Cứng khớp ngón tay cái: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách cải thiện

Cứng khớp ngón tay cái gây ra nhiều bất tiện trọng sinh hoạt bởi ngón tay cái tham gia tới khoảng 50% tất cả các chức năng của bàn tay. Không chỉ tê cứng khớp, vị trí khớp ngón tay cái còn có thể sưng tấy, đau nhức, gây ảnh hưởng đến khả năng vận động của bàn tay và sinh hoạt của người bệnh. Người bệnh cần tìm rõ nguyên nhân để có cách điều trị và cải thiện tình trạng, tránh bệnh tiến triển nặng có thể khiến mất khả năng vận động hoàn toàn của ngón tay cái, thậm chí biến dạng khớp.

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi ThS.BSNT Vũ Thị Huyền – Trung tâm Chấn thương chỉnh hình, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM

Cứng khớp ngón tay cái là gì?

Cứng khớp ngón tay cái là tình trạng khớp ngón tay cái bị cứng và khó cử động, ngón tay không gập lại được, có thể dẫn đến đau, sưng và hạn chế phạm vi chuyển động ở ngón tay cái.

Cấu trúc của khớp ngón tay cái khác với các ngón còn lại. Ngón tay cái chỉ có 2 đốt là đốt gần và đốt xa, không có đốt giữa; có khớp thang – bàn, cho phép ngón tay cái có thể dễ dàng chạm vào các ngón tay khác và phạm vi vận động rộng hơn so với ngón tay khác.

Do đó, khi bị cứng khớp ngón tay cái, phạm vi hoạt động của ngón tay giảm, gây khó khăn trong các hoạt động thường ngày như cầm nắm, viết lách, vẽ, cài cúc áo, buộc dây giày… gây đau nhức, khó chịu ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ. Trường hợp nghiêm trọng có thể mất khả năng vận động khớp ngón tay cái và biến dạng khớp ngón tay cái.

Triệu chứng cứng khớp ngón tay cái thường gặp

• Giảm phạm vi cử động của ngón tay gây khó gập, duỗi ngón tay hoặc các động tác phối kết hợp với các ngón tay còn lại gặp khó khăn.
• Đau nhức: ngón tay cái bị cứng kèm theo cơn đau có thể từ nhẹ đến nghiêm trọng, đặc biệt khi vận động.
• Cứng khớp buổi sáng sau khi thức dậy hoặc sau khi bất động trong thời gian dài.
• Sưng và đỏ khớp: Một số trường hợp khớp ngón tay cái có thể bị sưng và đỏ.
• Tiếng lạo xạo trong khớp: Trường hợp sụn khớp bị tổn thương khi vận động có thể gây ra tiếng lạo xạo, lục cục.
• Yếu cơ, giảm khả năng cầm nắm và các vận động tinh của ngón tay cái.
• Trường hợp nặng có thể gây biến dạng khớp.

Nguyên nhân gây đau cứng khớp ngón tay cái

1. Thoái hóa khớp

Sụn khớp bị bào mòn theo thời gian hoặc vận động quá mức dẫn đến thoái hoá. Thoái hoá khớp đốt ngón tay cái, đặc biệt ở khớp gốc của ngón tay cái, nơi ngón tay nối với cổ tay có thể gây đau, cứng khớp. Cơn đau tăng nặng hơn khi cầm nắm, cứng khớp vào buổi sáng.

2. Viêm khớp dạng thấp

Viêm khớp dạng thấp là bệnh tự miễn có thể ảnh hưởng đến bất kỳ khớp nào trong cơ thể, bao gồm khớp ngón tay cái. Người bệnh thường cảm thấy đau, sưng và cứng khớp, thậm chí biến dạng khớp.

3. Viêm khớp

Khi các khớp nhỏ ở ngón tay, đặc biệt ngón tay cái bị viêm và kích ứng, có thể dẫn đến tình trạng sưng khớp. Các khớp ngón tay ít có không gian để cử động dẫn đến cứng khớp ngón tay cái. (1)

4. Chấn thương ngón tay cái

Trật khớp ngón tay hay bong gân ở ngón tay cái có thể gây sưng và rách các dây chằng quanh khớp. Những chấn thương này có thể làm giảm độ linh hoạt của dây chằng, khiến ngón tay bị hạn chế cử động, gây đau, cứng khớp. Độ linh hoạt của khớp có thể tạm thời hoặc vĩnh viễn, tùy thuộc vào mức độ chấn thương và cách điều trị.

