Bán cầu não phải có chức năng gì? Vai trò quan trọng của não bên phải

Bán cầu não phải chịu trách nhiệm cho một số chức năng nhận thức, chẳng hạn như khả năng chú ý, nhận thức ý nghĩa của câu từ, xử lý hình dạng… Vậy cụ thể thì bán cầu não phải là gì, não phải dùng để làm gì? Xem bài viết của Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh dưới đây để biết thêm thông tin chi tiết.

Bán cầu não phải là gì?

Bán cầu não phải là phần bán cầu não nằm ở phía bên phải của đại não. Đại não được chia thành hai bán cầu não là bán cầu não phải và bán cầu não trái. Hai nửa bán cầu nối với nhau bằng một cầu nối (còn gọi là thể chai) và trông rất giống nhau nhưng có sự khác biệt trong cách chúng xử lý thông tin. Ở mỗi bán cầu não có những vùng cụ thể quản lý các chức năng nhất định.

Bán cầu não phải là “trung tâm” của các khả năng như trực giác, sáng tạo, tưởng tượng, phản ứng cảm xúc… Trong khi bán cầu não trái chịu trách nhiệm cho một số chức năng và khả năng nhất định, liên quan đến ngôn ngữ và logic.

Bán cầu não phải có chức năng gì?

Bán cầu não phải điều khiển nửa bên trái của cơ thể và tiếp nhận thông tin từ trường thị giác bên trái, giúp điều khiển khả năng sáng tạo, nhận dạng khuôn mặt, đồ vật và địa điểm. Bán cầu não phải hoạt động tốt ở các nhiệm vụ sáng tạo, nghệ thuật… Ngoài ra, chức năng của não phải còn thể hiện qua một số nhiệm vụ như: Tưởng tượng, tư duy toàn thể, cảm nhận trực quan, mơ mộng… (1)

Một số chức năng não phải khác bao gồm: Giúp trẻ nhỏ nắm bắt các khái niệm như số lượng và so sánh, chẳng hạn như nhiều hơn hoặc ít hơn. Trẻ dưới 3 tuổi thường dựa nhiều vào bán cầu não phải. Ở giai đoạn này, trẻ phát triển các kỹ năng như nhận diện khuôn mặt, xử lý thông tin không gian và cảm xúc.

Ngoài ra, bán cầu não phải còn chịu trách nhiệm xử lý các hình dạng, mô hình và hình ảnh thị giác, giúp chúng ta nhận biết và phân biệt các đối tượng trong môi trường; đồng thời đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sự chú ý và tập trung.

Bán cầu não phải và bán cầu não trái có gì khác nhau?

Bán cầu não trái và bán cầu não phải thường đảm nhiệm các chức năng khác nhau. Ngoài ra, để có góc nhìn cụ thể về sự khác nhau giữa bán cầu não phải và bán cầu não trái, chúng ta có thể cùng xem xét thêm một số lý thuyết, khái niệm dưới đây:

• Các nhà nghiên cứu đã đề xuất thuyết thiên về một bên (concept of lateralization), là một khái niệm quan trọng trong nghiên cứu về não bộ, chỉ ra rằng hai bán cầu não có xu hướng đảm nhiệm các chức năng khác nhau. Trong đó chức năng bán cầu não phải và bán cầu não trái không giống nhau, nhưng hai bán cầu não giao tiếp với nhau thông qua dây thần kinh. Lấy ví dụ sự thiên về một bên là chức năng ngôn ngữ. Ở hầu hết mọi người, bán cầu não trái đảm nhiệm chức năng ngôn ngữ.
• Nền tảng cho thuyết não bị chia cắt (split-brain theory) thường dựa trên nghiên cứu đã được thực hiện ở những bệnh nhân đã trải qua phẫu thuật ngắt kết nối giữa hai bán cầu để điều trị chứng động kinh nặng. Thuyết não bị chia cắt được mô tả là bán cầu não trái đưa ra những mệnh lệnh hợp lý cho bán cầu não phải và bán cầu não phải phản ứng thông qua các cảm xúc dựa trên mệnh lệnh đó.
• Người thuận tay trái và người thuận tay phải “sử dụng” bán cầu não trái và bán cầu não phải khác nhau. Chẳng hạn, người thuận tay trái dùng bán cầu não phải cho những công việc thủ công và ngược lại…

Tư duy não phải là gì?

