Đau khớp gối ở người già gây khó khăn khi vận động, tiềm ẩn nhiều nguy cơ té ngã, chấn thương. Đau khớp gối không chỉ là dấu hiệu cảnh báo lão hóa khớp gối mà có thể liên quan đến nhiều bệnh lý cơ xương khớp nghiêm trọng. Việc phát hiện sớm, điều trị kịp thời có thể giảm đau, tăng chất lượng vận động cho khớp gối ở người cao tuổi.
Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi BS. Hoàng Quyết Tiến – Trung tâm Chấn thương chỉnh hình, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM
Đau khớp gối ở người già là triệu chứng phổ biến do sự thoái hóa tự nhiên của sụn khớp và các cấu trúc quanh khớp khi tuổi cao. Cơ thể làm việc kém hiệu quả hơn trong việc sửa chữa và tái tạo các mô, bao gồm sụn, xương dẫn đến thoái hóa khớp và đau khớp gối mạn tính. Đây cũng có thể là biểu hiện của nhiều bệnh lý xương khớp như viêm khớp dạng thấp, viêm bao hoạt dịch, loãng xương hoặc chấn thương.
Người già đau khớp gối có thể kèm theo cảm giác nhức, cứng khớp vùng gối, ảnh hưởng đến khả năng vận động, đi lại và sinh hoạt hàng ngày.
Tỷ lệ đau nhức khớp gối thường cao hơn ở người lớn tuổi, có thể do sự kết hợp của nhiều nguyên nhân như viêm xương khớp, bệnh lý nền, cơ gân và dây chằng suy yếu, béo phì hoặc những thay đổi liên quan đến tuổi tác ảnh hưởng đến khả năng phục hồi và tái tạo mô của cơ thể. Cụ thể: (1)
Thoái hóa khớp gối là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến bị đau khớp gối ở người già. Thoái hóa khớp đặc trưng bởi tình trạng mất sụn và tổn thương khớp liên tục, dẫn đến đau, cứng, thậm chí mất khả năng vận động. Nguy cơ thoái khóa khớp tăng theo tuổi tác.
Cơn đau khớp gối có thể nghiêm trọng hơn khi đi bộ, leo cầu thang hoặc cố gắng gập khớp gối.
Thoái hóa khớp gối nặng có thể bị mất sụn đáng kể, biến dạng khớp gối và thay đổi cấu trúc xương như giảm tái tạo xương, gai xương lớn, xơ cứng dưới sụn, hình thành các nang.
Khớp gối bị viêm do viêm khớp dạng thấp, viêm khớp vảy nến gây tổn thương sụn khớp, dịch khớp hoặc các cấu trúc quanh khớp và tăng tiết các chất trung gian gây đau như cytokine khiến khớp bị sưng, nóng, đỏ, đau. Cơn đau có thể kéo dài nếu viêm mạn tính.
Loãng xương ở người già đặc trưng bởi tình trạng giảm mật độ xương, suy yếu cấu trúc xương dẫn đến xương dưới sụn yếu, dễ tổn thương. Khớp trở nên kém vững chắc, dễ sụp, lún và gây đau đầu gối khi vận động. Loãng xương cũng làm tăng nguy cơ chấn thương xương khớp gối như rạn xương, nứt xương quanh khớp gối dẫn đến cơn đau âm ỉ trong thời gian dài.
Có nhiều nguyên nhân cơ học gây đau khớp gối ở người cao tuổi như chấn thương khớp gối, ngã, chấn thương dây chằng, gãy xương, trật khớp, chấn thương do vận động quá mức hoặc những tổn thương cũ ở khớp gối gây đau khớp gối khi về già.
Bao hoạt dịch khớp gối có tác dụng bôi trơn khớp, giảm ma sát giữa các xương và mô mềm quanh khớp gối. Viêm bao hoạt dịch khớp gối có thể xảy ra ở mọi độ tuổi nhưng phổ biến hơn ở người lớn tuổi. Triệu chứng phổ biến do viêm bao hoạt dịch khớp gối thường gây đau, sưng quanh khớp gối, cứng khớp, hạn chế phạm vi chuyển động của khớp.
