Nang trứng là cấu trúc trong buồng trứng, nơi tế bào trứng phát triển và trưởng thành. Mỗi tháng, một nang trứng phát triển để chuẩn bị cho quá trình rụng trứng, đóng vai trò chủ chốt trong chu kỳ kinh nguyệt và khả năng sinh sản của phụ nữ. Hiểu rõ quá trình hình thành và phát triển của nang buồng trứng giúp chị em có thêm thông tin để chăm sóc sức khỏe sinh sản và tăng cơ hội mang thai thành công.
Nang trứng là một cấu trúc nhỏ trong buồng trứng của phụ nữ, được tạo thành từ một tế bào trứng (noãn) chưa trưởng thành và các tế bào nang bao quanh. Những nang này đóng vai trò bảo vệ, nuôi dưỡng và hỗ trợ sự phát triển của trứng trong suốt chu kỳ kinh nguyệt đồng thời giữ một vai trò quan trọng đối với sức khỏe sinh sản và khả năng thụ thai của phụ nữ.
Nang trứng không chỉ giúp sản sinh ra trứng mà còn giúp sản xuất các hormone quan trọng như Estrogen và Progesterone. Những hormone này có tác dụng điều hòa chu kỳ kinh nguyệt, giúp niêm mạc tử cung phát triển để chuẩn bị cho thai kỳ và duy trì sự ổn định về tâm lý, thể chất của người phụ nữ.
Cấu tạo của nang trứng là một sự kết hợp chặt chẽ giữa các tế bào và các thành phần cần thiết để bảo vệ và nuôi dưỡng trứng. Nang trứng bao gồm:
Số lượng nang trong buồng trứng có sự thay đổi theo từng giai đoạn trong cuộc đời của người phụ nữ. Khi sinh ra, buồng trứng của bé gái chứa khoảng 1 đến 2 triệu nang trứng và sẽ thoái hóa dần dần.
Đến tuổi dậy thì, số lượng này còn khoảng 400.000 đến 500.000 nang trứng. Trong mỗi chu kỳ kinh nguyệt, chỉ có một nang (hoặc đôi khi là hai nang) sẽ phát triển đến mức trưởng thành và rụng. Số lượng nang trứng giảm dần theo thời gian và phụ nữ sẽ không có thêm nang mới sau khi sinh. Điều này cũng lý giải được nguyên nhân khả năng sinh sản của nữ giới giảm dần theo tuổi tác.
Kích thước của nang buồng trứng thay đổi theo từng giai đoạn của chu kỳ kinh nguyệt. Ở giai đoạn nguyên thủy, nang có kích thước rất nhỏ, chỉ khoảng vài micromet. Tuy nhiên, khi quá trình phát triển bắt đầu, kích thước của nang sẽ tăng lên dần dần. Ở giai đoạn gần đến ngày rụng trứng, nang trưởng thành có thể đạt kích thước khoảng 18-22 mm.
Nang trứng có thể được phân loại theo sự phát triển. Tùy vào giai đoạn, nang có những đặc điểm và chức năng khác nhau. Cụ thể:
Nang nguyên thủy là các nang còn rất nhỏ và chưa phát triển, tồn tại trong buồng trứng ngay từ khi bé gái còn trong bụng mẹ. Những nang này sẽ không hoạt động cho đến khi phụ nữ bước vào giai đoạn dậy thì.
Nang sơ cấp là những nang trứng bắt đầu có sự phát triển. Tuy nhiên, kích thước của các nang này vẫn còn rất nhỏ và chưa có khả năng rụng để tham gia vào quá trình thụ tinh.
Nang thứ cấp là giai đoạn nang trứng bắt đầu có sự phát triển mạnh mẽ hơn. Màng nang bắt đầu tạo thành các lớp tế bào rõ rệt, nang cũng bắt đầu chứa dịch. Đây là thời điểm nang chuẩn bị cho quá trình rụng.
Nang vượt trội là nang duy nhất trong chu kỳ kinh nguyệt có khả năng phát triển đến mức trưởng thành và rụng, giải phóng trứng để diễn ra quá trình thụ tinh. Đây là một phần quan trọng trong quá trình thụ thai.
Sau khi nang vượt trội rụng, phần còn lại của nang sẽ biến thành thể vàng (nang hoàng thể). Nang này giữ vai trò sản xuất hormone Progesterone giúp duy trì niêm mạc tử cung, chuẩn bị cho việc làm tổ của phôi thai nếu quá trình thụ tinh diễn ra.
Quá trình hình thành và phát triển của nang trứng được chia thành 3 giai đoạn. Bao gồm:
Nang trứng bắt đầu hình thành từ khi thai nhi còn trong bụng mẹ, ngay trong giai đoạn phát triển của buồng trứng. Những nang buồng trứng này sẽ nằm yên trong buồng trứng cho đến khi phụ nữ đến tuổi dậy thì. Khi đến tuổi dậy thì, những nang này sẽ được kích thích và bắt đầu phát triển hàng tháng theo chu kỳ kinh nguyệt dưới sự tác động của các hormone.
Vào mỗi chu kỳ kinh nguyệt, có khoảng từ 5 đến 10 nang bắt đầu phát triển. Tuy nhiên, chỉ một nang duy nhất phát triển mạnh mẽ và vượt trội, trở thành nang trưởng thành, trong khi các nang khác sẽ thoái hóa. Quá trình này thường kéo dài trong khoảng từ 10 – 14 ngày. Nang trưởng thành sẽ tiếp tục phát triển đến khi đạt kích thước khoảng 18-22mm. Đến ngày rụng trứng, nang sẽ vỡ và giải phóng trứng, chuẩn bị cho quá trình thụ tinh.
