Cứng khớp buổi sáng khi ngủ dậy là hiện tượng phổ biến, thường biểu hiện thoáng qua nên dễ bị bỏ qua. Tuy nhiên, tình trạng này cũng có thể là triệu chứng của một số bệnh lý cơ xương khớp nguy hiểm, cần được can thiệp y tế kịp thời. Vậy đâu là dấu hiệu cứng khớp vào buổi sáng do bệnh lý?
Cứng khớp vào buổi sáng là hiện tượng thường gặp khi cơ thể không tiết đủ chất hoạt dịch bôi trơn các khớp. Thông thường, hiện tượng cứng khớp vào buổi sáng chỉ diễn ra trong khoảng thời gian ngắn, đây được coi là phản ứng bình thường của cơ thể.
Tuy nhiên, nếu bạn thường xuyên bị cứng khớp buổi sáng, kèm theo cảm giác đau nhức, tê bì không rõ nguyên nhân, cần xem đó là dấu hiệu cảnh báo của các bệnh nguy hiểm liên quan đến xương khớp. Lúc này, bạn cần thăm khám trực tiếp để tìm ra nguyên nhân, xác định mức độ bệnh và hướng điều trị phù hợp. (1)
Cứng khớp vào buổi sáng có thể đến từ nhiều yếu tố như bệnh lý, tuổi tác, lối sống. Một số nguyên nhân phổ biến gây cứng khớp mỗi sáng như: (2)
Viêm khớp là một trong những nguyên nhân được nhắc đến đầu tiên khi một người bị cứng khớp, một số bệnh lý viêm khớp thường gặp gồm:
Khi con người già đi, cơ thể có những thay đổi nhất định trong đó có sự suy giảm sản xuất hoạt dịch, một chất đóng vai trò bôi trơn, giúp khớp hoạt động trơn tru, linh hoạt hơn. Đồng thời, lớp sụn khớp bắt đầu khô và cứng lại, cơ gân cũng yếu và trở nên căng cứng hơn khi ngủ. Điều này dẫn đến tình trạng cứng khớp hay thiếu linh hoạt khi thức dậy vào buổi sáng. Đây là hiện tượng sinh lý bình thường và là một phần của quá trình lão hóa mà hầu hết mọi người đều phải trải qua.
Chế độ sinh hoạt, vận động và dinh dưỡng cũng tác động phần nào đến sức khỏe cơ xương khớp. Một chế độ ăn uống thiếu hụt các nhóm chất thiết yếu, thường xuyên tiêu thụ thực phẩm nhiều dầu mỡ hoặc carb tinh chế, có thể khiến hệ cơ xương khớp trở nên yếu hơn. Bên cạnh đó, tư thế nằm ngủ không phù hợp và duy trì nhiều giờ có thể làm giảm lưu thông máu, tăng tích tụ acid lactic gây cứng khớp buổi sáng.
Ngoài ra, môi trường sống và làm việc cũng góp phần gây cứng khớp. Những người thường xuyên sinh hoạt hay làm việc trong môi trường ẩm ướt, có nhiệt độ thấp hoặc thiếu ánh sáng, tư thế làm việc không phù hợp, lâu dần sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe xương khớp.
Nhận biết sớm các dấu hiệu dưới đây giúp người bệnh được điều trị sớm, tránh các biến chứng nguy hiểm:
Dấu hiệu đầu tiên và dễ nhận biết nhất khi bị cứng khớp là cảm giác đau nhức khó chịu, tê bì vùng khớp bị ảnh hưởng. Cơn đau có thể xuất hiện trong thời gian ngắn hoặc dài tùy thuộc vào nguyên nhân gây nên.
