Nếp nhăn là gì? 8 nguyên nhân hình thành và dấu hiệu nhận biết

Phần lớn các đường nét trên khuôn mặt được biểu hiện bằng nếp nhăn. Tuy nhiên, nếp nhăn cũng là dấu hiệu của lão hóa, ảnh hưởng đến thẩm mỹ cũng như sự tự tin của nhiều người. Bài viết dưới đây được thạc sĩ bác sĩ CKI Phạm Trường An, chuyên khoa Da liễu – Thẩm mỹ Da, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM lý giải về khái niệm nếp nhăn, nguyên nhân hình thành, dấu hiệu nhận biết và một số phương pháp làm giảm nếp nhăn trên mặt.

Nếp nhăn là gì?

Nếp nhăn là một trong những biểu hiệu cơ bản của lão hóa. Con người ở độ tuổi càng cao thì các nếp nhăn trở nên rõ ràng hơn, nhất là ở vị trí trên mặt.

Các nếp nhăn trên mặt thường xuất hiện đầu tiên, ở các vị trí mà da gấp lại thường xuyên trong quá trình biểu hiện cảm xúc trên khuôn mặt. Cùng với quá trình lão hóa theo thời gian, da sẽ ngày càng mỏng và độ đàn hồi cũng giảm dần, nếp nhăn từ đó cũng phát triển.

Không có người nào thích bản thân có nhiều nếp nhăn trên mặt, cánh tay, bàn tay,… và luôn mong tìm cách để xóa hoặc làm cho nếp nhăn mờ đi. (1)

Nguyên nhân hình thành nếp nhăn trên khuôn mặt

Tuy đặc điểm di truyền quyết định cấu trúc da nhưng nếp nhăn được hình thành do nhiều nguyên nhân khác nhau, cụ thể: (2)

1. Tuổi tác

Nguyên nhân đầu tiên và dễ thấy nhất trong việc hình thành nếp nhăn chính là tuổi tác. Ở độ tuổi càng lớn, da khô và mỏng hơn, giảm độ đàn hồi, cơ chế tự bảo vệ trước các tác động xấu của môi trường kém dần.

2. Tiếp xúc tia cực tím (UV)

Việc để da tiếp xúc với ánh nắng hay tia cực tím gây ra nếp nhăn trên mặt. Với những người có màu da sáng, quá trình tác động của ánh nắng lên làn da rõ ràng hơn.

Tia UV gây phá hủy các sợi elastin và collagen có trong da. Nhóm sợi này có chức năng tạo mô liên kết trên da. Từ đó da sẽ yếu hơn và không còn linh hoạt như trước khi lớp sợi này bị phá vỡ. Cuối cùng, da từ từ rũ xuống và tạo thành nếp nhăn trên mặt.

3. Hút thuốc

Một trong những nguyên nhân chủ quan gây nếp nhăn trên da là hút thuốc. Nicotine có trong thuốc lá làm tăng nguy cơ mắc xơ vữa động mạch, cản trở lưu thông máu. Từ đó da không nhận đủ oxy và các chất dinh dưỡng thiết yếu.

Bên cạnh đó, các chất độc hại khác có trong thuốc lá còn tác động xấu đến các sợi elastin và collagen có trong da, ảnh hưởng đến độ đàn hồi của da. Da nhăn và khô nhanh hơn, thúc đẩy quá trình da chảy xệ, tạo nếp nhăn trên da.

Thuốc lá còn phá vỡ vitamin C, vốn là chất chống oxy hóa, hỗ trợ da chống chọi với các nhân tố gây hại ngoài môi trường, các nếp nhăn từ đó xuất hiện nhiều hơn.

Ngoài ra, người hút thuốc lá còn có xu hướng ngậm điếu thuốc, nheo mắt và mím môi để hút, các động tác này khi trở thành thói quen sẽ tạo những nếp nhăn xung quanh miệng.

