Ngủ không dậy được khiến cho việc tỉnh giấc trở nên khó khăn. Tình trạng này có thể là dấu hiệu cảnh báo các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn. Hiểu rõ về nguyên nhân và cách xử lý hiệu quả có thể giúp kiểm soát tốt hơn hiện tượng ngủ nhưng không dậy được.
Ngủ không dậy được là trạng thái khi người bệnh dù có ý thức muốn tỉnh giấc nhưng không thể mở mắt hoặc phản ứng chậm chạp, trong một số trường hợp có thể gặp phải tình trạng khó giao tiếp sau khi thức dậy (xảy ra trong thời gian ngắn).
Hiện tượng này có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân, không loại trừ căn nguyên liên quan đến các rối loạn trong giấc ngủ hoặc các trạng thái bất thường của não bộ trong quá trình thức tỉnh.
Liệt trong giấc ngủ là tình trạng tạm thời mất khả năng vận động khi vừa thức dậy hoặc chuẩn bị đi vào giấc ngủ. Người bị liệt trong giấc ngủ cảm thấy không thể di chuyển cơ thể dù vẫn còn tỉnh táo, thường kéo dài vài giây đến vài phút, gây hoang mang và sợ hãi.
Thức tỉnh giả là trạng thái trong đó người bệnh cảm nhận mình đã tỉnh táo nhưng thực tế vẫn đang ở trạng thái nửa tỉnh nửa mê. Trong trạng thái này, phản ứng của não bộ và cơ thể bị rối loạn, dẫn đến cảm giác “ngủ mê man”, khó phân biệt được thật sự tỉnh hay đang trong giấc ngủ.
Hiện tượng ngủ mê man không dậy được có thể xảy ra vào nhiều thời điểm khác nhau, đặc biệt là khi giấc ngủ bị gián đoạn hoặc không sâu, điển hình như lúc sáng sớm khi cơ thể cần thức dậy đi làm hoặc sau một đêm mất ngủ kéo dài. Ngủ mê man cũng dễ xuất hiện khi cơ thể mệt mỏi quá mức hoặc đang trong giai đoạn bị căng thẳng tinh thần.
Tình trạng ngủ không tỉnh dậy được có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau, liên quan đến các tác nhân, yếu tố nguy cơ như: (1)
Mắc phải một số bệnh lý có thể là yếu tố tiềm ẩn nguy cơ gây ra tình trạng ngủ không dậy được, điển hình như:
Thói quen sinh hoạt chưa khoa học có thể ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ, tiềm ẩn nguy cơ ngủ không dậy nổi:
Quá trình sử dụng thuốc điều trị bệnh dài hạn (thuốc chống trầm cảm, thuốc chống dị ứng…) có thể tiềm ẩn nguy cơ gây ra tác dụng phụ, trong đó có tình trạng buồn ngủ quá mức, ngủ không mở mắt dậy được. Người bệnh cần tham vấn ý kiến bác sĩ để được tư vấn chi tiết cách dự phòng và xử trí tác dụng phụ khi áp dụng phác đồ điều trị bệnh bằng thuốc.
Hiện tượng ngủ mê man, không thể thức dậy mặc dù có ý thức muốn tỉnh có thể gây ra những bất tiện nghiêm trọng trong cuộc sống, làm giảm năng suất làm việc và tăng nguy cơ tai nạn. Đặc biệt, nếu xảy ra thường xuyên hoặc kéo dài, tình trạng ngủ không dậy được có thể là dấu hiệu cảnh báo các bệnh lý nghiêm trọng cần được khám và xử lý kịp thời để tránh biến chứng nguy hiểm.
Người bị ngủ mê man không dậy được cần sớm đến bệnh viện để bác sĩ thăm khám và có hướng điều trị an toàn, phù hợp.
Đối với những trường hợp liệt trong giấc ngủ, thức tỉnh giả hoặc rối loạn giấc ngủ do bệnh lý, việc chẩn đoán chính xác và điều trị chuyên sâu giúp người bệnh cải thiện chất lượng giấc ngủ hiệu quả. Tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ là biện pháp giúp người bị ngủ không dậy nổi cải thiện tình trạng và nâng cao sức khỏe tối ưu.
Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định dùng các loại thuốc hỗ trợ giấc ngủ hoặc điều trị các rối loạn liên quan. Người bệnh không tự ý sử dụng thuốc khi chưa có chỉ định của bác sĩ để tránh gặp tác dụng phụ nguy hiểm.
Vệ sinh giấc ngủ (sleep hygiene) là tập hợp các thói quen, hành vi và yếu tố môi trường góp phần hỗ trợ quá trình ngủ tự nhiên của cơ thể, từ đó nâng cao chất lượng giấc ngủ. Người bị buồn ngủ quá mức, ngủ không mở mắt dậy được cần xây dựng thói quen ngủ khoa học như đi ngủ đúng giờ, tránh tiếp xúc với thiết bị điện tử trước khi ngủ, giữ môi trường ngủ yên tĩnh và thoáng mát giúp tăng chất lượng giấc ngủ và giảm nguy cơ ngủ mê man.
Để cải thiện chất lượng giấc ngủ, người bệnh có thể áp dụng liệu pháp nhận thức – hành vi dưới sự chỉ định và hướng dẫn của chuyên gia về giấc ngủ, bác sĩ. Phương pháp này giúp thay đổi thói quen và suy nghĩ tiêu cực về giấc ngủ, cải thiện tình trạng mất ngủ và rối loạn giấc ngủ, từ đó giúp người bệnh dễ dàng thức dậy hơn.
Người đang gặp phải các vấn đề về giấc ngủ cần hạn chế dung nạp cafein, rượu bia và các chất kích thích từ chế độ ăn uống. Đồng thời, khẩu phần dinh dưỡng nên bổ sung thực phẩm giàu magie, kẽm và vitamin nhóm B hỗ trợ hệ thần kinh, giúp giấc ngủ ổn định hơn.
Hiện tượng ngủ không dậy được hoàn toàn có thể được dự phòng bằng cách duy trì thói quen sinh hoạt hợp lý, ngủ đủ giấc, tránh làm việc ca đêm quá mức, hạn chế tiếp xúc ánh sáng xanh trước giờ đi ngủ và kiểm soát tốt các bệnh lý nền nếu có. Mỗi người nên biết cách quản lý stress và duy trì chế độ ăn uống khoa học để góp phần nâng cao chất lượng giấc ngủ.
Hiện tượng ngủ mê man, không thể dậy dù đã có ý thức tỉnh táo có thể là dấu hiệu của những rối loạn giấc ngủ nghiêm trọng hoặc các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn. Việc trì hoãn thăm khám làm tăng nguy cơ xuất hiện các biến chứng về thần kinh, tâm thần hoặc nội tiết, gây ảnh hưởng đến sinh hoạt. Người bệnh nên chủ động đến cơ sở y tế uy tín để được kiểm tra khi có các biểu hiện sau:
Người bệnh nên chọn thăm khám tại các cơ sở y tế uy tín, quy tụ đội ngũ y bác sĩ giàu kinh nghiệm và có cơ sở vật chất hiện đại, đơn cử như Khoa Thần kinh, Trung tâm Khoa học Thần kinh, Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh.
Khoa là cơ sở y tế quy tụ đội ngũ bác sĩ, chuyên gia về giấc ngủ giàu kinh nghiệm cùng trang thiết bị hiện đại như: kỹ thuật đo đa ký giấc ngủ hiện đại; hệ thống chụp CT 100.000 lát cắt, CT 1975 lát cắt và CT 768 lát cắt; hệ thống chụp MRI 1,5 – 3 Tesla; máy kích thích từ trường xuyên sọ… giúp chẩn đoán chính xác và tối ưu hiệu quả của phác đồ điều trị, đảm bảo cải thiện nhanh chóng chất lượng giấc ngủ và sức khỏe tổng thể.
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Tóm lại, ngủ không dậy được tiềm ẩn nhiều nguy cơ sức khỏe, đặc biệt nếu diễn ra thường xuyên. Việc nhận biết sớm dấu hiệu, điều chỉnh thói quen sinh hoạt và thăm khám kịp thời giúp mỗi người có thể cải thiện hiệu quả tình trạng ngủ muốn dậy nhưng không dậy được.