5. Ngón tay cò súng

Gân đảm nhiệm vai trò giúp ngón cái có thể uốn cong hoặc duỗi thẳng gọi là cơ gấp ngón cái dài. Khi gân này bị viêm hoặc sưng khiến khả năng co duỗi bị ảnh hưởng, gây ra tình trạng cứng, kẹt hoặc có tiếng “tách” khi cử động. Ngón tay cái có xu hướng cong về phía lòng bàn tay giống như đang cố bóp cò súng. Đây gọi là tình trạng ngón tay cò súng.

6. Viêm bao gân de Quervain

Viêm bao gân de Quervain (hội chứng De Quervain) là tình trạng viêm chít hẹp bao gân dạng dài ngón cái và gân duỗi ngắn ngón cái ở vùng cổ tay. Bệnh gây đau ở gốc ngón tay cái, mặt ngoài cổ tay kèm theo phù nề hoặc tê bì ở ngón tay cái và ngón trỏ. Cơn đau tăng nặng khi vận động, hạn chế các động tác dạng và duỗi ngón tay. Nếu tình trạng bệnh kéo dài có thể dẫn đến ngón tay cái bị cứng khớp.

7. Bỏng

Bỏng không chỉ ảnh hưởng đến da, mà trong một số trường hợp còn ảnh hưởng đến các mô sâu hơn như cơ, gân và khớp. Trong quá trình phục hồi, vị trí vết bỏng có thể hình thành sẹo, làm mất đi tính đàn hồi của da và mô mềm, tạo thành các sẹo co rút khiến các khớp khó uốn cong hoặc duỗi thẳng. Điều này dẫn đến hạn chế cử động của khớp.

8. Hội chứng đau khu vực phức tạp (CRPS)

Hội chứng đau cục bộ phức tạp là tình trạng đau thần kinh mạn tính sau tổn thương mô mềm hoặc xương. Triệu chứng bao gồm đau, sưng ở các mô bàn tay/ngón tay, khiến người bệnh sợ vận động ảnh hưởng đến khớp, dẫn đến cứng khớp.

9. Hội chứng ống cổ tay

Hội chứng ống cổ tay xảy ra khi dây thần kinh giữa bị chèn ép khi đi qua cổ tay khiến bàn tay và ngón tay bị tê, yếu khó cử động. Tình trạng kéo dài có thể gây cứng khớp ngón tay cái, đặc biệt cứng khớp vào buổi sáng hoặc sau khi giữ tay ở một tư thế quá lâu.

10. Bệnh tiểu đường

Bệnh tiểu đường tuýp 2 có thể là một trong những nguyên nhân gây cứng khớp ngón tay cái. Bệnh dẫn đến thay đổi về cảm giác thần kinh và kiểm soát vận động ở tay và chân, khiến các ngón tay, trong đó có ngón tay cái bị cứng khớp.

11. Sẹo

Quá trình hình thành mô sẹo và sự co rút của mô sẹo có thể khiến khớp ngón tay cái bị cứng. Mô sẹo bị co rút có thể kéo căng và hạn chế sự di chuyển của cấu trúc quanh khớp, bao gồm dây chằng, gân và bao khớp. Kết quả là khớp ngón tay bị cứng.

Yếu tố làm tăng nguy cơ bị cứng khớp ngón tay cái

Một số yếu tố có thể tăng nguy cơ bị đau cứng khớp ngón tay cái như: (2)

• Bó bột hoặc nẹp ngón tay cái sau phẫu thuật.
• Giới tính nữ.
• Tuổi tác trên 40 tuổi.
• Di truyền như dây chằng khớp lỏng lẻo hoặc khớp bị dị dạng.
• Thừa cân béo phì.
• Các hoạt động và công việc gây áp lực lớn lên khớp ngón tay cái.

Khi nào người bệnh cần đến gặp bác sĩ

Người bệnh nên đến các chuyên khoa cơ xương khớp hoặc chấn thương chỉnh hình để thăm khám nếu:

• Khó khăn khi thực hiện các hoạt động bình thường do bị cứng khớp ngón tay cái.
• Cơn đau tăng dần ngay cả khi nghỉ ngơi hoặc tái phát.
• Không cải thiện sau 2 tuần điều trị tại nhà.
• Cảm thấy ngứa ran hoặc mất cảm giác ở tay cái hoặc cả bàn tay.
• Sốt, ớn lạnh, mệt mỏi do tình trạng sưng, đau, cứng khớp ngón tay cái.