Cứng khớp buổi sáng làm giảm sự linh hoạt của khớp, ảnh hưởng đến phạm vi hoạt động của vùng khớp bị cứng như khó co duỗi tay chân, khó gập người, khó xoay trở, đi lại…
Thời gian và mức độ cứng khớp có thể khác nhau tùy vào nguyên nhân gây nên hiện tượng này. Trường hợp cứng khớp do sai tư thế hoặc thoái hoá khớp, thời gian cứng khớp thường chỉ kéo dài vài phút tới khoảng nửa tiếng và giảm dần khi bạn bắt đầu vận động. Nếu người bệnh cứng khớp do các bệnh viêm khớp, thời gian có thể kéo dài hơn, từ một giờ đến vài giờ và mức độ cứng khớp sẽ nặng hơn.
Như đã đề cập, cứng khớp vào buổi sáng có thể đến từ nhiều nguyên nhân và có thể gặp phải ở bất kỳ đối tượng nào. Tuy nhiên, hiện tượng này thường xuất hiện phổ biến hơn ở các nhóm đối tượng dưới đây:
Bất kỳ độ tuổi nào cũng có thể gặp tình trạng cứng khớp buổi sáng khi thức dậy nhưng thường phổ biến hơn ở người cao tuổi. Mức độ lão hóa theo tuổi, khi tuổi càng cao chức năng cơ xương khớp càng giảm sút, từ đó dễ gây cứng khớp vào sáng sớm.
Những người có bệnh viêm khớp là đối tượng có nguy cơ cao bị cứng khớp khi thức giấc do tính chất viêm của bệnh lý và chức năng xương khớp bị ảnh hưởng phần nào trước đó. Nhóm đối tượng này cần chủ động theo dõi sức khỏe, nếu thường xuyên xuất hiện tình trạng cứng khớp kèm theo các triệu chứng bất thường khác hoặc triệu chứng cứng khớp buổi sáng ngày càng nặng hơn, cần thăm khám để được điều trị nhanh chóng.
Cứng khớp buổi sáng sau ngủ dậy có thể xuất hiện ở nhiều vị trí trên cơ thể, đặc biệt là các vị trí sau:
Cứng khớp ngón tay khi ngủ dậy có thể đến từ nhiều nguyên nhân, điển hình là do bệnh lý viêm khớp. Cứng khớp ngón tay khiến người bệnh tê đau, căng cứng, khó co duỗi ngón tay. Lúc này, bạn có thể massage nhẹ xung quanh các khớp để cải thiện tình trạng này.
Khi ngủ, rất nhiều người có xu hướng nằm nghiêng đè lên tay, điều này có thể khiến khuỷu tay chịu áp lực liên tục trong nhiều giờ, dẫn đến máu lưu thông kém, tê bì và cứng khớp vùng khuỷu tay. Ngoài ra, cứng khớp khuỷu tay khi thức giấc cũng có thể đến từ yếu tố tuổi tác, bệnh lý.
Đây là vị trí thường xuyên gặp vấn đề về xương khớp do phải đảm nhận vai trò nâng đỡ trọng lượng của cơ thể và hỗ trợ các hoạt động di chuyển, đi lại hàng ngày. Trường hợp bạn nằm một tư thế quá lâu hoặc gặp các vấn đề về khớp như thoái hóa khớp, viêm khớp, chấn thương… có thể dẫn đến cứng khớp gối khi ngủ dậy.
Dưới đây là một số phương pháp giúp bác sĩ chẩn đoán chính xác nguyên nhân, mức độ nghiêm trọng liên quan đến cứng khớp vào buổi sáng: (3)
Để đưa ra kết luận chính xác nhất về tình trạng cứng khớp vào sáng sớm, bước đầu là khám lâm sàng. Hoạt động này giúp bác sĩ kiểm tra biểu hiện của vùng khớp ảnh hưởng và khai thác thông tin cá nhân, tiền sử bệnh lý từ đó đưa ra chẩn đoán nguyên nhân ban đầu về tình trạng cứng khớp buổi sáng.
