HDL cholesterol thường được biết đến là cholesterol “tốt”. Vậy chỉ số HDL cholesterol là gì trong máu? Để duy trì tình trạng sức khỏe tốt thì mức HDL cholesterol là bao nhiêu? Bài viết sau đây sẽ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về vai trò, các yếu tố ảnh hưởng đến mức HDL và cách cải thiện chỉ số này.
HDL là từ viết tắt của lipoprotein mật độ cao. Đây là những thành phần nhỏ được tạo thành từ lipid (chất béo) và protein, giúp vận chuyển chất béo đi khắp cơ thể trong máu. Chất béo cần được vận chuyển vì cấu trúc hóa học của chất béo ngăn chúng di chuyển một mình qua máu. Do đó, cần có sự trợ giúp từ lipoprotein để có thể đến được những nơi cần chúng.
HDL và HDL cholesterol (HDL-C) là như nhau. Hầu hết mọi người sử dụng cả hai thuật ngữ này để chỉ các hạt lipoprotein mật độ cao và vai trò của chúng đối với sức khỏe tim mạch. HDL cholesterol chứa nhiều protein và tương đối ít chất béo nên nó rất đậm đặc. Đó là lý do tại sao HDL cholesterol được gọi là lipoprotein mật độ cao.
HDL cholesterol là một trong 5 loại lipoprotein chính. Nó mang khoảng 1/4 lượng cholesterol trong máu. Hầu hết phần còn lại được chứa trong cholesterol LDL (lipoprotein mật độ thấp). HDL còn được gọi là cholesterol “tốt” vì nó loại bỏ LDL cholesterol ra khỏi máu. Một lượng HDL cholesterol lành mạnh có tác dụng chống lại sự tích tụ mảng bám trong động mạch. Nhờ đó giúp giảm nguy cơ mắc bệnh tim và đột quỵ. HDL là chỉ số duy nhất nên được giữ ở mức cao trong kết quả xét nghiệm định lượng cholesterol toàn phần. (1)
Cholesterol là một chất béo thiết yếu, cần cho sự ổn định trong từng tế bào của cơ thể. Để có thể di chuyển trong máu, cholesterol cần sự trợ giúp của các phân tử lipoprotein. HDL cholesterol có thể hoạt động theo nhiều cách hữu ích khác nhau nhằm giảm nguy cơ mắc bệnh tim. Nó giúp loại bỏ LDL cholesterol ra khỏi máu. Đồng thời, giúp làm giảm, tái sử dụng LDL cholesterol bằng cách vận chuyển nó đến gan để xử lý. Gan sau đó sẽ phân hủy cholesterol dư thừa và đưa nó ra khỏi cơ thể.
HDL cholesterol hoạt động như một đội bảo trì cho nội mạc mạch máu. Những tổn thương ở thành bên trong mạch máu là bước đầu tiên trong quá trình hình thành xơ vữa động mạch, gây ra nhồi máu cơ tim và đột quỵ. Khi đó, HDL có tác dụng làm sạch và giữ cho nội mạc mạch máu được khỏe mạnh, tránh nguy cơ hình thành mảng bám gây xơ vữa.
Việc loại bỏ cholesterol dư thừa giúp HDL trở thành loại cholesterol “tốt”. Bên cạnh đó, nó còn có tác dụng chống viêm và chống oxy hóa, giúp giữ cho tế bào trong cơ thể được khỏe mạnh. Đồng thời, HDL cũng đóng vai trò ngăn ngừa hình thành cục máu đông. (2)
HDL cholesterol có vai trò bảo vệ, hạn chế nguy cơ mắc các bệnh về tim và mạch máu như nhồi máu cơ tim, đột quỵ. HDL có 3 vai trò chính, bao gồm:
HDL cholesterol có vai trò chính liên quan đến việc vận chuyển cholesterol từ các mô ngoại biên đến gan. Hầu hết các tế bào ở các mô ngoại vi đều tích lũy cholesterol vì chúng không thể dị hóa nó. Do đó, cần có cơ chế vận chuyển ngược để đưa cholesterol trở lại gan. Enzyme LCAT sẽ kết hợp với cholesterol tự do vào hạt HDL cholesterol và cuối cùng chúng sẽ được hấp thu ở gan.