Hiện BVĐK Tâm Anh cũng là một trong những địa chỉ điều trị cứng khớp ngón tay và các bệnh lý xương khớp uy tín, người bệnh có thể cân nhắc lựa chọn.

Cách chẩn đoán cứng khớp ngón tay cái

1. Thăm khám lâm sàng

Trong quá trình thăm khám, bác sĩ sẽ hỏi về tình trạng, mức độ cứng khớp ngón tay cái và các triệu chứng kèm theo như sưng, đau, tê bì hoặc cục u đáng chú ý ở khớp.

Bác sĩ có thể kiểm tra mức độ vận động của khớp ngón tay cái. Nếu chuyển động của khớp gây ra các tiếng kêu lục cục hoặc gây đau, cảm giác cộm, sụn có thể đã bị mòn và xương cọ xát vào nhau.

2. Chẩn đoán hình ảnh

Các kỹ thuật chụp ảnh, thường là chụp X-quang có thể phát hiện một số nguyên nhân khiến đau cứng khớp ngón tay cái, bao gồm gai xương, mòn sụn hoặc mất khoảng trống khớp.

• Siêu âm: Đánh giá tình trạng viêm và tràn dịch khớp.
• Chụp cộng hưởng từ (MRI): trong một số trường hợp cụ thể, đánh giá chi tiết hơn các mô mềm xung quanh khớp như gân và dây chằng.

3. Xét nghiệm

Một số trường hợp người bệnh có thể được chỉ định xét nghiệm máu để kiểm tra các dấu hiệu viêm nhiễm hoặc các bệnh tự miễn như viêm khớp dạng thấp.

Ngoài ra có thể chọc hút dịch khớp để phân tích, tìm ra các dấu hiệu của viêm, nhiễm trùng hoặc tinh thể urat trong bệnh gút để xác định nguyên nhân gây cứng khớp.

Phương pháp điều trị ngón tay cái bị cứng

1. Điều trị chăm sóc cải thiện

• Liệu pháp lạnh: Chườm đá lạnh vào ngón tay cái khoảng 15-20 phút để giảm đau và sưng. Nên bọc đá trong một miếng vải để tránh tiếp xúc trực tiếp với da và tránh bị bỏng lạnh.
• Liệu pháp nhiệt: Chườm ấm vào ngón tay cái để giảm đau và thư giãn các cơ bị căng cứng. Người bệnh có thể chườm ấm hoặc ngâm ngón tay trong nước ấm từ 10-15 phút để tăng lưu thông máu và giảm cứng khớp.
• Bài tập: Một số bài tập kéo giãn và tăng cường sức mạnh cơ ngón tay nên thực hiện hàng ngày để cải thiện tính linh hoạt và tăng khả năng vận động. Các bài tập như xoay ngón tay cái, kéo giãn ngón tay cái và các bài tập cầm nắm có thể giúp giảm đau và ngăn ngừa tình trạng cứng khớp.
• Nghỉ ngơi và cố định khớp: Nếu đau cứng khớp nghiêm trọng, người bệnh nên nghỉ ngơi, hạn chế các hoạt động gây đau và viêm. Có thể cố định ngón tay cái bằng nẹp để ngăn ngừa chấn thương thêm và thúc đẩy quá trình phục hồi của khớp ngón tay cái.
• Nâng cao bàn tay lên trên tim để giảm sưng và cải thiện lưu thông máu đến ngón tay cái bị ảnh hưởng. (3)

2. Điều trị bằng thuốc giảm đau, kháng viêm

Thuốc giảm đau, kháng viêm có tác dụng giảm tạm thời cơn đau, tê cứng khi bị cứng khớp ngón tay. Tuy nhiên, người bệnh cần điều trị dứt điểm nguyên nhân gây bệnh. Một số loại thuốc thường được bác sĩ chỉ định như:

• Ibuprofen
• Naproxen
• Celecoxib
• Meloxicam
• Etoricoxib

3. Vật lý trị liệu

Bác sĩ có thể hướng dẫn người bệnh tập các bài tập vật lý trị liệu để giảm cứng khớp ngón tay cái và cải thiện dần phạm vi chuyển động của ngón tay. Người bệnh nên bắt đầu bằng các bài tập nhẹ nhàng và tăng dần cường độ và thời gian khi ngón tay linh hoạt hơn.