4. Biểu cảm khuôn mặt

Các động tác như nheo mắt, cười hoặc cau mày,… được lặp đi lặp lại để biểu đạt cảm xúc sẽ ảnh hưởng đến độ đàn hồi của da. Lâu ngày, thói quen này tạo ra các rãnh và nếp nhăn trên mặt.

Các nếp nhăn do biểu cảm sẽ hình thành ở mọi lứa tuổi, các vị trí dễ hình thành như: quanh mắt và miệng, trên trán,…

Nếp nhăn biểu cảm ngày càng nhiều và sâu một phần liên quan đến nguyên nhân độ tuổi. Con người ở độ tuổi càng cao thì các nhóm cơ quanh mắt, miệng, trán,… sẽ có tính đàn hồi thấp, da mỏng và khô nên các nếp nhăn trên mặt sẽ ngày càng rõ rệt.

5. Nhân tố môi trường

Các nhân tố bên ngoài như vật chất hạt, muội than, nitơ đioxit,… sẽ xâm nhập vào da. Sau đó phá hủy các sợi collagen, gây nên nếp nhăn trên da.

• Nitơ đioxit: Loại khí được tạo ra trong quá trình hoạt động của xe hơi, khu công nghiệp, công trường xây dựng,…
• Vật chất hạt: Khói, bụi bẩn,…
• Muội than.

6. Cơ thể thiếu dưỡng chất

Việc cung cấp đủ chất dinh dưỡng cho da rất quan trọng, góp phần làm giảm tốc độ lão hóa trên da, hạn chế hình thành nếp nhăn, cụ thể:

• Thiếu nước: Nước cung cấp độ ẩm để làn da luôn mềm mại, giúp thải bỏ chất độc trong cơ thể, hỗ trợ máu lưu thông. Nếu thiếu nước, da bị khô, dễ tạo rãnh, nếp nhăn.
• Thiếu vitamin C và khoáng chất: Đẩy nhanh quá trình lão hóa, giảm độ đàn hồi của da, thúc đẩy tạo nếp nhăn trên mặt.
• Thiếu chất đạm, chất béo, tinh bột lành mạnh: Ảnh hưởng đến quá trình sản sinh các tế bào biểu bì, liên kết giữa các mô không còn bền chắc, da nhanh bị chảy xệ và xuất hiện nhiều nếp nhăn.

7. Chăm sóc da không đúng cách

Nền da khỏe tạo tiền đề cho việc hạn chế quá trình tạo nếp nhăn. Một nền da yếu và không sạch sẽ khó hấp thụ được dưỡng chất. Bên cạnh đó, việc chăm da quá nhiều cũng không tốt, dẫn đến da bị “quá tải”, lấp đầy nang lông, cũng không thể hấp thu đủ dưỡng chất cần thiết.

8. Thói quen không tốt

Các thói quen xấu và thực hiện trong thời gian dài sẽ tạo điều kiện cho các nếp nhăn xuất hiện trên mặt và các bộ phận khác. Một số thói quen nổi bật:

• Ngủ nghiêng: Thói quen này lâu ngày sẽ tạo các nếp nhăn đè nén, da bị chảy xệ.
• Ngủ không đủ giấc: Quá trình trao đổi chất diễn ra không trọn vẹn, da không thể tự tái tạo và phục hồi.
• Tiêu thụ nhiều đường: Ăn nhiều đường sẽ phá vỡ các sợi collagen tự nhiên, giảm độ đàn hồi da, hình thành nếp nhăn.
• Dùng ống hút: Việc dùng ống hút thường xuyên và trong thời gian dài sẽ hình thành các rãnh ở miệng, tình trạng này càng nghiêm trọng hơn với người có tuổi.

