Đột quỵ liệt nửa người là di chứng nghiêm trọng, khiến người bệnh không thể đi lại. Vậy đột quỵ liệt nửa người có hồi phục được không, khi nào hồi phục được? Dấu hiệu đột quỵ liệt nửa người là gì?
Bị đột quỵ liệt nửa người là tình trạng yếu hoặc liệt một bên cơ thể do tổn thương ở não. Điều này xảy ra khi một phần não không được cung cấp đủ máu, oxy và chất dinh dưỡng, các tế bào não bị chết, không duy trì được khả năng điều khiển các chức năng vận động của cơ thể.
Đột quỵ là tình trạng nguy hiểm đến tính mạng, xảy ra khi một phần não không nhận đủ lượng máu cần thiết. Nguyên nhân thường là do động mạch vận chuyển máu lên não bị tắc nghẽn hoặc bị vỡ gây xuất huyết não. Khi không được cung cấp máu ổn định, các tế bào não ở khu vực đó sẽ bắt đầu chết do thiếu oxy. Tình trạng đột quỵ có thể dẫn đến liệt một nửa cơ thể, bên trái hoặc bên phải, khiến người bệnh không thể tự vận động do vùng não chịu trách nhiệm điều khiển đã tổn thương. (1)
Liệt nửa người là tình trạng giảm hoặc mất khả năng vận động ở một bên cơ thể, thường là một chân và một tay cùng bên, do tổn thương ở não, như trong trường hợp đột quỵ. Liệt nửa người do đột quỵ có thể xảy ra ở một bên cơ thể, dẫn đến tình trạng không thể cử động hoặc kiểm soát các cơ ở khu vực bị ảnh hưởng, có thể là đột quỵ liệt nửa người trái hoặc đột quỵ liệt nửa người phải. (2)
Người bệnh có thể gặp phải các triệu chứng như cơ bị mềm nhũn hoặc co cứng, không còn khả năng kiểm soát các cơ. Tình trạng liệt này có thể ảnh hưởng đến mặt, tay, chân của người bệnh ở một bên cơ thể và có khả năng xảy ra theo nhiều mức độ khác nhau. Trong một số trường hợp hiếm gặp, liệt nửa người có thể xuất hiện rồi tự biến mất.
Như đã nói, đột quỵ liệt nửa người là tình trạng liệt do tổn thương thần kinh, khiến các cơ không nhận được tín hiệu từ não, điều này thường xảy ra khi một người bị đột quỵ. Dù là bệnh đột quỵ liệt nửa người do thiếu máu cục bộ hay xuất huyết não thì đều có hậu quả là gây tổn thương cho não, ảnh hưởng đến khả năng vận động. Vị trí não bị ảnh hưởng bởi đột quỵ quyết định bên cơ thể cũng như mức độ nghiêm trọng của tình trạng liệt. (3)
Khi đột quỵ xảy ra, động mạch não bị tắc nghẽn hoặc vỡ, làm chết một vùng mô não do mất nguồn cung cấp máu. Một phần não bị tổn thương bao gồm đường corticospinal, đây là con đường truyền tín hiệu vận động từ não đến tủy sống. Các tín hiệu dọc theo đường corticospinal liên quan đến nhiều chuyển động khác nhau của cơ thể. Vì vậy, khi mất tín hiệu thần kinh từ não đến nhóm cơ sẽ dẫn đến tình trạng liệt nửa người.
Có bốn trường hợp đột quỵ có thể gây ra chứng liệt nửa người, gồm:
Các dấu hiệu đột quỵ liệt nửa người có thể khác nhau tùy theo từng trường hợp và mức độ nghiêm trọng cũng như thời gian được can thiệp của người bệnh, chẳng hạn như:
Lưu ý: Tê yếu hay liệt nửa người là một trong những dấu hiệu chính của đột quỵ, là tình trạng khẩn cấp, có thể đe dọa tính mạng nếu không được cấp cứu kịp thời. Do đó, mỗi người cần tìm hiểu về các dấu hiệu tiềm ẩn nguy cơ đột quỵ để chủ động nhận biết và sớm có biện pháp xử trí, ví dụ:
Khi phát hiện một người có các dấu hiệu trên, người xung quanh cần nhanh chóng đưa người bệnh đến bệnh viện, đồng thời chú ý thời điểm các triệu chứng bắt đầu để thông báo cho bác sĩ. Từ đó bác sĩ sẽ tiến hành khám, kiểm tra và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp.