• Trượt gân tay: Mở và khép lần lượt tất cả các ngón tay để rèn luyện khả năng vận động của ngón tay.
• Vắt khăn: Cầm khăn vừa lòng bàn tay sau đó bóp khăn, giúp ngón tay gần hơn với lòng bàn tay, tăng phạm vi vận động của khớp ngón tay cái.
• Bài tập duỗi ngón tay: Lần lượt mở rộng các ngón tay và duỗi căng để kéo giãn khớp.

4. Phẫu thuật

Nếu không đáp ứng với các phương pháp điều trị bảo tồn hoặc ngón tay cái không thể uốn cong hoặc xoay, gây bất tiện trong sinh hoạt, bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật. Các phương pháp phẫu thuật như:

• Hợp nhất khớp: Các xương trong khớp bị ảnh hưởng được hợp nhất để chịu được trọng lượng mà không gây đau nhưng sẽ mất đi tính linh hoạt.
• Phẫu thuật cắt xương: Cắt xương ở khớp bị ảnh hưởng để định vị lại giúp điều chỉnh các dị tật.
• Phẫu thuật cắt xương thang: Cắt bỏ xương thang ở khớp ngón tay cái.
• Thay khớp: Có thể thay toàn bộ hoặc một phần khớp bị cắt bỏ và thay thế bằng mảnh ghép lấy từ gân của người bệnh.

Tuỳ thuộc vào từng nguyên nhân và tình trạng cụ thể của người bệnh, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp phẫu thuật phù hợp.

Cách phòng ngừa cứng khớp ngón tay cái

Để giảm tình trạng cứng khớp, đau khớp ngón tay cái và phòng ngừa bệnh cần:

• Duy trì lối sống và chế độ dinh dưỡng lành mạnh như tập thể dục điều độ, ăn nhiều rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt và các thực phẩm giàu canxi, vitamin D để nuôi dưỡng sụn khớp.
• Duy trì cân nặng hợp lý.
• Tránh đeo đồ trang sức quá chật ở ngón tay cái.
• Phân bổ lực đều đến các ngón tay trong các hoạt động đòi hỏi thao tác bằng các ngón tay như đánh máy, bê vác vật nặng.
• Dùng dụng cụ hỗ trợ khi làm việc hoặc chơi thể thao để giảm áp lực lên khớp ngón tay cái.
• Để phòng ngừa chấn thương nên dùng các dụng cụ bảo hộ và cẩn thận khi thực hiện các hoạt động hàng ngày.
• Tránh các động tác lặp đi lặp lại. Nên nghỉ ngơi và thay đổi tư thế.
• Thực hiện các bài tập vận động ngón tay cái như gập duỗi ngón tay, xoay ngón tay hoặc kéo giãn ngón tay.
• Điều trị các bệnh lý viêm khớp dạng thấp, thoái hóa khớp để ngăn ngừa cứng khớp ngón tay cái.
• Kiểm soát tốt bệnh tiểu đường, gút do có thể ảnh hưởng đến khớp.
• Khám sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm các bệnh lý về khớp.

Khoa Cơ Xương Khớp và Khoa Chấn thương Chỉnh hình, BVĐK Tâm Anh Hà Nội là đơn vị uy tín thăm khám và điều trị các bệnh lý cơ xương khớp, bao gồm cứng khớp ngón tay. Đội ngũ chuyên gia, bác sĩ chuyên môn cao, phối hợp đa chuyên khoa như Chẩn đoán hình ảnh, Xét nghiệm, Phục hồi chức năng… nhằm đưa ra chẩn đoán chính xác, phác đồ điều trị đa mô thức, nâng cao hiệu quả điều trị và khả năng phục hồi.

Bệnh viện được trang bị hệ thống trang thiết bị hiện đại bậc nhất, phục vụ việc thăm khám và điều trị chính xác. Đội ngũ chuyên gia, bác sĩ luôn cập nhật và làm chủ các kỹ thuật phẫu thuật tiên tiến, ít xâm lấn, an toàn, hiệu quả cao.

Để đặt lịch thăm khám tình trạng khớp ngón tay bị cứng hoặc các bệnh lý xương khớp, quý khách hàng vui lòng liên hệ Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh:

Trên đây là những thông tin về nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng ngừa tình trạng cứng khớp ngón tay cái. Người bệnh nên chủ động kiểm tra khớp, nếu có những dấu hiệu đau hoặc khó vận động nên thăm khám để được điều trị kịp thời, tránh bệnh tiến triển nặng ảnh hưởng đến các hoạt động sinh hoạt thường ngày.