9 dấu hiệu bơm tinh trùng không thành công (thất bại) nên biết

Bơm tinh trùng vào buồng tử cung (IUI) là thủ thuật hỗ trợ sinh sản phổ biến. Kỹ thuật này có ưu điểm ít xâm lấn, chi phí phù hợp, thời gian thực hiện nhanh chóng. Tuy nhiên không phải mọi trường hợp IUI đều thành công. Để tìm hiểu một số dấu hiệu bơm tinh trùng không thành công và lý do IUI thất bại, hãy tham khảo các thông tin do Bác sĩ Nguyễn Phúc Hiếu, Trung tâm Hỗ trợ sinh sản, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội cung cấp trong bài viết sau.

Bơm tinh trùng thất bại là gì?

Bơm tinh trùng vào buồng tử cung (IUI- Intrauterine insemination) là phương pháp hỗ trợ sinh sản phổ biến, giúp chuyển số lượng lớn tinh trùng “khỏe mạnh” qua cổ tử cung, vào trực tiếp buồng tử cung của người phụ nữ. IUI được tiến hành vào giai đoạn rụng trứng, thời điểm tốt nhất để tinh trùng tiếp xúc với noãn để thụ tinh thành công.

Phương pháp IUI thường được lựa chọn để giúp tăng khả năng đậu thai với những trường hợp hiếm muộn do người chồng có tinh trùng yếu, ít; người vợ có ít nhất 1 vòi trứng thông, có lạc nội mạc tử cung nhẹ hoặc có yếu tố không thuận lợi ở cổ tử cung…, ngoài ra, IUI cũng được chỉ định trong trường hợp vô sinh không rõ nguyên nhân.

Phương pháp bơm tinh trùng thất bại là sau quá trình đưa tinh trùng đã lọc rửa vào trực tiếp buồng tử cung kết thúc mà người phụ nữ không mang thai. Điều này có thể được xác định qua việc chị em vẫn có chu kỳ kinh nguyệt đều đặn, kết quả xét nghiệm máu kiểm tra nồng độ beta hCG sau 14 ngày âm tính.

Khả năng bơm tinh trùng vào buồng tử cung thất bại cao không?

Khả năng bơm tinh trùng vào buồng tử cung thất bại hay thành công sẽ phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm tuổi tác, chất lượng noãn, chất lượng tinh trùng, nguyên nhân dẫn đến vô sinh… Trong đó tuổi của người phụ nữ là một trong những yếu tố quyết định tỷ lệ IUI thành công. Tuổi của người phụ nữ càng cao, tỷ lệ thành công càng thấp.

Với những trường hợp vô sinh không rõ nguyên nhân, nam giới có số lượng tinh trùng tốt, các chỉ số về mật độ, hình thái, độ di động… nằm trong giới hạn bình thường, người phụ nữ có buồng tử cung bình thường, chất lượng và số lượng trứng tốt thì tỷ lệ thành công có thể lên đến 25-30%. (1)

Với trường hợp vô sinh có yếu tố nam giới như có bất thường số lượng tinh trùng, hình thái hoặc khả năng di động kém thì tỷ lệ thành công khi bơm tinh trùng vào buồng tử cung sẽ nằm trong khoảng 15-25%.

Tỷ lệ bơm tinh trùng vào buồng tử cung thành công sẽ giảm dần sau 3 chu kỳ điều trị. Vì vậy, với những bệnh nhân trên 35 tuổi bác sĩ sẽ không khuyến nghị tiếp tục IUI nếu thất bại sau 3 chu kỳ bơm tinh trùng.

Thay vào đó, bác sĩ sẽ chỉ định các biện pháp hỗ trợ sinh sản khác thay thế IUI.

Thông thường sau khi bơm tinh trùng vào tử cung bao lâu biết có thai?

Khoảng 14 ngày sau thực hiện thủ thuật bơm tinh trùng vào tử cung, bệnh nhân sẽ đến bệnh viện hoặc phòng khám chuyên khoa để làm xét nghiệm máu kiểm tra nồng độ beta hCG để xác nhận mang thai hay không. Trước đó chị em cũng có thể thử thai bằng que. Tuy nhiên xét nghiệm định lượng beta hCG tại bệnh viện, phòng khám là cách tốt nhất để kiểm tra kết quả sau bơm tinh trùng.

