Mất ngủ rối loạn lo âu nguyên nhân vì đâu? Cách chữa ra sao?

Mất ngủ rối loạn lo âu xảy ra khá phổ biến, ảnh hưởng đến sức khỏe, tinh thần của nhiều người bệnh. Vậy đâu là nguyên nhân gây mất ngủ lo âu và bệnh lo âu mất ngủ có điều trị được không?

Rối loạn lo âu có gây mất ngủ không?

Có, rối loạn lo âu có thể gây mất ngủ. Ước tính có khoảng 36% người mắc chứng rối loạn lo âu gặp phải tình trạng mất ngủ⁽¹⁾. Mất ngủ là thuật ngữ y khoa dùng để chỉ các vấn đề về giấc ngủ như khó ngủ, ngủ không sâu giấc, tỉnh giấc quá sớm, mệt mỏi khi thức dậy…, có thể liên quan đến trạng thái lo lắng, căng thẳng, sợ hãi quá mức của một người khiến cơ thể không thể thư giãn và tiến vào giấc ngủ như bình thường.

Mặt khác, thiếu ngủ làm trầm trọng thêm tình trạng rối loạn lo âu, hình thành vòng lặp tiêu cực, ảnh hưởng đến sức khỏe, tâm sinh lý của người bệnh.

Nguyên nhân gây mất ngủ rối loạn lo âu

Khi lo lắng, căng thẳng, cơ thể sẽ giải phóng một loại hormone giúp mỗi người phản ứng nhanh hơn để thoát khỏi tình huống đáng ngại. Tuy nhiên, ở trường hợp bị rối loạn lo âu, cơ thể có xu hướng luôn trong trạng thái lo lắng, căng thẳng, thế nên việc tăng sản xuất hormone có thể gây khó khăn khi đi vào giấc, dẫn đến ngủ không sâu giấc, thường xuyên thức giấc đột ngột và khó ngủ lại.

Lo lắng cũng có thể ảnh hưởng đến giấc ngủ REM, đây là giai đoạn thường xuất hiện những giấc mơ sống động. Nếu bị căng thẳng, những giấc mơ này có thể gây khó chịu hoặc trở thành ác mộng, dẫn đến tình trạng thức giấc trong sợ hãi, không thể ngủ lại và cảm thấy mệt mỏi vào ngày hôm sau. Người bị thiếu ngủ kéo dài có xu hướng lo lắng, sợ hãi về việc làm sao để ngủ đúng giờ, ngủ ngon giấc hơn. Điều này càng khiến tình trạng mất ngủ trở nên trầm trọng hơn.

Triệu chứng mất ngủ lo âu

Mất ngủ rối loạn lo âu có thể gây ra một số triệu chứng thường gặp như:

• Lo lắng về cuộc sống hàng ngày, các sự kiện căng thẳng hoặc làm sao ngủ đủ giấc;
• Cáu gắt;
• Bồn chồn;
• Mệt mỏi;
• Tăng nhịp tim hoặc nhịp thở;
• Căng cơ;
• Đổ mồ hôi, run rẩy;
• Kém tập trung;
• Tiêu hóa kém;
• Khó ngủ, ngủ không sâu giấc, thức giấc quá sớm…

Ai có nguy cơ mắc bệnh lo âu mất ngủ?

Chứng mất ngủ rối loạn lo âu có thể xuất hiện ở mọi đối tượng. Tuy nhiên, các đối tượng dưới đây có nguy cơ mắc bệnh cao hơn bình thường:

• Có tiền sử rối loạn lo âu;
• Bị rối loạn lưỡng cực;
• Thường xuyên căng thẳng;
• Trầm cảm;
• Có thói quen sinh hoạt chưa khoa học;
• Người lớn tuổi;
• Mắc các bệnh mạn tính;
• Tiền sử gia đình bị mất ngủ;
• Mắc các chứng rối loạn giấc ngủ khác như ngưng thở khi ngủ, hội chứng chân không yên…

Rối loạn lo âu mất ngủ có nguy hiểm không?