Rách sụn chêm là chấn thương thường xảy ra ở khớp gối. Ở người cao tuổi, sụn chêm trở nên giòn và dễ tổn thương, gây đau, sưng, cứng khớp gối và khó cử động khớp.
Bệnh gout là một dạng viêm khớp thường gây đau ở ngón chân cái nhưng cũng có thể tấn công bất kỳ khớp nào trong cơ thể, bao gồm một hoặc cả hai khớp gối. Bệnh hình thành khi nồng độ axit uric trong máu cao, tạo thành các tinh thể muối urat hình kim trong khớp, gây ra các cơn đau đột ngột, sưng và đau nhức.
Tràn dịch khớp gối gây đau, sưng, cứng khớp gối ở người già, làm hạn chế phạm vi chuyển động của khớp gối. Hiện tượng sưng có thể nhìn thấy và cảm thấy khớp chứa nhiều dịch hoặc nhão khi sờ, nắn.
Tràn dịch khớp gối gây đau khớp gối ở người già có thể do chấn thương, nhiễm trùng, viêm hoặc rối loạn chuyển hóa. Do đó BVĐK Tâm Anh khuyên người bệnh nên thăm khám khi có dấu hiệu sưng tấy bất thường hoặc đau đầu gối kéo dài.
Người béo phì có khả năng cần thay khớp gối cao gấp 20 lần so với những người không thừa cân. Trọng lượng cơ thể lớn tăng áp lực lên khớp gối, dẫn đến hao mòn sụn khớp. Lực tác động lên khớp gối ở bệnh nhân thừa cân hoặc béo phì khi đi bộ lớn hơn trọng lượng cơ thể từ 3-4 lần. Đây là yếu tố chính gây ra các vấn đề như đau khớp gối, cứng khớp hoặc suy giảm chức năng vận động của khớp.
Ít vận động cũng là nguyên nhân dẫn đến đau nhức khớp gối ở người già, do khớp gối mất sự linh hoạt, giảm nguồn nuôi dưỡng sụn khớp, yếu cơ và tăng nguy cơ thoái hóa, ảnh hường trực tiếp đến cấu trúc và chức năng của khớp.
Khi cơ thể không được cung cấp đủ các chất cần thiết cho xương khớp như sụn, xương dưới sụn, dịch khớp và cơ quanh khớp trở nên suy yếu, dẫn đến đau nhức, cứng, thoái hóa khớp. Nếu thiếu hụt dinh dưỡng cho khớp làm tăng nguy cơ thoái hóa, loãng xương, viêm khớp, thậm chí biến dạng khớp.
Bài liên quan: Đau đầu gối những không sưng
Cơn đau có thể xuất hiện ở một hoặc cả hai khớp gối, đặc biệt khi dồn trọng lượng lên khớp gối và di chuyển như leo cầu thang, đi bộ… Triệu chứng đau có thể thể hiện rõ hơn ở khớp gối bị tổn thương trước đó so với khớp gối còn lại và đau nhiều hơn vào cuối ngày sau khi vận động.
Đau ở khớp gối có thể khiến người bênh thay đổi tư thế đi đứng để tránh đau, vô tình dồn trọng lượng cơ thể lên các khớp khác như khớp háng, khiến khớp này có thể bị ảnh hưởng.
Người bệnh có thể thấy đầu gối bị sưng, nóng đỏ, đau khi chạm vào và co duỗi, gập khớp gối trở nên khó khăn hơn.
Đau khớp gối ở người già thường kèm theo tình trạng cứng khớp vào buổi sáng. Khớp khó cử đông, co duỗi gối bị hạn chế và thường kéo dài từ vài phút đến khoảng 30 phút sau khi ngủ dậy. Nguyên nhân có thể do khi ngủ, khớp ít phải cử động, dịch khớp không được lưu thông dẫn đến khô khớp, khớp kém linh hoạt và dễ bị cứng khi thức dậy.