Các dấu hiệu bơm tinh trùng không thành công

Những dấu hiệu bơm tinh trùng không thành công mà chị em có thể nhận biết sớm bao gồm:

1. Không xuất hiện bất kỳ triệu chứng mang thai nào

Các triệu chứng như đau ngực, mệt mỏi, buồn nôn, tăng nhạy cảm với mùi… là những dấu hiệu mang thai sớm ở phụ nữ. Tuy nhiên nếu không gặp các triệu chứng này, đây có thể là dấu hiệu bơm tinh trùng không thành công.

2. Nhiệt độ cơ thể cơ bản không thay đổi

Nếu mang thai, thân nhiệt của người mẹ sẽ tăng cao hơn khoảng 0,5 độ C do quá trình trao đổi chất tăng liên tục phục vụ cho quá trình nuôi dưỡng thai nhi. Nếu nhiệt độ cơ thể người phụ nữ không thay đổi, khả năng cao quá trình bơm tinh trùng không thành công.

3. Không có sự thay đổi dịch nhầy tử cung

Trong quá trình rụng trứng, dịch âm đạo sẽ tăng tiết để hỗ trợ tinh trùng dễ dàng di chuyển và gặp trứng để thụ tinh. Nếu trứng được thụ tinh thành công, chất nhầy ở tử cung sẽ duy trì trạng thái ẩm ướt, và nhiều hơn bình thường. Hiện tượng này xảy ra do có hiện tượng tăng lớp biểu mô âm đạo và cơ thể có những biến đổi để thích nghi và tạo điều kiện để thai nhi phát triển. Nếu thụ tinh không thành công, chất nhầy này sẽ khô lại trong vòng 24h sau khi rụng trứng.

4. Không thay đổi tâm trạng hoặc cảm xúc

Thông thường khi mang thai, sự thay đổi hormone giai đoạn đầu thai kỳ khiến nhiều chị em thay đổi tâm trạng, dễ cáu gắt, khó chịu. Trường hợp bơm tinh trùng không thành công, chị em sẽ không có sự thay đổi tâm trạng.

5. Không đi tiểu nhiều

Vào giai đoạn đầu thai kỳ, phụ nữ thường đi tiểu nhiều hơn. Việc đi tiểu thường xuyên là kết quả của sự gia tăng hormone hCG khi mang thai cũng như sự tăng vọt của progesterone. Nếu không có sự thay đổi về thói quen tiểu tiện, đây có thể là dấu hiệu bơm tinh trùng không thành công.

6. Chu kỳ kinh nguyệt bình thường

Một trong những dấu hiệu bơm tinh trùng không thành công là sự xuất hiện của chu kỳ kinh nguyệt sau IUI. Kinh nguyệt xảy ra khi lớp niêm mạc tử cung bong ra, đồng nghĩa không có sự làm tổ nào trong tử cung. Để chắc chắn hơn về tình trạng này, chị em có thể dùng que thử thai tại nhà khoảng 14 ngày sau IUI hoặc gặp bác sĩ điều trị để được kiểm tra chính xác nhất.

7. Đau vùng lưng dưới

Một số phụ nữ bơm tinh trùng thất bại cho biết cơ thể xuất hiện cơn đau lưng vùng dưới tương tự đau khi hành kinh.

8. Que thử thai sau bơm tinh trùng vào buồng tử cung âm tính

Nếu kết quả thử thai tại nhà âm tính cho thấy quá trình bơm tinh trùng vào buồng tử cung thất bại. Lưu ý, tránh thử thai quá sớm vì kết quả có thể bị sai lệch do ảnh hưởng của thuốc trong quá trình điều trị IUI. Chị em nên thử thai vào buổi sáng sớm, sau khi ngủ dậy vì đây là thời điểm nồng độ hCG cao nhất.

9. Chỉ số hCG thấp sau khi bơm tinh trùng

hCG là hormone được tiết ra khi người phụ nữ mang thai. Nếu nồng độ beta hCG âm tính (dưới 5 IU/L) sau 2 tuần làm IUI đồng nghĩa chu kỳ bơm tinh trùng thất bại.

Nguyên nhân bơm tinh trùng không thành công do đâu?

