Bệnh gan nhiễm mỡ là tình trạng gan tích tụ quá nhiều chất béo, gây suy giảm chức năng gan và những hệ lụy nghiêm trọng. Nắm rõ nguyên nhân và triệu chứng bệnh góp phần phòng ngừa hiệu quả, phát hiện bệnh sớm, từ đó thăm khám và điều trị kịp thời.
Gan nhiễm mỡ là tình trạng các tế bào gan tích tụ quá nhiều chất béo. Ai cũng có nguy cơ mắc căn bệnh này. Tuy nhiên, những đối tượng bị thừa cân, béo phì, tiểu đường hoặc lạm dụng đồ uống có cồn lại có khả năng cao gặp phải bệnh.
Một lá gan khỏe mạnh thường chứa rất ít hoặc thậm chí không có chất béo. Tuy nhiên, khi tiêu thụ quá nhiều rượu bia hay thực phẩm chứa chất béo dư thừa, cơ thể sẽ xử lý lượng thừa này bằng cách chuyển một phần calo thành chất béo. Chúng được tích trữ trong tế bào gan. Khi lượng chất béo vượt hơn 5-10% trọng lượng gan, nó sẽ dẫn tới bệnh.
Trước đây, bệnh có tên tiếng Anh là Fatty Liver Disease (FLD). Thế nhưng, từ năm 2023, các chuyên gia đã đổi tên bệnh thành Steatotic Liver Disease (SLD) nhằm phản ánh chính xác nhất nguyên nhân gây bệnh. (1)
Dựa trên nguyên nhân gây bệnh, có 2 loại: gan nhiễm mỡ do rượu và không do rượu. (2)
Xảy ra khi người bệnh tiêu thụ quá nhiều rượu bia. Tình trạng này kéo dài ảnh hưởng đến khả năng tái tạo tế bào của gan. Từ đó gây ra hiện tượng tích tụ mỡ trong gan và làm suy giảm chức năng gan.
Đây là một dạng của bệnh mà nguyên nhân không liên quan đến việc sử dụng nhiều rượu. Thay vào đó, nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ việc thừa cân, béo phì hay một số bệnh ký khác. Nó còn được chia thành 2 loại gồm:
Có nhiều nguyên nhân làm gan bị nhiễm mỡ. Nhưng nhìn chung, chúng được phân chia thành 2 nguyên nhân chủ yếu. Cụ thể như sau:
Đây là nguyên nhân gây ra tình trạng gan bị nhiễm mỡ phổ biến. Việc lạm dụng các loại đồ uống có cồn như rượu, bia khiến gan tổn thương, ảnh hưởng tới chức năng chuyển hóa mỡ. Điều này kéo dài làm tăng tích lũy mỡ thừa trong gan. Lâu dần dẫn tới gan bị nhiễm mỡ.
Bên cạnh rượu bia, lý do tại sao gan bị nhiễm mỡ còn xuất phát từ những yếu tố khác, bao gồm:
Một nghiên cứu chỉ ra rằng lượng chất béo tích tụ trong gan tỷ lệ thuận với cân nặng. Điều này có nghĩa là cân nặng càng cao thì nguy cơ lượng mỡ thừa trong gan càng nhiều. Nguy cơ mắc bệnh đối với những người bị béo phì hoặc tăng cân quá mức rơi vào khoảng 61-94%.
Trái ngược với việc tăng cân không kiểm soát, tình trạng sụt cân quá mức cũng làm gan bị nhiễm mỡ. Hiện tượng này sẽ kích thích lipolysis trong cơ thể, làm gia tăng lượng chất béo và thúc đẩy quá trình peroxy hóa lipid. Từ đó làm tổn thương các tế bào gan, dẫn tới gan bị nhiễm mỡ.
Suy dinh dưỡng cũng là nguyên nhân phổ biến gây ra gan bị nhiễm mỡ. Tình trạng này khiến cơ thể không tổng hợp apolipoprotein, khiến triglyceride (chất béo trung tính) tích tụ trong gan. Theo thời gian, nó sẽ dẫn tới bệnh.
Việc tiêu thụ thực phẩm chứa chất béo bão hòa quá mức như thịt mỡ động vật, nội tạng động vật, thức ăn nhanh, đồ chiên nướng,… khiến hàm lượng cholesterol trong máu tăng cao. Hậu quả của thói quen này là ảnh hưởng tới chức năng chuyển hóa của gan, làm tồn đọng mỡ trong gan và gây ra bệnh.