Bệnh rối loạn lo âu mất ngủ kéo dài có thể tác động tiêu cực đến sức khỏe thể chất và tinh thần của một người, bao gồm:

• Thiếu tỉnh táo: Mất ngủ do rối loạn lo âu khiến người bệnh thiếu tập trung, ảnh hưởng đến khả năng phản xạ khi điều khiển máy móc, phương tiện giao thông, tiềm ẩn nguy cơ gặp tai nạn, té ngã, va đập.
• Ảnh hưởng đến tinh thần: Mất ngủ kéo dài khiến người bệnh thường xuyên cảm thấy mệt mỏi, cáu gắt, khó chịu, chán nản… làm tăng nguy cơ trầm cảm.
• Mắc bệnh mạn tính: Các tình trạng sức khỏe như mất ngủ mạn tính, tăng huyết áp, béo phì, tiểu đường, bệnh tim mạch… có thể khởi phát khi một người bị mất ngủ rối loạn lo âu kéo dài.

Mất ngủ do lo âu có chữa khỏi được không?

Mất ngủ rối loạn lo âu có thể được chữa khỏi nếu phát hiện và chữa trị đúng cách. Khi có dấu hiệu lo âu và mất ngủ kéo dài, người bệnh nên chủ động tìm đến các cơ sở y tế uy tín để được thăm khám, chẩn đoán, can thiệp điều trị sớm.

Chẩn đoán chứng lo lắng mất ngủ

Một số phương pháp chẩn đoán chứng mất ngủ do rối loạn lo âu có thể bao gồm:

• Chẩn đoán lâm sàng: Bác sĩ cần đưa ra các đánh giá ban đầu thông qua:

• Triệu chứng lo âu: lo lắng, căng thẳng, hồi hộp, dễ kích động, run rẩy, đổ mồ hôi…
• Triệu chứng mất ngủ: khó vào giấc, giật mình tỉnh giấc giữa đêm và không thể ngủ lại, thức giấc quá sớm, cảm thấy mệt mỏi sau khi ngủ dậy…
• Thời gian, tần suất xuất hiện các triệu chứng lo âu, mất ngủ.
• Bệnh nền: ngưng thở khi ngủ, khó thở kịch phát về đêm, bệnh lý hô hấp…

• Chẩn đoán cận lâm sàng: Để có kết quả chẩn đoán chính xác, bác sĩ có thể chỉ định người bệnh thực hiện thêm một số kỹ thuật cận lâm sàng khác như đo điện tâm đồ, đo đa ký giấc ngủ, …

Cách chữa rối loạn lo âu mất ngủ

Sau khi xác định nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của chứng lo lắng mất ngủ, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị phù hợp, có thể bao gồm:⁽²⁾

1. Dùng thuốc

Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định dùng thuốc chống trầm cảm, thuốc chống lo âu, thuốc an thần hoặc thuốc chẹn beta nhằm hỗ trợ cải thiện tốt các triệu chứng người bệnh đang gặp phải. Lưu ý, chỉ dùng thuốc dưới hướng dẫn của bác sĩ và cần tuân thủ liều lượng, cách dùng để tránh gặp tác dụng phụ không mong muốn.

2. Liệu pháp hành vi nhận thức (CBT)

Đây là một liệu pháp giúp điều trị các vấn đề tâm lý như: vấn đề tâm lý trong hôn nhân, rối loạn ăn uống, trầm cảm, rối loạn lo âu… Liệu pháp hành vi nhận thức được thực hiện dựa trên các nguyên tắc cốt lõi bao gồm:

• Suy nghĩ sai lầm hoặc tiêu cực góp phần dẫn đến các vấn đề về tâm lý, cần xác định vấn đề gốc rễ và giải quyết triệt để.
• Những vấn đề về tâm lý có thể dựa trên các kiểu hành vi không thực sự phù hợp đã học được hoặc bị ảnh hưởng bởi môi trường xung quanh.
• Những người gặp vấn đề tâm lý có thể học cách đối phó tốt hơn với nó nhằm giảm triệu chứng và nâng cao chất lượng sống.

Tùy vào từng đối tượng cụ thể mà bác sĩ sẽ xây dựng kế hoạch thực hiện liệu pháp hành vi nhận thức phù hợp nhằm hỗ trợ người bệnh cải thiện chứng, qua đó đảm bảo sức khỏe thể chất và tâm sinh lý cho người bệnh.