HDL cholesterol có vai trò điều chỉnh, giảm tình trạng viêm trong mảng xơ vữa động mạch. Đồng thời, có tác dụng chống huyết khối và ngăn ngừa tình trạng viêm do yếu tố hoại tử khối u TNF-alpha gây ra của các tế bào nội mô.
HDL cholesterol có khả năng chống lại quá trình oxy hóa lipid, đặc biệt là LDL cholesterol. Vì quá trình oxy hóa LDL được cho là tác nhân chính gây ra sự phát triển của mảng xơ vữa động mạch và là yếu tố thúc đẩy quan trọng của phản ứng tiền viêm ở khoang dưới nội mô. HDl cholesterol có tác dụng bảo vệ tim mạch, bảo vệ nội mô khỏi quá trình xơ vữa.
Mức HDL cholesterol được đo bằng miligam (mg) cholesterol trên mỗi deciliter (dL) máu. Chỉ số HDL cao có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh ở động mạch vành và đột quỵ. Nhìn chung, những người có HDL-C cao có nguy cơ mắc bệnh tim thấp hơn.
Tuy nhiên, không phải mức HDL càng cao là tốt, vì nếu HDL quá cao, có thể khiến chứng xơ vữa động mạch tiến triển nhanh hơn. Do đó, chỉ nên duy trì chỉ số HDL trong mức tối ưu là 60mg/dL để bảo vệ khỏi bệnh tim.
Mức HDL cholesterol bình thường phụ thuộc vào độ tuổi và giới tính
| Giới tính/Độ tuổi | Mức cholesterol bình thường |
| Nam giới | Từ 40mg/dL trở lên |
| Nữ giới | Từ 50mg/dL trở lên |
| Trẻ em từ 2-19 tuổi | 45mg/dL trở lên |
Mức HDL cholesterol được coi là thấp trong trường hợp: Nam giới dưới 40mg/dL và nữ giới dưới 50mg/dL. Nếu mức LDL cholesterol trong máu cao và HDL cholesterol thấp, bác sĩ có thể tập trung vào việc giảm LDL cholesterol trước tiên. Một số loại thuốc có thể được chỉ định trong trường hợp này là statin hoặc statin kết hợp với ezetimibe. (3)
Để xác định chính xác về chỉ số HDL cholesterol, cần thực hiện xét nghiệm máu. Kết quả của xét nghiệm này cho biết cụ thể về các chỉ số, bao gồm: HDL cholesterol, LDL cholesterol, Triglyceride,… trong máu.
Quy trình thực hiện xét nghiệm máu đơn giản, việc lấy máu diễn ra thường quy nên người bệnh không cần phải lo lắng. Trước khi thực hiện xét nghiệm máu để đo chỉ số cholesterol, cần chú ý nhịn đói tối thiểu 6 giờ. Thời điểm lấy máu để xét nghiệm cholesterol tốt nhất là buổi sáng từ 6-8 giờ.
Sau khi lấy máu, mẫu máu sẽ được đưa đến Trung tâm Xét nghiệm ngay và có kết quả nhanh chóng. Dựa vào bảng kết quả, bác sĩ sẽ giải thích về từng mức chỉ số cholesterol, cho biết bạn có mức HDL là bao nhiêu. Từ đó, có sự hướng dẫn trong việc điều chỉnh các mức cholesterol khỏe mạnh.
Mức HDL cholesterol thường thấp hơn ở những người mắc hội chứng chuyển hóa – một nhóm các tình trạng bao gồm béo phì, tăng huyết áp và lượng đường trong máu cao. Chỉ số HDL cholesterol trong máu có thể bị ảnh hưởng bởi các yếu tố:
Đây là một trong những yếu tố thường gặp có ảnh hưởng đến chỉ số HDL cholesterol trong máu. Việc nạp quá nhiều thực phẩm có chứa chất béo chuyển hóa có thể làm tăng LDL cholesterol và làm giảm mức HDL cholesterol. Một số thực phẩm ảnh hưởng đến HDL-C như: bánh ngọt, thực phẩm chiên, các sản phẩm từ sữa béo,…
Thừa cân, béo phì hoặc chỉ số khối cơ thể (BMI) cao hơn 25 có thể khiến HDL cholesterol giảm. Đặc biệt là những người béo phì, có mỡ quanh bụng.