Sau khi khám lâm sàng, bác sĩ sẽ chỉ định các phương pháp chẩn đoán cận lâm sàng phù hợp và xét nghiệm hình ảnh là một trong số đó. Xét nghiệm hình ảnh cho phép bác sĩ quan sát chi tiết cấu xúc cơ xương khớp, các tổn thương từ sâu bên trong (nếu có) mà mắt thường không thể nhìn thấy. Qua đó, xác định vị trí tổn thương, nguyên nhân, mức độ nghiêm trọng của bệnh lý nhằm hỗ trợ xây dựng phác đồ điều trị phù hợp nhất.
Tùy vào mục đích đánh giá mà bác sĩ sẽ chỉ định chụp X-quang, chụp cắt lớp vi tính (CT), chụp cộng hưởng từ (MRI) hoặc siêu âm phù hợp.
Ngoài các phương pháp trên, bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm máu để kiểm tra tốc độ máu lắng và protein phản ứng C, nhằm xác định tình trạng viêm khớp. Trường hợp nghi ngờ bị cứng khớp khi ngủ dậy do viêm khớp dạng thấp, người bệnh có thể được chỉ định thực hiện xét nghiệm tìm yếu tố thấp (RF) hoặc kháng thể peptide citrullinated (anti-CCP, một dạng protein bất thường tấn công màng hoạt dịch của khớp, thường xuất hiện ở người bị viêm khớp dạng thấp, có độ nhạy và đặc hiệu cao hơn RF).
Sau khi thăm khám và đưa ra kết luận chính xác về tình trạng bệnh lý, bác sĩ sẽ xác định hướng điều trị phù hợp. Dưới đây là một số phương pháp điều trị cho người bị cứng khớp sau khi thức giấc:
Trường hợp tình trạng viêm mức độ nhẹ, có thể điều trị nội khoa.
Bác sĩ sẽ chỉ định các loại thuốc như:
Vật lý trị liệu là phương pháp được thực hiện nhằm mục đích giảm đau, cải thiện chức năng vận động của cơ xương khớp. Tùy vào nguyên nhân gây bệnh mà bác sĩ/kỹ thuật viên sẽ xây dựng kế hoạch tập vật lý trị liệu cụ thể trong điều trị tình trạng cứng khớp buổi sáng.
Hiện nay, với sự hỗ trợ của các thiết bị y tế hiện đại, quá trình tập vật lý trị liệu trở nên dễ dàng, an toàn và hiệu quả hơn, giúp nâng cao tốc độ phục hồi sau điều trị.
Song song với các phương pháp điều trị cứng khớp, bác sĩ sẽ đề xuất điều chỉnh chế độ ăn uống nhằm bổ sung dưỡng chất còn thiếu, đặc biệt là protein, canxi, vitamin D, vitamin C… Đồng thời người bệnh cần hạn chế tiêu thụ các nhóm thực phẩm có thể ảnh hưởng xấu đến xương khớp như chất béo bão hòa, carbs tinh chế, đồ uống có cồn…
Để đảm bảo quá trình điều trị diễn ra thuận lợi và hồi phục nhanh hơn. Người bệnh cần lưu ý một số vấn đề sau:
Cứng khớp buổi sáng có thể xuất hiện ở mọi đối tượng. Dưới đây là một số mẹo nhỏ giúp phòng ngừa hiện tượng này:
Chế độ dinh dưỡng cũng là yếu tố tác động đến sức khỏe cơ xương khớp. Để tránh tình trạng cứng khớp buổi sáng khi ngủ dậy, bạn cần duy trì chế độ ăn uống cân bằng, đầy đủ các nhóm chất. Đồng thời, ưu tiên các nhóm thực phẩm tốt cho xương khớp như:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Tóm lại, cứng khớp buổi sáng là tình trạng bệnh lý phổ biến. Tuy không nguy hiểm đến tính mạng nhưng nếu không được xử lý kịp thời có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, trong đó có teo cơ, biến dạng khớp hay thậm chí là tàn phế. Trường hợp gặp vấn đề bất thường về khớp, người dân cần đến ngay các bệnh viện lớn để được thăm khám và điều trị nhanh chóng.
