Điều trị nội tiết ung thư tiền liệt tuyến: Chỉ định, tác dụng phụ

Ung thư tuyến tiền liệt là bệnh ung thư phổ biến ở nam giới cao tuổi. Điều trị nội tiết là một trong những phương pháp giúp kiểm soát, ngăn chặn ung thư tuyến tiền liệt phát triển. Vậy điều trị nội tiết ung thư tiền liệt tuyến được chỉ định trong trường hợp nào? Cơ chế điều trị ra sao? Hãy cùng tìm hiểu qua chia sẻ của bác sĩ chuyên khoa I Phan Huỳnh Tiến Đạt, Khoa Tiết niệu, Trung tâm Tiết niệu – Thận học – Nam khoa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM.

Điều trị nội tiết ung thư tiền liệt tuyến là gì?

Điều trị nội tiết ung thư tiền liệt tuyến là phương pháp điều trị giúp giảm nồng độ hormone giới tính (androgen) ở nam giới (tức hormone testosterone), nhằm ngăn chặn, làm chậm sự phát triển của ung thư tuyến tiền liệt. Giảm testosterone làm chậm sự tiến triển của ung thư tuyến tiền liệt vì các tế bào ung thư tuyến tiền liệt phụ thuộc vào hormone này để phát triển. Khi testosterone giảm, tế bào ung thư sẽ chết đi hoặc phát triển chậm lại.

Liệu pháp nội tiết thường được chỉ định ở người bệnh ung thư tuyến tiền liệt giai đoạn di căn, phổ biến nhất là ở xương. Liệu pháp nội tiết có thể dùng thuốc (nội khoa) hoặc phẫu thuật cắt bỏ tinh hoàn (ngoại khoa).

Khi nào được chỉ định điều trị ung thư tuyến tiền liệu bằng liệu pháp nội tiết?

Người bệnh thường được chỉ định điều trị nội tiết ung thư tiền liệt tuyến trong trường hợp ung thư đã di căn, giúp kéo dài sự sống, có thể lên đến nhiều năm nếu đáp ứng điều trị tốt. Sau khi ung thư tái phát, người bệnh có thể tiếp tục duy trì sự sống bằng hóa trị (có nhiều tác dụng phụ hơn).

Ung thư tuyến tiền liệt thường được chẩn đoán trên người bệnh cao tuổi (trung bình 67 tuổi), do đó, việc điều trị có thể giúp người bệnh sống thêm nhiều năm rất có ý nghĩa. Đôi khi, người bệnh có thể mất do tuổi già trước khi ung thư tuyến tiền liệt tái phát. (1)

Điều trị nội tiết trong ung thư tiền liệt tuyến được thực hiện như thế nào?

Nhìn chung, điều trị nội tiết ung thư tiền liệt tuyến có thể được dùng cả 2 phương pháp nội khoa và ngoại khoa. Tuy nhiên, các phương pháp đều nhắm đến mục đích giảm nồng độ testosterone, giúp ngăn ung thư phát triển.

1. Cắt tinh hoàn

Tinh hoàn là “nhà máy” sản xuất testosterone ở nam giới. Các tế bào Leydig trong tinh hoàn chịu trách nhiệm sản xuất hormone testosterone, giúp hoàn thiện chức năng sinh lý, bao gồm phát triển cơ bắp, duy trì mật độ xương, điều chỉnh ham muốn tình dục ở nam giới… Cắt tinh hoàn đồng nghĩa với việc cắt nguồn sản xuất chính testosterone của nam giới (một phần nhỏ được sản xuất ở vỏ thượng thận), từ đó giúp kiểm soát ung thư tuyến tiền liệt hiệu quả. (2)

Cắt tinh hoàn có độ hiệu quả cao, tuy nhiên, có thể ảnh hưởng đến thẩm mỹ, sinh lý và tinh thần của nam giới. Do đó, một số loại thuốc có giúp ức chế quá trình sản xuất testosterone ở nam giới có thể giúp bảo tồn tinh hoàn, còn được gọi là “cắt tinh hoàn nội khoa”.

2. Thuốc

2.1 Cắt tinh hoàn nội khoa (giảm sản xuất androgen ở tinh hoàn)

• Thuốc đồng vận LHRH (LHRH agonist): thuốc hạn chế sản xuất LH ở tuyến yên, hormone LH đóng vai trò kích thích tế bào Leydig trong tinh hoàn sản xuất testosterone. Do đó, thuốc có tác dụng ức chế sản xuất hormone testosterone.
• Thuốc đối vận LHRH (LHRH antagonist): có tác dụng giảm tiết LH ở tuyến yên và testosterone nhanh chóng, không có nguy cơ cường phát bệnh do tăng testosterone tạm thời như thuốc đồng vận LHRH.

2.2 Thuốc ức chế tổng hợp androgen

• Aminoglutethimide: ức chế tổng hợp testosterone qua ức chế chuyển hóa cholesterol thành pregnenolone, dùng cho giai đoạn kháng cắt tinh hoàn, chỉ định ngày càng hạn chế.
• Ketoconazol: ức chế tổng hợp testosterone và cả steroid thượng thận, hiện chỉ được sử dụng trong ung thư giai đoạn kháng cắt tinh hoàn.
• Abiraterone Acetate: thuốc ức chế không đảo ngược protein tổng hợp bởi gen CYP17 (bao gồm 17, 20-lyase và 17-alpha-hydroxylase) qua đó ngăn cản sự tổng hợp androgen tại chính tế bào ung thư tuyến tiền liệt, tinh hoàn và thượng thận.