Khi di chuyển, khớp gối ở người già thường có tiếng lạo xạo, lục cục do sụn khớp bị bào mòn, đầu xương cọ xát vào nhau tạo nên âm thanh, đặc biệt khi leo cầu thang hoặc đi lại, mang vác nặng.
Đau khớp gối ở người già không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe xương khớp mà còn làm giảm chất lượng cuộc sống.
Người bệnh nên chú ý đến các triệu chứng bất thường của khớp gối để thăm khám và điều trị kịp thời. Nên thăm khám sớm trong trường hợp:
Bác sĩ sẽ thực hiện đánh giá toàn diện trong quá trình thăm khám để đánh giá mức độ tổn thương khớp và lên kế hoạch điều trị.
Ngoài thăm khám sức khỏe và hỏi bệnh sử đầy đủ, các xét nghiệm khác để phát hiện và chẩn đoán các nguyên nhân gây đau khớp gối ở người già có thể bao gồm: (2)
Nếu cơn đau không thuyên giảm khi nghỉ ngơi hoặc đau khi vận động, bác sĩ có thể định một số loại thuốc điều trị đau khớp gối có tác dụng giảm đau tạm thời như thuốc chống viêm không steroid, thuốc giảm đau paracetamol.
Nếu có yếu tố viêm hay bệnh tự miễn như viêm khớp dạng thấp, viêm khớp cột sống, lupus ban đỏ… bác sĩ có thể chỉ định kết hợp thuốc chống thấp khớp.
Liều lượng, cách sử dụng cần theo chỉ định của bác sĩ. Người bệnh không nên tự ý dùng thuốc, tăng hoặc giảm liều.
Vật lý trị liệu đóng vai trò quan trọng khi bị đau khớp gối ở người già. Phương pháp này tập trung tăng cường sức mạnh của các cơ quanh khớp, cải thiện tính linh hoạt cho khớp và tăng cường chức năng tổng thể.
Tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh, mức độ tổn thương khớp gối, bác sĩ, chuyên gia vật lý trị liệu sẽ lên phác đồ và kế hoạch điều trị cụ thể, bao gồm nhiều kỹ thuật khác nhau như bài tập trị liệu, liệu pháp thủ công và các phương thức khác như nhiệt và lạnh. Các phương pháp này giúp giảm đau, tăng độ ổn định của khớp, cải thiện khả năng vận động. Từ đó giúp bệnh nhân tự hoạt động độc lập và nâng cao chất lượng cuộc sống.
Đau khớp gối nghiêm trọng, thoái hóa hoặc chấn thương gối nếu áp dụng biên pháp điều trị nội khoa không hiệu quả có thể được chỉ định phẫu thuật. Phẫu thuật thường là phương án cuối cùng sau khi các kỹ thuật điều trị bảo tồn không hoặc ít có tác dụng.
Dựa trên tình trạng thoái hóa, tổn thương khớp gối và sức khỏe người bệnh, bác sĩ có thể tiến hành phẫu thuật nội soi khớp gối hoặc phẫu thuật thay khớp gối (một phần hoặc toàn phần).
Khớp gối là khớp phải chịu phần lớn trọng lượng của cơ thể. Việc tăng khối lượng cơ thể sẽ khiến khớp gối phải chịu nhiều áp lực hơn mức cần thiết, dẫn đến thoái hóa khớp và tổn thương sụn khớp nghiêm trọng hơn. Người già nên duy trì cân nặng và kiểm soát các bệnh lý nền để tránh ảnh hưởng đến sức khỏe xương khớp. (3)
Tập thể dục như các bài tập đau khớp gối ở người già hoặc đi bộ, tập yoga hoặc các bộ môn phù hợp, ngoài tác dụng tăng cường tác dụng tổng thể còn cải thiện sức khỏe xương khớp. Người bệnh nên tập thể dục nhẹ nhàng ít nhấ 3-5 ngày/tuần, mỗi lần ít nhất 30 phút.