Dấu hiệu nhận biết nếp nhăn trên da mặt

Quá trình xuất hiện nếp nhăn không diễn ra ồ ạt mà sẽ từ từ và có thứ tự nhất định ở các bộ phận trên khuôn mặt như:

• Nếp nhăn trên trán: Thông thường trán xuất hiện các nếp nhăn đầu tiên, được biểu hiện bằng các đường thẳng hoặc ngang. Về lâu dài, các đường này sẽ đậm rõ và sâu hơn kể cả khi không biểu cảm.
• Nếp nhăn ở khóe mắt: Sau trán, khóe mắt sẽ hình thành các nếp nhăn hình chân chim, cùng với quá trình lão hóa, các nếp nhăn này ngày càng sâu và lan rộng.
• Nếp nhăn ở cánh mũi và miệng: Tiếp theo cánh mũi sẽ hình thành các nếp nhăn, hai bên gò má dần xuất hiện các nếp nhăn sâu, gây cảm giác da bắt đầu chảy xệ. Cuối cùng, các nếp nhăn này lan đến miệng. Lúc này, hai khóe môi có dấu hiệu chùng xuống và tạo các rãnh lớn.

Các vị trí nếp nhăn thường gặp

Nhiều người lầm tưởng, chỉ có khuôn mặt hình thành nếp nhăn. Nhưng quá trình lão hóa diễn ra ở nhiều bộ phận trên cơ thể như:

• Mặt
• Bàn tay
• Cánh tay
• Cổ

Các loại nếp nhăn trên khuôn mặt

• Nếp nhăn trọng lực: Do tác dụng của trọng lực, da trên mặt bắt đầu chùng xuống. Từ đó hình thành các nếp nhăn nằm ngang dọc và đan xen nhau, tuy nhiên quá trình này diễn ra chậm rãi, không biểu hiện ngay lập tức.
• Nếp nhăn đàn hồi: Dưới tác dụng của tia UV từ ánh nắng mặt trời, các sợi đàn hồi elastin và collagen bị đứt gãy, các liên kết dần không giữ được sự chắc chắn. Cuối cùng làm giảm độ đàn hồi của da, da bị chảy xệ và hình thành nếp nhăn.
• Nếp nhăn teo cơ: Loại nếp nhăn này thường hình thành sớm, trước cả khi có dấu hiệu lão hóa. Nguyên nhân gây ra loại nếp nhăn này chủ yếu do các động tác nheo mắt, nhăn mặt cùng ảnh hưởng của việc lạm dụng mỹ phẩm quá mức. Nang lông bít tắc, khó khăn trong việc tiếp thu dưỡng chất, mất đi độ đàn hồi vốn có.
• Nếp nhăn đè nén: Nguyên nhân chủ yếu tạo nên nếp nhăn đè nén thường do các thói quen không tốt như ngủ nằm nghiêng, ngủ úp mặt xuống gối,… Lâu dần, da bị đè nén dẫn đến hình thành các rãnh sâu và tạo các nếp nhăn trên mặt.
• Nếp nhăn biểu cảm: Các trạng thái biểu hiện cảm xúc như khóc, cười, suy nghĩ,… làm cho da bị kéo dãn. Cùng với quá trình lão hóa, độ đàn hồi da giảm dần gây ra tình trạng da có nhiều nếp nhăn, nếp gấp sâu trên khuôn mặt.

Đối tượng ở độ tuổi nào dễ xuất hiện nếp nhăn?

Quá trình lão hóa da diễn ra xuyên suốt từ tuổi 25. Gắn với quá trình này, lớp hạ bì chứa các sợi đàn hồi collagen và elastin, có chức năng giữ cho da có độ đàn hồi tốt, sẽ dần mất đi chức năng vốn có. Da sẽ bắt đầu khô, mỏng, chảy xệ và độ đàn hồi kém, sau đó các nếp nhăn bắt đầu xuất hiện.

Ngoài ra, thời điểm xuất hiện nếp nhăn còn bị ảnh hưởng bởi các yếu tố bên ngoài như tiếp xúc với ánh nắng, thói quen xấu, hút thuốc, sử dụng mỹ phẩm không hợp lý,… Độ tuổi xuất hiện nếp nhăn sẽ sớm hơn ở những người có chế độ sinh hoạt, nghỉ ngơi không hợp lý.