Tư duy não phải chỉ những người giàu cảm xúc, có trực giác và khả năng sáng tạo cao hơn. Họ cũng được mô tả là người có tư duy định tính (thu thập dữ liệu qua mô tả, hình ảnh, những gì có thể nghe, thấy hoặc cảm nhận…), trải nghiệm cuộc sống theo những thuật ngữ mang tính mô tả, chủ quan.

Não phải thiên về cái gì?

Bán cầu não phải chủ yếu kiểm soát khả năng nhận dạng khuôn mặt, hình ảnh trực quan, cảm nhận không gian, nhận thức âm nhạc và kỹ năng nghệ thuật. Bán cầu não phải cũng liên quan đến trí tưởng tượng, sự sáng tạo và trực giác. Thế nhưng, khái niệm mỗi bán cầu não thiên về kiểm soát những chức năng riêng biệt là một sự đơn giản hóa quá mức, do cả hai bán cầu não đều hoạt động cùng nhau để thực hiện hầu hết các nhiệm vụ của não bộ.

Cách nhận biết “người thiên về não phải”

Theo thuyết thống trị não trái, não phải thì bán cầu não phải hoạt động tốt nhất ở các nhiệm vụ sáng tạo và biểu đạt. Một số khả năng thường được liên kết với bán cầu não phải. Dựa vào các khả năng này, một người suy nghĩ bằng bán cầu não phải có thể sẽ giỏi trong việc nhận dạng khuôn mặt, bày tỏ cảm xúc, sáng tạo, “đọc” cảm xúc, đánh giá màu sắc, sử dụng trí tưởng tượng, dùng trực giác… (2)

Vậy người thiên về não phải là người như thế nào? Nhìn chung, người thiên về não phải được mô tả là giàu cảm xúc, trực quan và có khả năng sáng tạo tốt hơn. Họ thường được mô tả là thực hiện tốt các nghề nghiệp liên quan đến sự sáng tạo, tư duy tự do, ví dụ như nghệ sĩ, nhà văn, nhà tâm lý học…

“Điểm yếu” của não phải là gì?

 Nếu bán cầu não phải bị ảnh hưởng, ví dụ như do đột quỵ hoặc do các nguyên nhân khác dẫn đến tổn thương, bạn có thể gặp những vấn đề về thị lực, trí nhớ, gặp tình trạng liệt nửa người bên trái, hành vi thay đổi bất thường… Thế nên việc bảo vệ sức khỏe cho bán cầu não phải nói riêng và não bộ nói chung cần được quan tâm hàng đầu.

Cách giúp bán cầu não phải hoạt động tốt

Một số các cách giúp bán cầu não phải nói riêng và não bộ nói chung hoạt động tốt mà bạn có thể tham khảo gồm: (3)