Thói quen lười vận động, không tập luyện thể dục khiến năng lượng bị tích tụ lại trong cơ thể tạo thành các mô mỡ, tăng lượng LDL cholesterol và làm giảm HDL cholesterol, tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch.
Chất nicotin có trong thuốc lá làm tăng nồng độ “mỡ xấu” LDL cholesterol và Triglyceride, đồng thời giảm mức HDL cholesterol.
Tất cả các sản phẩm thuốc lá đều chứa nicotin, bao gồm cả thuốc lá điện tử. Hút thuốc lá trong thời gian dài có thể dẫn đến tình trạng viêm trong mạch máu và động mạch, thúc đẩy quá trình xơ vữa động mạch, gây nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ.
Một số loại thuốc sử dụng có thể gây ra tác dụng phụ, ảnh hưởng đến HDL cholesterol trong cơ thể như: một số thuốc lợi tiểu, một số loại hormone, thuốc an thần,…
Kết quả xét nghiệm máu cho thấy chỉ số HDL cholesterol thay đổi bất thường có liên quan đến các bệnh lý như:
Đây là bệnh lý di truyền (từ cha hoặc mẹ), gây ra mức cholesterol HDL giảm mạnh. Những trẻ em mắc bệnh tangier có hàm lượng HDL-C rất thấp, làm gia tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch.
Bệnh thường đặc trưng bởi amidan sưng to, có màu cam hoặc màu vàng do mỡ tích tụ trong amidan. Ngoài ra, sự tích tụ chất béo có thể hình thành tại các cơ quan khác, gây phì đại gan, lá lách, họng hoặc các hạch bạch huyết. (4)
Trẻ em sinh trong trong gia đình có cha hoặc mẹ từng bị tăng lipid máu có thể gặp khó khăn trong việc xử lý cholesterol. Điều này đồng nghĩa với việc mức cholesterol HDL quá thấp và LDL cholesterol quá cao.
Mức HDL cholesterol thấp là một phần của hội chứng chuyển hóa. Nhiều tình trạng sức khỏe kết hợp trong hội chứng này làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim, bệnh đái tháo đường type 2 và đột quỵ.
Chất béo dư thừa khiến insulin trong cơ thể khó quản lý tốt lượng đường trong máu. Tình trạng này có thể làm giảm mức HDL cholesterol xuống thấp.
Những thay đổi tích cực trong lối sống có thể giúp cải thiện mức HDL cholesterol, bao gồm:
Các chuyên gia khuyên nên thực hiện kiểm tra cholesterol 5 năm/lần đối với hầu hết người trưởng thành từ 20 tuổi trở lên. Tuy nhiên, nếu nằm trong nhóm nguy cơ tăng cholesterol, việc thăm khám sức khỏe, kiểm tra chỉ số cholesterol nên được thực hiện đều đặn hơn.
Nam giới trong độ tuổi 45-56 và nữ giới từ 55-65 tuổi nên được xét nghiệm máu từ 1-2 lần/năm để theo dõi sát sao sự thay đổi mức cholesterol trong cơ thể. Những người trên 65 tuổi, người mắc các bệnh động mạch vành hoặc đang điều trị rối loạn mỡ máu cần được kiểm tra sức khỏe hằng năm.
Để đặt lịch khám, tư vấn và điều trị cholesterol cao, các bệnh lý về tim mạch tại Trung tâm Tim mạch – Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Quý khách có thể liên hệ theo thông tin:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
HDL cholesterol tốt vì nó loại bỏ cholesterol dư thừa ra khỏi máu, giúp giảm nguy cơ mắc bệnh tim. Do đó, việc điều chỉnh lối sống khoa học để đưa chỉ số HDL-C đến mức khỏe mạnh và duy trì nó là rất cần thiết. Cùng với đó, nên thực hiện kiểm tra sức khỏe theo định kỳ, xét nghiệm máu để theo dõi sát các chỉ số cholesterol, có biện pháp cải thiện nếu cholesterol thay đổi bất thường.
![Cách đọc chỉ số cholesterol theo bảng kết quả xét nghiệm từ [A-Z]](https://tamanhhospital.vn/wp-content/uploads/2024/06/cach-doc-chi-so-cholesterol.jpg)