Bơm tinh trùng không thành công có thể do một số lý do sau:

• Tuổi tác vợ và chồng: Phương pháp bơm tinh trùng vào buồng tử cung ít được khuyến nghị đối với trường hợp phụ nữ trên 40 tuổi do khả năng sinh sản giảm, nguy cơ biến chứng thai kỳ cao, thai dị tật và trẻ có thể mắc các bệnh chu sinh và tự kỷ… Lý giải cho mối liên hệ giữa tuổi mẹ và giảm tỷ lệ mang thai là ở những phụ nữ từ 35 tuổi trở lên có sự suy giảm về số lượng và chất lượng trứng. Ngoài ra, sự tiếp nhận của nội mạc tử cung cũng giảm khi tuổi mẹ càng tăng. Do đó đối với trường hợp phụ nữ lớn tuổi, bác sĩ sẽ cân nhắc làm IVF, ICSI thay vì IUI.
• Một nghiên cứu được thực hiện trên 901 chu kỳ bơm tinh trùng vào buồng tử cung cho thấy tỷ lệ có thai cộng dồn ở nam giới trên 35 tuổi giảm so với nam giới dưới 30 tuổi. Tỷ lệ này được ghi nhận sau khi đã kiểm soát các yếu tố như tuổi của người phụ nữ, tình trạng phóng noãn, các yếu tố về tinh trùng và thời gian hiếm muộn. Ngoài ra, nghiên cứu cũng cho thấy với nam giới trên 35 tuổi, thời gian hiếm muộn trên 3 năm và người phụ nữ có rối loạn phóng noãn là những yếu tố xấu ảnh hưởng đến kết cục điều trị IUI.
• Chất lượng tinh trùng kém: Tinh trùng chất lượng kém có thể dẫn đến kết cục IUI thất bại do tinh trùng không tiếp cận trứng thành công để thụ tinh hoặc ảnh hưởng đến sự phát triển của phôi. Trước khi làm IUI, bác sĩ sẽ chỉ định nam giới thực hiện xét nghiệm tinh dịch đồ nhằm đánh giá chất lượng và số lượng tinh trùng. Trường hợp tinh trùng chất lượng kém, bác sĩ có thể đề xuất các phương pháp điều trị hỗ trợ sinh sản khác thay thế.
• Nguyên nhân hiếm muộn: Hiện nay, có các nghiên cứu được thực hiện để so sánh mối tương quan giữa nguyên nhân hiếm muộn và kết cục IUI. Trong đó, nghiên cứu của Sahakyan và cộng sự khảo sát trên 613 chu kỳ kích thích buồng trứng nhẹ bằng gonadotropin cho thấy tỷ lệ có thai cộng dồn đạt được 84% ở nhóm bệnh nhân có rối loạn phóng noãn, 57% ở nhóm bệnh nhân chưa rõ nguyên nhân, 38% ở nhóm bệnh nhân có lạc nội mạc tử cung (LNMTC) và 20% ở nhóm bệnh nhân hiếm muộn do nguyên nhân ống dẫn trứng sau 6 chu kỳ IUI.
• Phương pháp bơm tinh trùng vào buồng tử cung có hiệu quả ở các trường hợp rối loạn phóng noãn, hiếm muộn chưa rõ nguyên nhân, LNMTC độ I và II, trong khi đó ở nhóm bệnh nhân có bệnh lý ống dẫn trứng và LNMTC độ III và IV là các nguyên nhân có liên quan đến giảm tỷ lệ thành công.
• Yếu tố khác: Nếu phụ nữ có thói quen hút thuốc, uống rượu, đối mặt với tình trạng căng thẳng kéo dài… có thể ảnh hưởng tiêu cực đến khả năng sinh sản.
• Không rõ nguyên nhân: Trong một số trường hợp, thụ tinh nhân tạo thất bại không rõ nguyên nhân. Nếu sau 2-3 lần thực hiện IUI không thành công, bác sĩ sẽ hướng dẫn lựa chọn các phương pháp hỗ trợ sinh sản khác dựa trên tình trạng thực tế của vợ chồng hiếm muộn.

Xét nghiệm nào xác định bơm tinh trùng không thành công?

Khi mang thai, hormone hCG trong nhau thai được tiết ra đóng vai trò hỗ trợ mang thai nên thường được gọi là hormone thai kỳ. Sự xuất hiện của nồng độ beta hCG trong máu là dấu hiệu mang thai “đáng tin cậy nhất”.