• Thường xuyên tập thể dục: Tập thể dục thường xuyên có nhiều lợi ích cho sức khỏe não bộ, đặc biệt là khi chúng ta già đi. Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng các bài tập aerobic có thể cải thiện trí nhớ và khả năng nhận thức ở người lớn tuổi, đặc biệt là những người đã được chẩn đoán mắc chứng mất trí nhớ. Điều này có thể là do tập thể dục giúp tăng cường lưu thông máu đến não, kích thích sự phát triển của các tế bào thần kinh mới và cải thiện khả năng kết nối giữa các tế bào thần kinh.
• Giữ cho não bộ hoạt động: Các nghiên cứu chỉ ra rằng, người thường xuyên hoạt động trí óc, làm việc trong những lĩnh vực đòi hỏi nhiều thử thách về mặt tinh thần, suy nghĩ… có xu hướng có sức khỏe não bộ tốt hơn. Để kích thích não bộ, bạn có thể áp dụng một số mẹo như: dành thời gian để học tập, đọc, viết mỗi ngày; tham gia các trò chơi trí tuệ…
• Giao tiếp xã hội: Sự giao tiếp xã hội có vai trò quan trọng đối với sức khỏe tâm lý và sức khỏe não bộ (đặc biệt là khi một người già đi). Việc tham gia vào các hoạt động xã hội đòi hỏi sự tương tác và giao tiếp, giúp kích thích não bộ và duy trì chức năng nhận thức. Điều này có thể giúp ngăn ngừa hoặc làm chậm quá trình suy giảm nhận thức liên quan đến tuổi tác.
• Áp dụng chế độ dinh dưỡng khoa học: Thực phẩm được tiêu thụ mỗi ngày có thể tác động đến sức khỏe cũng như chức năng của não bộ. Mỗi người nên tập trung vào chế độ ăn uống cân bằng, có nhiều rau xanh, trái cây, chất béo tốt, protein nạc, carbohydrate phức hợp. Bạn có thể chủ động bổ sung bộ đôi hoạt chất từ thiên nhiên Blueberry (việt quất) và Ginkgo Biloba (bạch quả), qua đó hỗ trợ điều hòa máu não, tăng cường dưỡng chất lên não…
• Ngủ đủ giấc: Giấc ngủ rất cần thiết cho sức khỏe não bộ, giúp các tế bào thần kinh giao tiếp với nhau, góp phần loại bỏ độc tố tích tụ, cải thiện trí nhớ, do đó bạn cần ngủ đủ giấc mỗi đêm. Mỗi người cần thực hành thói quen ngủ khoa học và tuân thủ lịch trình ngủ – thức đều đặn.
• Những cách khác: Mỗi người cần cố gắng cai thuốc lá nếu đang hút thuốc, áp dụng biện pháp hạ huyết áp an toàn nếu bị tăng huyết áp, duy trì cân nặng và lượng đường trong máu ở mức khỏe mạnh… Chủ động thăm khám sức khỏe thần kinh, não bộ định kỳ.

Mỗi người cần chủ động quan tâm đến sức khỏe của bán cầu não phải nói riêng và não bộ nói chung. Ngay khi gặp bất kỳ dấu hiệu bất thường nào nghi do vấn đề ở não bộ, người bệnh cần nhanh chóng đến bệnh viện uy tín, có chuyên khoa Thần kinh để thăm khám.

Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh tại HN, TP.HCM, Tâm Anh Quận 7, Tâm Anh Quận 8 quy tụ đội ngũ Chuyên gia, Bác sĩ đầu ngành về lĩnh vực Thần kinh, nhiều năm kinh nghiệm, được trang bị nhiều máy móc tiên tiến phục vụ tối ưu cho quá trình thăm khám, chữa trị các bệnh lý liên quan đến não bộ, thần kinh, chẳng hạn như: Máy chụp cắt lớp vi tính 1975 lát cắt đồng bộ chính hãng duy nhất tại Việt Nam, máy chụp MRI 3 Tesla, máy điện não vi tính EEG-1200K, máy đo đa ký giấc ngủ…

Để đặt lịch thăm khám, điều trị bệnh tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Quý khách vui lòng liên hệ:

Tóm lại, bán cầu não phải đảm nhận một số chức năng quan trọng, hoạt động tốt ở các nhiệm vụ sáng tạo, nghệ thuật… Mỗi người nên chủ động áp dụng các biện pháp chăm sóc sức khỏe cho bán cầu não phải nói riêng và não bộ nói chung. Ngay khi có các triệu chứng nghi ngờ liên quan đến sức khỏe não bộ, cần nhanh chóng đến gặp bác sĩ để được kiểm tra và điều trị.