Một số loại thuốc dùng trong điều trị bệnh có thể ảnh hưởng tới quá trình tổng hợp protein và chuyển hóa lipoprotein. Hậu quả gây ra bệnh. Vì thế, trước khi dùng thuốc, cần phải tìm hiểu kỹ tác dụng phụ của chúng.
Đái tháo đường (hay tiểu đường) cũng là nguyên nhân gây ra gan bị nhiễm mỡ không do rượu. Lý do vì bệnh tiểu đường thường dẫn đến rối loạn chuyển hóa đường, mỡ cũng như chất khoáng. Điều này kéo dài sẽ ảnh hưởng tới chức năng chuyển hóa của gan, làm mỡ tích tụ nhiều và dẫn tới bệnh.
Tình trạng mỡ trong máu cao và gan bị nhiễm mỡ có mối liên hệ mật thiết với nhau. Do đó, đây cũng là nguyên nhân dẫn tới gan bị nhiễm mỡ không do rượu cực kỳ phổ biến.
Ban đầu, bệnh thường ít xuất hiện triệu chứng đặc biệt và chỉ biết được khi khám siêu âm gan. Khi bệnh tiến triển, gan bị nhiễm mỡ sẽ gặp phải những dấu hiệu như sau:
Đây là một biểu hiện gan nhiễm mỡ thường gặp. Có một số trường hợp nước tiểu chuyển sang màu vàng do uống ít nước hoặc đang dùng thuốc điều trị. Tuy nhiên, nếu không sử dụng thuốc mà vẫn gặp hiện tượng này kèm theo phân trắng cho thấy gan đang gặp vấn đề.
Da nổi mề đay hoặc ngứa ngáy cũng là dấu hiệu nhận biết gan bị nhiễm mỡ. Lúc này, việc cào gãi không làm giảm ngứa. Đổi lại, nó chỉ khiến tổn thương trở nên trầm trọng hơn.
Người bệnh thường xuất hiện tình trạng vàng da và vàng mắt. Nguyên nhân vì gan hoạt động kém, dẫn tới tích tụ lượng lớn bilirubin và làm vàng da.
Buồn nôn hoặc nôn cũng là dấu hiệu cảnh báo nhiều bệnh lý nghiêm trọng, bao gồm gan bị nhiễm mỡ. Để xác định chính xác, bạn nên theo dõi thêm các triệu chứng khác kèm theo.
Người bệnh có thể cảm thấy chán ăn hoặc ăn uống không ngon miệng. Tình trạng này càng dễ nhận thấy khi tiêu thụ những đồ ăn chứa nhiều dầu mỡ.
Trường hợp gan nhiễm mỡ gây xơ gan, có thể xuất hiện thêm một số triệu chứng như chân phù nề, cổ trướng bụng, lá lách to, giãn tĩnh mạch dưới da, xuất huyết tiêu hóa, đỏ lòng bàn tay,…
Dựa trên lượng chất béo tích tụ trong tế bào gan mà được chia thành 3 cấp độ. Cụ thể như sau:
Đây là giai đoạn nhẹ với lượng mỡ chiếm khoảng 5-10% trọng lượng gan. Ở giai đoạn này, người bệnh ít nhận thấy các triệu chứng rõ ràng và chỉ biết được bệnh thông qua xét nghiệm.
Với độ 2, lượng mỡ thường chiếm 10-25% trọng lượng gan. Lúc này, các tế bào gan bắt đầu xuất hiện viêm cũng như tổn thương nhẹ. Đồng thời, triệu chứng gan nhiễm mỡ ở giai đoạn 2 cũng dần rõ rệt hơn.
Với lượng mỡ chiếm hơn 25% trọng lượng gan, đây chính là giai đoạn nguy hiểm nhất của bệnh. Không chỉ gây khó khăn cho việc điều trị, bệnh còn có thể diễn biến nghiêm trọng, gây ra nhiều biến chứng như xơ gan hay ung thư gan.
Đây là một bệnh lý mà ai cũng có nguy cơ mắc phải. Trong đó, nếu thuộc một trong những đối tượng dưới đây, khả năng mắc bệnh lại càng cao hơn:
Bệnh thường xảy ra vào khoảng tuần 34-37 của thai kỳ và dễ xuất hiện ở những người mang thai lần đầu hoặc mang đa thai. Không chỉ làm suy giảm chức năng gan, bệnh còn ảnh hưởng tới các cơ quan khác, gây nguy hiểm cho người mẹ lẫn thai nhi.