Xét nghiệm máu kiểm tra nồng độ beta hCG là “thước đo chính xác nhất” để đánh giá quá trình điều trị IUI có thành công hay không. Nếu nồng độ beta hCG trên 25 IU/L, đồng nghĩa mang thai. Nếu chỉ số beta hCG dưới 5 IU/L đồng nghĩa IUI thất bại. Trường hợp chỉ số beta hCG nằm trong khoảng 5-25 IU/L, bác sĩ sẽ chưa đưa ra kết luận chị em có mang thai hay không, mà cần theo dõi sự thay đổi định lượng beta vào những ngày tiếp theo.

Với trường hợp bơm tinh trùng thất bại nhiều lần, bác sĩ có thể chỉ định thực hiện các xét nghiệm hoặc phương pháp chẩn đoán chuyên sâu để xác định nguyên nhân IUI thất bại liên tiếp. Tùy thuộc vào trường hợp bệnh cụ thể, bác sĩ sẽ đưa ra chỉ định phù hợp.

Một số câu hỏi thường gặp về bơm tinh trùng thất bại

1. Cơ hội mang thai nào cho vợ chồng bơm tinh trùng thất bại?

Một lần bơm tinh trùng vào buồng tử cung thất bại không phải là dấu chấm hết cho hành trình “tìm con” của vợ chồng hiếm muộn. Khi bơm tinh trùng vào buồng tử cung thất bại, vợ chồng nên tham khảo ý kiến của bác sĩ điều trị và thử lại hoặc áp dụng kỹ thuật hỗ trợ sinh sản khác thay thế. Bác sĩ sẽ xem xét kỹ bệnh sử, kết quả các xét nghiệm để lên phác đồ điều trị phù hợp. Nếu sau 2-3 chu kỳ IUI thất bại, bác sĩ sẽ chỉ định thụ tinh ống nghiệm (IVF), tiêm tinh trùng vào bào tương noãn (ICSI) nhằm tối đa cơ hội mang thai thành công.

Bên cạnh đó, chị em nên kiểm tra các yếu tố lối sống gồm chế độ dinh dưỡng, chế độ luyện tập thể thao, mức độ căng thẳng, khả năng tiếp xúc với các chất ô nhiễm môi trường… để phòng tránh các yếu tố tiêu cực ảnh hưởng quá trình điều trị IUI.

2. Sau bơm tinh trùng thất bại bao lâu thì có kinh trở lại?

Khoảng 2 tuần sau quá trình bơm tinh trùng thất bại, kinh nguyệt có thể xuất hiện trở lại. Tuy nhiên thời điểm có kinh trở lại có thể thay đổi tùy thuộc vào sự cân bằng nội tiết tố, tác dụng các loại thuốc hỗ trợ sinh sản, yếu tố cảm xúc…

Lưu ý sau IUI không thành công, lượng máu kinh nguyệt có thể nhiều hơn bình thường do tác dụng của thuốc hỗ trợ sinh sản. Chị em không nên quá lo lắng về vấn đề này.

3. Có thể mang thai tự nhiên sau bơm tinh trùng thất bại không?

Việc có thể mang thai tự nhiên sau bơm tinh trùng thất bại sẽ phụ thuộc vào nhiều yếu tố như nguyên nhân hiếm muộn, tuổi và sức khoẻ tổng thể của hai vợ chồng, chất lượng tinh trùng… Nếu các yếu tố này không tồn tại những dấu hiệu bất lợi thì cơ hội mang thai tự nhiên vẫn có. Nhiều cặp đôi sau IUI thất bại đã thành công thụ thai tự nhiên và sinh con khỏe mạnh. Do đó vợ chồng nên tuân thủ theo kế hoạch điều trị, làm theo các hướng dẫn mà bác sĩ chỉ định.

Để đặt lịch tư vấn các dấu hiệu bơm tinh trùng không thành công với các bác sĩ, chuyên gia tại IVF Tâm Anh, quý khách hàng có thể liên hệ:

Trên đây là những thông tin liên quan dấu hiệu bơm tinh trùng không thành công mà nhiều chị em thắc mắc. Bác sĩ Phúc Hiếu cho biết ngay cả khi thực hiện IUI thất bại, vợ chồng hiếm muộn không nên quá lo lắng và từ bỏ mọi hy vọng trên hành trình “tìm con”. Quan trọng nhất, vợ chồng nên làm theo các hướng dẫn từ bác sĩ điều trị để tìm ra nguyên nhân IUI thất bại. Đây sẽ là những thông tin quan trọng để đánh giá lại, lập kế hoạch điều trị tiếp theo.