Khoa Thần kinh, Trung tâm Khoa học Thần kinh, Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM giúp thăm khám, chẩn đoán chính xác, điều trị hiệu quả các bệnh lý thần kinh cho nhiều người bệnh, bao gồm cả chứng mất ngủ rối loạn lo âu.

Bệnh viện quy tụ đội ngũ bác sĩ có nhiều năm kinh nghiệm, chu đáo, tận tâm, được trang bị nhiều máy móc, kỹ thuật y học tân tiến, phục vụ tối ưu cho quá trình khám chữa bệnh, ví dụ như: máy đo đa ký giấc ngủ, máy kích thích từ trường xuyên sọ, điện tâm đồ… Quy trình thăm khám, điều trị khoa học, chuyên nghiệp, có đa dạng tiện ích y tế, áp dụng đầy đủ các chính sách bảo hiểm.

Cách phòng ngừa bệnh lo âu mất ngủ

Để phòng ngừa bệnh lo âu mất ngủ, mỗi người cần lưu ý:

• Thăm khám sức khỏe định kỳ 1 – 2 lần/năm, khám khi được bác sĩ chỉ định;
• Xây dựng môi trường sống tích cực, tránh xa các yếu tố gây căng thẳng, stress;
• Thường xuyên tập thể dục, tích cực tham gia các hoạt động yêu thích như yoga, thiền định, chơi thể thao…;
• Duy trì thói quen đi ngủ và thức giấc vào một khung giờ cố định mỗi ngày;
• Tránh ngủ trưa quá nhiều, buổi trưa chỉ nên ngủ khoảng 30 phút để cơ thể được nghỉ ngơi, thư giãn;
• Hạn chế dùng trà, cà phê tối thiểu 4 giờ trước khi ngủ;
• Tránh uống rượu bia, hút thuốc và sử dụng các chất kích thích khác;
• Tránh ăn quá no hoặc ăn nhiều thực phẩm dầu mỡ, cay nóng trong khoảng 2 – 3 giờ trước khi ngủ;
• Không sử dụng thiết bị điện tử trước khi ngủ;
• Sắp xếp phòng ngủ thoáng mát, màu sắc dịu nhẹ, nhiệt độ thích hợp, chọn chăn gối có kích thước, chất liệu tốt, phù hợp với thói quen ngủ của bản thân;
• Mỗi người có thể chủ động bổ sung thêm bộ đôi hoạt chất thiên nhiên từ Blueberry (việt quất) và Ginkgo Biloba (bạch quả), góp phần điều hòa máu não, tăng cường dưỡng chất lên não, cải thiện tình trạng đau đầu, mất ngủ, stress…;
• Duy trì cân nặng phù hợp dựa trên chỉ số BMI: 18,5 – 22,9.

Các câu hỏi liên quan

Một số câu hỏi thường gặp liên quan đến tình trạng mất ngủ rối loạn lo âu bao gồm:

1. Rối loạn lo âu có gây mất ngủ kéo dài không?

Có. Rối loạn lo âu có thể gây mất ngủ kéo dài do người bệnh luôn suy tư, khó vào giấc, ngủ không sâu giấc, sợ ngủ. Người bệnh không nên chủ quan nếu thường xuyên gặp các triệu chứng rối loạn lo âu như lo lắng, căng thẳng, sợ hãi, bồn chồn, mệt mỏi, tim đập nhanh…

2. Mất ngủ có làm tình trạng lo âu nặng hơn không?

Mất ngủ có thể làm tình trạng lo âu nặng hơn. Mất ngủ gây thiếu tỉnh táo, ảnh hưởng đến khả năng đưa ra quyết định, giải quyết vấn đề, điều chỉnh cảm xúc, ghi nhớ, chú ý… khiến tình trạng rối loạn lo âu trở nên trầm trọng hơn.

Tóm lại, mất ngủ rối loạn lo âu kéo dài có thể ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất lẫn tinh thần và làm giảm chất lượng sống của người bệnh. Người bệnh cần chủ động thăm khám để được chẩn đoán và điều trị sớm tình trạng mất ngủ lo âu.