Những nang trong buồng trứng không đạt đến giai đoạn trưởng thành sẽ dừng phát triển và thoái hóa. Thông thường, những nang này sẽ biến mất mà không gây ra bất kỳ vấn đề sức khỏe gì cho phụ nữ. Tuy nhiên, nếu nang không thoái hóa đúng cách, có thể gây ra các vấn đề nghiêm trọng như u nang buồng trứng hoặc các bất thường khác.
Nang trứng giữ vai trò rất quan trọng trong việc duy trì sức khỏe sinh sản của phụ nữ. Nang buồng trứng không chỉ là nơi chứa trứng mà còn giúp sản xuất các hormone quan trọng như Estrogen và Progesterone, các hormone này có tác dụng điều hòa chu kỳ kinh nguyệt, duy trì sự phát triển ổn định của lớp niêm mạc tử cung và sự ổn định của cơ thể. Bên cạnh đó, các nang này cũng đảm bảo quá trình rụng trứng diễn ra đúng thời điểm, tăng cơ hội cho việc thụ thai.
Khi nang trứng phát triển và thoái hóa không đúng cách có thể gây ra một số bất thường cho sức khỏe và cơ thể phụ nữ như:
Nang cơ năng buồng trứng là một dạng nang lành tính, thường gặp, được hình thành và phát triển trên bề mặt buồng trứng trong và sau khi trứng rụng. Những nang này thường tự biến mất trong một hoặc một vài chu kỳ kinh mà không cần điều trị.
Tuy nhiên nếu nang có kích thước to có thể gây vỡ, xoắn, chảy máu gây đau bụng và ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của phụ nữ. Những trường hợp này cần được theo dõi và điều trị kịp thời.
U nang buồng trứng là bệnh lý phụ khoa thường gặp ở phụ nữ, chiếm khoảng 5 – 10% trong cộng đồng dân số nữ. U nang là tình trạng nang trứng phát triển bất thường và có thể gây ra các vấn đề sức khỏe như đau bụng, trễ kinh, ảnh hưởng đến khả năng thụ thai,…
Nếu không được phát hiện sớm, điều trị kịp thời u nang buồng trứng có thể phát triển thành ung thư buồng trứng gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe sinh sản và tính mạng của người bệnh.
Buồng trứng đa nang (PCOS) là tình trạng rối loạn nội tiết tố phổ biến (chiếm khoảng 2.2 – 26.7%) ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản (15 – 44 tuổi). Bệnh lý này gây tác động trực tiếp lên buồng trứng gây mất cân bằng hormone trong cơ thể phụ nữ (tăng nồng độ nội tiết tố nam), làm chu kỳ kinh nguyệt bị rối loạn, dẫn đến hình thành nhiều nang nhỏ bên trong buồng trứng, ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản và gây ra tình trạng vô sinh.
Nang tồn dư là những nang không phát triển hoàn chỉnh hoặc không thoái hóa đúng cách, vẫn tồn tại trong buồng trứng và có thể gây cản trở quá trình thụ thai, ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản của phụ nữ.
Nang trứng rỗng là những nang không chứa trứng hoặc chứa trứng không thể phát triển, không thể tham gia vào quá trình thụ thai.
Nang trứng xuất huyết là tình trạng các mô mạch máu nhỏ bị vỡ trong quá trình trứng phóng noãn hoặc u nang buồng trứng bị vỡ gây xuất huyết bên trong nang, làm cho phụ nữ đau bụng dưới dữ dội, cần được thăm khám và điều trị ngay để tránh các biến chứng nghiêm trọng.
Vỡ nang trứng là hiện tượng nang trứng đạt đến độ trưởng thành và giải phóng trứng. Nếu nang vỡ quá sớm hoặc không đúng thời điểm, có thể dẫn đến đau bụng và tổn thương cho buồng trứng, gây ra các cơn đau cấp tính cho phụ nữ.
Để chẩn đoán các vấn đề liên quan đến nang trứng, bác sĩ có thể yêu cầu chị em thực hiện một số xét nghiệm như siêu âm buồng trứng, xét nghiệm hormone trong máu, chọc hút nang,… để kiểm tra sự phát triển và tình trạng của nang trứng. Những xét nghiệm này giúp bác sĩ có thể dễ dàng xác định chính xác nguyên nhân và đưa ra phác đồ điều trị phù hợp.
Siêu âm buồng trứng là một xét nghiệm thường được sử dụng để kiểm tra sức khỏe của nang trứng
Để duy trì sự khỏe mạnh cho nang trứng, phụ nữ nên áp dụng chế độ ăn uống cân bằng, khoa học; có lối sống lành mạnh, sinh hoạt hợp lý; tập thể dục thường xuyên và đều đặn; hạn chế tình trạng căng thẳng và lo lắng quá mức; theo dõi chu kỳ kinh nguyệt;… để phát hiện sớm các bất thường. Bên cạnh đó, việc kiểm tra sức khỏe định kỳ và thực hiện các xét nghiệm khi có dấu hiệu bất thường cũng là yếu tố quan trọng để bảo vệ khả năng sinh sản của phụ nữ.
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Nang trứng là một nhân tố quan trọng trong hành trình duy trì sức khỏe sinh sản của phụ nữ. Hiểu rõ về cấu trúc, quá trình hình thành và phát triển của nang trứng sẽ giúp chị em nhận biết được các vấn đề liên quan đến sức khỏe và có biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất.