Lưu ý: Nên khởi động kỹ, tăng cường độ tập luyện phù hợp với sức khỏe và nếu khớp gối đau nhức nên dừng tập.
Để hạn chế đau khớp gối ở người lớn tuổi nên điều chỉnh thói quen sinh hoạt, vận động và dinh dưỡng bằng cách:
Mang vác vật nặng hoặc sai tư thế có thể khiến khớp gối bị lệch và tạo áp lực không đều lên khớp gối. Người bệnh nên dùng các dụng cụ hỗ trợ nếu phải mang vác vật nặng và điều chỉnh tư thế.
Chấn thương nhẹ hay vô tình té ngã có thể gây đau khớp gối ở người già, thậm chí có thể gãy xương, tổn thương khớp gối và hệ thống gân cơ, dây chằng quanh khớp. Để giảm nguy cơ chấn thương, té ngã ở người cao tuổi nên lưu ý:
Ngồi lâu, ngồi sai tư thế như ngồi xổm, ngồi bắt chéo chân có thể gia tăng áp lực lên khớp gối, tăng triệu chứng đau nhức khớp gối ở người già. Người bệnh nên hạn chế ngồi lâu, nên đi lại vận động nhẹ nhàng sau mỗi 60 phút; tập co duỗi khớp gối trong lúc ngồi và nên chọn các loại ghế có tựa lưng, tay vịn để dễ đứng lên hơn.
Thăm khám và điều trị sớm các bệnh lý xương khớp, trong đó bao gồm đau khớp gối ở người cao tuổi có thể ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm, duy trì chức năng vận động của khớp và nâng cao chất lượng cuộc sống.
Đôi ngũ chuyên gia, bác sĩ khoa Cơ Xương Khớp, BVĐK Tâm Anh Hà Nội có năng lực chuyên môn cao, áp dụng các phác đồ điều trị cá nhân hóa nhằm nâng cao hiệu quả điều trị và phục hồi.
Khoa Cơ Xương Khớp phối hợp với nhiều chuyên khoa như Chẩn đoán hình ảnh, Xét nghiệm, Chấn thương Chỉnh hình, Phục hồi chức năng… để đưa ra phác đồ điều trị hiệu quả nhất. Người bệnh được chẩn đoán bằng hệ thống chẩn đoán hình ảnh tiên tiến, phát hiện sớm những tổn thương có kích thước rất nhỏ. Khoa cũng áp dụng nhiều kỹ thuật điều trị hiện đại như tiêm khớp bằng huyết tương giàu tiểu cầu, nội soi khớp gối, thay khớp toàn phần ít xâm lấn. Sau phẫu thuật, bệnh nhân được vận động sớm, kết hợp vật lý trị liệu và phục hồi chức năng sau mổ.
Người trên 50 tuổi, người có các biểu hiện như đau nhức khớp gối, cứng khớp buổi sáng, khớp gối kêu lạo xạo, đi lại khó khăn hoặc té ngã, chấn thương, người có tiền sử gia đình mắc bệnh xương khớp nên thăm khám sớm để điều trị kịp thời.
Để đặt lịch thăm khám và điều trị tại hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, quý khách hàng vui lòng liên hệ theo phương thức:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Đau khớp gối ở người già có thể là dấu hiệu cảnh báo nhiều bệnh lý xương khớp như thoái hóa khớp, viêm khớp, loãng xương… Việc thăm khám và điều trị sớm sẽ giúp người bệnh giảm đau sớm, cải thiện chức năng vận động, đặc biệt tránh bệnh diễn tiến nặng, gây biến dạng khớp gối, teo cơ, tàn phế, mất khả năng vận động của khớp.
