pháp điều trị để làm sạch máu, thay thế chức năng thận, duy trì sự sống nhờ lấy máu ra ngoài cơ thể và đưa đến một màng lọc nhân tạo để lấy các chất dư thừa ra, và trả máu đã “sạch” hơn về cho người bệnh. Phương pháp này sẽ được thực hiện bởi các bác sĩ tại đơn vị lọc máu.
• Lọc màng bụng hay còn được gọi là thẩm phân phúc mạc, là phương pháp đưa dịch thẩm phân vào trong khoang phúc mạc bụng, hay màng bụng. Nhờ vậy, máu đến nuôi màng bụng sẽ được trao đổi với dịch này và giúp cho máu trở nên “sạch” hơn. Phương pháp này sẽ được chính người bệnh hoặc người nhà tự tiến hành tại nhà hay tại nơi làm việc, sau khi đã được tập huấn các thao tác thuần thục tại bệnh viện.
• Ghép thận là phẫu thuật để lấy một quả thận từ cơ thể của người khác ghép vào cơ thể người bệnh, nếu tìm kiếm được người hiến tặng với thận ghép phù hợp. Người bệnh sau ghép thận cần dùng thêm thuốc chống thải ghép (chống đào thải) giúp cho cơ thể chấp nhận quả thận ghép này như là một bộ phận của cơ thể và thực hiện chức năng của mình.

Lời khuyên cho bệnh nhân suy thận mạn từ bác sĩ

Dưới đây là một số lời khuyên cho người bệnh suy thận mạn từ bác sĩ Nội thận – Lọc máu, giúp chăm sóc người bệnh tốt hơn trong quá trình điều trị:

• Ăn một chế độ ăn uống lành mạnh, cân bằng dưỡng chất có thể giúp cải thiện sức khỏe tổng thể, bao gồm:
  • Dùng trái cây và rau quả, cần lưu ý cần tránh các trái cây và rau quả có nhiều kali khi suy thận mạn ở các giai đoạn trễ.
  • Thực phẩm giàu tinh bột như khoai tây, ngũ cốc nguyên hạt, gạo hoặc mì ống.
  • Một số sản phẩm từ sữa hoặc các sản phẩm thay thế từ sữa.
  • Một số loại đậu hoặc đậu lăng, cá, trứng hoặc thịt là nguồn cung cấp protein lành mạnh, tốt cho thận.
  • Hạn chế chất béo bão hòa, muối và đường trong mỗi bữa ăn.
• Quản lý huyết áp và lượng đường trong máu bằng cách tuân thủ các chỉ định của bác sĩ về dùng thuốc.
• Tránh dùng thuốc chống viêm không steroid không kê đơn (NSAID), như ibuprofen, chỉ dùng khi có chỉ định của bác sĩ.
• Thường xuyên tập thể dục, đặt mục tiêu ít nhất 30 phút mỗi ngày hoặc 150 phút mỗi tuần.
• Duy trì cân nặng khỏe mạnh, nếu có dấu hiệu thừa cân, béo phì thì người bệnh cần gặp bác sĩ điều trị để thảo luận về kế hoạch giảm cân hoặc hỏi về mức cân nặng khuyến nghị cho trường hợp của mình.
• Ngủ đủ giấc từ 7 – 8 tiếng mỗi đêm.
• Kiểm soát căng thẳng bằng các bài tập thiền, yoga,…
• Bỏ thuốc lá.
• Hạn chế lượng protein động vật nạp vào cơ thể.
• Ăn ít phốt pho vì các thực phẩm chứa nhiều phốt pho có thể khiến xương mất canxi, trở nên mỏng và yếu hơn.

Lựa chọn chạy thận hay tiếp tục chạy thận để di trì sự sống hay không là quyết định của người bệnh, tuy nhiên cần hỏi ý kiến của bác sĩ điều trị để hiểu về tình trạng cụ thể của mình và những gì sẽ xảy ra nếu như không chạy thận, để có quyết định sáng suốt nhất.

Khoa Nội thận – Lọc máu, Trung tâm Tiết niệu – Thận học – Nam khoa, BVĐK Tâm Anh TP.HCM và Đơn vị Nội thận – Lọc máu, Trung tâm khám chữa bệnh Tâm Anh Quận 7 là địa chỉ chạy thận tốt với đội ngũ bác sĩ là những chuyên gia hàng đầu, chuyên điều trị bằng lọc máu đối với các trường hợp suy thận cấp và mạn tính. Công nghệ lọc máu tiên tiến nhất từ Đức và ứng dụng nước R.O trong lọc máu, mang lại hiệu quả điều trị an toàn, tối ưu chi phí.

Hy vọng với những thông tin bài viết vừa chia sẻ đã giúp giải đáp thắc mắc về việc nếu không chạy thận sống được bao lâu? thời gian sống nếu lựa chọn ngừng hoặc không tiếp tục chạy thận, cũng như các yếu tố ảnh hưởng đến diễn tiến của bệnh thận mạn và đến tuổi thọ của người bệnh.