Khi tuổi tác càng cao, chức năng gan cũng bị suy giảm theo. Điều này kéo theo khả năng thải độc kém, đồng thời giảm sức đề kháng. Mặt khác, nếu mắc các bệnh lý như tiểu đường, béo phì hoặc sử dụng rượu bia nhiều, nguy cơ mắc bệnh sẽ càng tăng cao.
Không chỉ người lớn, ngay cả trẻ em và thanh thiếu niên cũng có nguy cơ mắc bệnh. Nguyên nhân chủ yếu đến từ thói quen ăn uống thiếu lành mạnh và lười vận động. Bên cạnh đó, di truyền cũng là nguyên nhân gây ra gan nhiễm mỡ ở trẻ nhỏ.
Đây là phương pháp chẩn đoán gan nhiễm mỡ thường được áp dụng. Kết quả đánh giá được dựa trên các chỉ số gồm:
Trường hợp các chỉ số vượt qua những khoảng trên, rất có khả năng gan đang gặp vấn đề, trong đó có gan bị nhiễm mỡ.
Xét nghiệm này nhằm phát hiện sự các mặt của các virus gây bệnh viêm gan như virus viêm gan B, virus viêm gan C cùng một số bệnh lý khác về gan.
Chẩn đoán hình ảnh cũng là một trong những cách chẩn đoán bệnh phổ biến và hiệu quả. Một số kỹ thuật chẩn đoán bằng hình ảnh có thể kể đến như:
Bệnh nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách có thể dẫn đến vô số biến chứng gan nhiễm mỡ nguy hiểm như viêm gan, xơ gan, ung thư gan,… Thậm chí, bệnh còn làm tăng nguy cơ mắc các vấn đề tim mạch như suy tim, rối loạn nhịp tim, đột quỵ,… Chúng ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, thậm chí đe dọa tính mạng của người bệnh.
Trước đây, không có loại thuốc đặc trị cho bệnh. Tuy nhiên, kể từ ngày 14/3/2024, Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) đã phê duyệt loại thuốc đầu tiên trị bệnh không do rượu ở mức độ trung bình đến nặng. Đó là loại thuốc Rezdiffra do công ty Madrigal Pharmaceuticals (Mỹ) nghiên cứu và phát triển. Nó đã được thử nghiệm lâm sàng cho hơn 900 người mắc gan nhiễm mỡ không do rượu.
Kết quả sinh thiết gan sau 12 tháng cho thấy, tỷ lệ giải quyết một số triệu chứng hoặc cải thiện sẹo gan ở người dùng thuốc Rezdiffra cao hơn so với những trường hợp dùng giả dược. Đây được xem là một bước tiến mới đầy triển vọng trong việc điều trị gan nhiễm mỡ.
Bên cạnh dùng thuốc, bác sĩ cũng sẽ chỉ định một số phương pháp như kiểm soát cân nặng, thực hiện chế độ ăn uống lành mạnh, kiểm soát các bệnh lý khác (nếu có),… Những cách này giúp làm giảm ảnh hưởng, đồng thời ngăn bệnh tiến triển nặng hơn.
Đây là một trong những cách phòng bệnh hiệu quả. Theo đó, nên hạn chế sử dụng rượu bia cũng như các chất kích thích để tránh làm tổn thương gan. Đồng thời, hãy chú ý duy trì chế độ ăn uống khoa học và đầy đủ chất dinh dưỡng bằng cách:
Bên cạnh xây dựng chế độ ăn uống hợp lý, tập thể dục đều đặn cũng mang lại lợi ích trong việc phòng chống bệnh. Bởi nó góp phần làm giảm lượng mỡ thừa trong cơ thể. Từ đó giảm thiểu nguy cơ mắc các bệnh tiểu đường hay béo phì – những yếu tố dễ gây ra gan bị nhiễm mỡ không do rượu.
Một số môn thể thao mà bạn có thể cân nhắc gồm chạy bộ, đi bộ, bơi lội, yoga,… Thời gian tập luyện hợp lý là khoảng 5 ngày mỗi tuần, mỗi ngày tập khoảng 20-30 phút tùy theo tình trạng sức khỏe. Khi tập, bạn nên dành 5 phút để khởi động và tập theo cường độ từ thấp đến cao nhằm đảm bảo an toàn cũng như hiệu quả nhất.