Cách điều trị nếp nhăn trên da hiệu quả

Nếp nhăn cũng như lão hóa da đều không thể ngăn chặn nhưng có thể làm chậm quá trình này bằng một số phương pháp, cụ thể: (3)

1. Tiêm Botulinum toxin

• Tiêm Botulinum toxin giúp hạn chế sự vận động của cơ mặt, giảm hình thành các nếp nhăn biểu cảm. Tuy nhiên, phương pháp này  có nhược điểm phải duy trì tiêm thường xuyên.
• Tuy đạt hiệu quả khá cao nhưng công dụng của Botulinum toxin chỉ mang tính tạm thời và cần tiêm lại sau khoảng 3 – 6 tháng đối với các nếp nhăn ở trán, chân mày, quanh mắt,… Với người thường xuyên vận động, Botulinum toxin chỉ có tác dụng khoảng 3 tháng.

Bài viết liên quan: Tiêm Botox là gì? Công dụng và tác dụng phụ có nguy hiểm?

2. Thiết bị công nghệ cao

Phương pháp dùng thiết bị công nghệ cao có công dụng tăng sinh collagen tự nhiên, giúp làm giảm các rãnh sâu và các nếp nhăn quanh miệng nhanh chóng. Các loại thiết bị công nghệ cao an toàn cho người dùng như:

• Thermage
• HIFU
• sóng mềm

3. Huyết thanh

Liệu pháp dùng tinh dầu chống lão hóa hay serum, tuy không có khả năng triệt để trong loại bỏ nếp nhăn nhưng sẽ mang lại các công dụng như:

• Giảm viêm, sưng bề mặt da.
• Làm đều màu sắc tố da.
• Hỗ trợ tăng cường trao đổi chất và tái tạo tế bào da.
• Tăng khả năng bảo vệ da trước tia UV, bụi bẩn,…

Biện pháp hạn chế quá trình hình thành nếp nhăn

• Hạn chế tiếp xúc với ánh nắng, đặc biệt hạn chế ra ngoài trời từ 10 giờ sáng đến 14 giờ chiều vì đây là khung giờ có chỉ số UV cao trong ngày.
• Thường xuyên dùng kem chống nắng, thoa lại mỗi 2 giờ và thường xuyên hơn nếu đang vận động hoặc bơi lội ngoài trời.
• Sử dụng mỹ phẩm chăm sóc da phù hợp, tăng cường độ ẩm cho da.
• Không hút thuốc.
• Chế độ sinh hoạt và ăn uống lành mạnh, ngủ đủ giấc, tăng cường ăn nhiều rau củ giàu vitamin C, vitamin E.
• Hạn chế các thói quen xấu như ngủ nằm nghiêng, áp mặt xuống gối, dùng ống hút,…

Chuyên khoa Da liễu – Thẩm mỹ Da, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM, địa chỉ chuyên về da liễu uy tín và được nhiều người biết đế. Tại đây, không chỉ có các bác sĩ chuyên khoa da liễu có kinh nghiệm lâu năm và chuyên môn cao trong việc điều trị các bệnh lý về da như mụn trứng cá, bệnh vảy nến, nhiễm trùng da do ký sinh trùng gây ra,… mà còn có các dịch vụ làm đẹp da hiện đại như tiêm filler, cấy botox, triệt lông vĩnh viễn,…

Bên cạnh đó, Chuyên khoa Da liễu – Thẩm mỹ Da còn được trang bị các thiết bị công nghệ cao như: Hệ thống Laser Pico (điều trị các vấn đề sắc tố da), hệ thống Laser CO2 Fractional (làm trẻ hóa da), máy điện di Apolo Duet +El,… hỗ trợ điều trị và làm đẹp da hiện đại, an toàn.

Bài viết đã cung cấp thông tin về khái niệm, nguyên nhân hình thành và các dấu hiệu nhận biết cụ thể về nếp nhăn. Mỗi người cần chế độ ăn uống nghỉ ngơi khoa học kết hợp với quy trình chăm sóc da hợp lý để ngăn ngừa nếp nhăn.