2.3 Thuốc kháng androgen

Hai thuốc kháng phổ biến là Enzalutamide và Apalutamide tác động trên nhiều vị trí trên con đường tổng hợp androgen, ngăn cản kết hợp androgen và thụ thể, ức chế chuyển vị và ngăn kết hợp với DNA của thụ thể androgen tại nhân tế bào. Có thể được điều trị trong trường hợp người bệnh kháng cắt tinh hoàn.

Ưu nhược điểm của liệu pháp hormone trong điều trị ung thư tuyến tiền liệt

1. Ưu điểm

• Kiểm soát bệnh hiệu quả: liệu pháp hormone có thể làm chậm sự phát triển của ung thư tuyến tiền liệt, đặc biệt là trong các trường hợp ung thư di căn.
• Giảm triệu chứng: giúp giảm các triệu chứng liên quan đến ung thư như đau đớn và khó chịu.
• Tăng thời gian sống: liệu pháp hormone có thể kéo dài thời gian sống cho người bệnh ung thư tuyến tiền liệt, đặc biệt là ở những người có bệnh tiến triển (di căn).
• Kết hợp với các phương pháp điều trị khác: có thể được sử dụng kết hợp với xạ trị, phẫu thuật hoặc hóa trị để tăng hiệu quả điều trị.

2. Nhược điểm

• Tác dụng phụ: liệu pháp hormone trong điều trị ung thư tuyến tiền liệt có thể gây nhiều tác dụng phụ, bao gồm giảm ham muốn tình dục, rối loạn cương dương, tăng cân, mệt mỏi, thay đổi tâm lý…
• Kháng thuốc: một số người bệnh có thể phát triển kháng thuốc sau một thời gian điều trị.
• Thời gian điều trị kéo dài: liệu pháp hormone thường cần phải được duy trì trong thời gian dài, ví dụ phải đến cơ sở y tế chích thuốc lặp lại mỗi tháng, có thể gây khó khăn cho người bệnh và gia đình ở xa cơ sở y tế.

Tác dụng phụ có thể xảy ra

Khi sử dụng các thuốc nội tiết trong điều trị ung thư tuyến tiền liệt, người bệnh có thể gặp một số tác dụng phụ do giảm hormone testosterone. Dưới đây là một số tác dụng phụ phổ biến: (3)

• Giảm ham muốn tình dục: người bệnh có thể cảm thấy giảm hoặc mất hứng thú với tình dục.
• Rối loạn cương dương: người bệnh có thể gặp khó khăn trong việc duy trì hoặc đạt được sự cương cứng.
• Tăng cân: dùng liệu pháp nội tiết có thể dẫn đến tăng cân, đặc biệt là tăng mỡ bụng.
• Mệt mỏi: người bệnh thường xuyên cảm giác mệt mỏi và thiếu năng lượng.
• Nóng bừng: người bệnh có thể gặp tình trạng nóng trong người, cảm giác bốc hỏa trong quá trình điều trị bằng thuốc nội tiết.
• Loãng xương: dùng thuốc nội tiết lâu dài có thể làm giảm mật độ xương, tăng nguy cơ loãng xương, gãy xương.

Chi phí điều trị nội tiết ung thư tiền liệt tuyến

Tùy thuộc vào loại thuốc, phác đồ điều trị cụ thể mà chi phí điều trị nội tiết ung thư tiền liệt tuyến không thống nhất. Để biết chính xác mức chi phí điều trị, người bệnh nên khám và tư vấn trực tiếp với bác sĩ tại cơ sở khám chữa bệnh để có câu trả lời chính xác nhất.

Địa chỉ thực hiện liệu pháp nội tiết ung thư tuyến tiền liệt ở đâu tốt?

Khoa Tiết niệu, Trung tâm Tiết niệu – Thận học – Nam khoa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM là địa chỉ khám và điều trị ung thư tuyến tiền liệt hiệu quả, uy tín tại TP.HCM. Khoa Tiết niệu có đội ngũ y bác sĩ là những chuyên gia giàu kinh nghiệm trong khám chữa bệnh ung bướu đường tiết niệu, sinh dục. Cùng với các loại thuốc và máy móc tiên tiến, bệnh viện cũng cung cấp nhiều phương pháp điều trị phù hợp cho từng người bệnh như phẫu thuật triệt căn ở giai đoạn sớm, điều trị nội tiết, hóa trị…

Trên đây là những thông tin xung quanh phương pháp điều trị nội tiết ung thư tiền liệt tuyến. Hy vọng độc giả đã có những thông tin hữu ích. Nam giới từ 50 tuổi trở lên nên tầm soát ung thư tuyến tiền liệt định kỳ để kịp thời phát hiện và điều trị bệnh hiệu quả hơn, ở giai đoạn sớm, người bệnh được phẫu thuật gần như đạt tỷ lệ sống 100% sau 5 năm.