Không riêng bệnh gan bị nhiễm mỡ, khám sức khỏe gan định kỳ còn giúp phát hiện kịp thời nhiều bệnh lý khác. Từ đó giúp mọi người nhanh chóng thăm khám và điều trị, hạn chế tối đa bệnh diễn biến nặng, gây nguy hiểm cho bản thân.
Bệnh có nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách. Thông thường, ở giai đoạn đầu, bệnh ít xuất hiện triệu chứng rõ ràng. Nếu kiểm soát tốt, bệnh sẽ ít gây ra ảnh hưởng nghiêm trọng. Đổi lại, bệnh có thể diễn biến nặng hơn, kéo theo nhiều biến chứng nguy hiểm.
Bệnh không lây từ người sang người. Bởi nguyên nhân gây bệnh xuất phát từ việc lạm dụng rượu bia hoặc thói quen sống không lành mạnh. Bên cạnh đó, các bệnh lý như béo phì, tiểu đường cũng làm tăng nguy cơ mắc bệnh. Vì thế, bạn không cần lo ngại vấn đề lây bệnh thông qua tiếp xúc thông thường.
Có di truyền trong trường hợp gia đình có người mắc bệnh. Tuy nhiên, các nhà khoa học vẫn phải nghiên cứu sâu hơn để xác định ảnh hưởng của các yếu tố di truyền đối với căn bệnh này. Nhìn chung, nguyên nhân gây bệnh vẫn xuất phát từ lối sống hoặc các bệnh lý khác.
Bệnh có gây đau bụng ở vùng bụng bên phải. Nguyên nhân có khả năng do lượng mỡ tích tụ quá mức, khiến gan phình to. Cùng với đó, người bệnh có thể xuất hiện thêm một số triệu chứng như mệt mỏi, chán ăn, nước tiểu sẫm màu, vàng da,… Tuy nhiên, các dấu hiệu này thường ít rõ ràng ở giai đoạn đầu nên khiến nhiều người chủ quan. Vì vậy, nếu nhận thấy bất kỳ dấu hiệu bất thường nào, hãy nhanh chóng thăm khám để phát hiện và điều trị kịp thời.
Phụ nữ bị bệnh vẫn có thể mang thai do bệnh không ảnh hưởng đến khả năng sinh sản. Tuy nhiên, sức khỏe của mẹ và em bé phụ thuộc lớn vào mức độ bệnh. Nếu đang ở giai đoạn chức năng gan chưa tổn thương nhiều, người bệnh khi mang thai sẽ ít bị ảnh hưởng. Đổi lại, khi bệnh đã chuyển biến nặng sẽ đe dọa nghiêm trọng tới sức khỏe.
Béo phì là một trong những nguyên nhân chính gây ra gan bị nhiễm mỡ không do rượu. Mặt khác, các yếu tố khác như bệnh tiểu đường, chế độ ăn uống thiếu khoa học, ít vận động, sụt cân quá mức,… cũng là yếu tố tiềm ẩn nguy cơ gây bệnh.
Không chỉ làm suy giảm chức năng gan, bệnh còn ảnh hưởng tới các cơ quan khác. Trong đó, bệnh kéo dài tác động đến tim mạch, tăng nguy cơ mắc các bệnh như xơ vữa động mạch, mạch vành, suy tim, rối loạn nhịp tim,… Mặt khác, người bệnh cũng có thể đối mặt với một loạt bệnh lý nguy hiểm khác như ung thư đại – trực tràng, loạn dưỡng mỡ, loãng xương,…
Cần gặp bác sĩ ngay khi nhận thấy các dấu hiệu như sau:
Mặt khác, những ai đang mắc các bệnh như béo phì, tiểu đường, thừa cân,… càng nên thăm khám thường xuyên. Điều này góp phần phát hiện sớm các vấn đề nghiêm trọng (nếu có), bao gồm gan nhiễm mỡ. Qua đó được bác sĩ chuyên môn hỗ trợ điều trị kịp thời, ngăn ngừa những biến chứng nguy hiểm.
Để đặt lịch thăm khám, điều trị bệnh về gan tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Quý khách vui lòng liên hệ:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Gan nhiễm mỡ là bệnh lý nguy hiểm và gây ra một loạt biến chứng nghiêm trọng. Do đó, bạn nên chủ động phòng ngừa bệnh bằng cách duy trì lối sống lành mạnh và theo dõi sức khỏe định kỳ. Nếu phát hiện dấu hiệu bất thường, hãy nhanh chóng thăm khám để được chẩn đoán và điều trị tốt nhất.