Để chẩn đoán một người bị đột quỵ liệt nửa người, bác sĩ sẽ tiến hành các kiểm tra, đánh giá khác nhau để xác định tình trạng cụ thể và mức độ nghiêm trọng. Đầu tiên, bác sĩ sẽ xem xét tiền sử bệnh, thực hiện các kiểm tra thần kinh chi tiết để đánh giá chức năng cảm giác và vận động. Các xét nghiệm bổ sung cũng có thể được bác sĩ chỉ định thực hiện để xác định nguyên nhân cơ bản gây ra tình trạng liệt nửa người, gồm:
Đột quỵ gây liệt nửa người có thể là tình trạng trong giai đoạn đầu của cơn đột quỵ. Mức độ tổn thương và thời gian được cấp cứu can thiệp là yếu tố quyết định sự hồi phục của tình trạng đột quỵ liệt nửa người. Trong trường hợp người bệnh đột quỵ được cấp cứu kịp thời trong khung giờ vàng, khả năng phục hồi sẽ cao hơn.
Sau điều trị đột quỵ liệt nửa người, người bệnh cũng có thể hồi phục, cải thiện các chức năng thông qua việc tập vật lý trị liệu phục hồi chức năng đúng. Việc bắt đầu vật lý trị liệu sớm, ngay sau khi tình trạng sức khỏe ổn định có thể giúp cải thiện khả năng hồi phục vận động của người bệnh.
Các bài tập vật lý trị liệu giúp tăng cường sức mạnh, cải thiện khả năng vận động và giảm thiểu các di chứng, biến chứng. Ngoài ra, sức khỏe tổng thể của người bệnh bao gồm tuổi tác, tình trạng tim mạch và các bệnh lý nền khác cũng ảnh hưởng đến khả năng hồi phục. Người bệnh cần trao đổi trực tiếp với bác sĩ điều trị để được tư vấn và đưa ra lộ trình tập luyện phù hợp.
Đột quỵ liệt nửa người có thể được điều trị thông qua nhiều phác đồ khác nhau. Người bệnh đột quỵ thường được bác sĩ cấp cứu bằng thuốc tiêu sợi huyết, can thiệp nội mạch hoặc phẫu thuật. Sau cấp cứu đột quỵ, người bệnh có thể tiếp tục được bác sĩ chỉ định sử dụng các thuốc liên quan để điều trị các tác dụng phụ như co cứng cơ, co thắt cơ và các triệu chứng khác. Một số người bệnh có thể cần dùng thuốc làm loãng máu để giảm nguy cơ hình thành cục máu đông, từ đó ngăn ngừa cơn đột quỵ tái phát. (5)
Ngoài ra, tập vật lý trị liệu, trị liệu nghề nghiệp và trị liệu ngôn ngữ là những phương pháp phổ biến hỗ trợ điều trị, phục hồi chứng liệt nửa người. Vật lý trị liệu giúp cải thiện phạm vi di chuyển, sức mạnh và khả năng vận động của cơ thể người bệnh, liệu pháp nghề nghiệp hỗ trợ người bệnh thực hiện các hoạt động hàng ngày như tự chăm sóc. Liệu pháp ngôn ngữ giúp khôi phục khả năng nói và giao tiếp bị ảnh hưởng sau đột quỵ.
Các phương pháp điều trị khác cũng có thể được áp dụng theo hướng dẫn của bác sĩ nhằm giúp người bệnh phục hồi khả năng và chức năng vận động.
Tìm hiểu thêm: Các di chứng đột quỵ thường gặp và cách khắc phục.
Tập vật lý trị liệu là một phương pháp quan trọng giúp phục hồi chức năng vận động cho người bệnh bị đột quỵ liệt nửa người. Phương pháp này không chỉ hỗ trợ cải thiện khả năng vận động mà còn giúp ngăn ngừa các biến chứng do nằm lâu như cứng khớp hay loét da do tì đè… Tùy vào tình trạng cụ thể của từng người bệnh mà các bài tập phục hồi chức năng sẽ được bác sĩ chỉ định thực hiện, mức độ từ dễ đến khó.
Một số bài tập cho người bị đột quỵ liệt nửa người có thể tham khảo thực hiện hàng ngày theo tư vấn thêm của bác sĩ, góp phần cải thiện di chứng liệt vận động:
Những bài tập này giúp cải thiện khả năng vận động, đồng thời góp phần phục hồi chức năng vận động cho người bệnh đột quỵ liệt nửa người.
Liệt nửa người do đột quỵ thường xảy ra một cách bất ngờ. Tuy nhiên, mỗi người có thể áp dụng một số cách góp phần giúp giảm nguy cơ mắc phải tình trạng này như:
Để đặt lịch thăm khám, điều trị bệnh tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Quý khách vui lòng liên hệ:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Đột quỵ liệt nửa người là một tình trạng nghiêm trọng cần được điều trị kịp thời và đúng cách. Việc tuân thủ phác đồ điều trị, kết hợp với các bài tập phục hồi chức năng theo hướng dẫn của bác sĩ sẽ giúp người bệnh cải thiện tình trạng và giảm thiểu di chứng. Nếu có bất kỳ dấu hiệu nào nghi ngờ liệt nửa người do đột quỵ, người dân cần nhanh chóng đến bệnh viện để bác sĩ khám, chẩn đoán và điều trị kịp thời.
