Xét nghiệm máu giúp bác sĩ nắm được tình hình sức khỏe của người bệnh. Bài viết dưới đây, bác sĩ chuyên khoa I Đinh Tuấn Vinh, khoa ICU, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM giải thích cơ bản về ý nghĩa 18 chỉ số xét nghiệm công thức máu chi tiết dễ hiểu nhất.
Xét nghiệm công thức máu là đo số lượng và phân tích tế bào trong máu để bác sĩ kiểm tra sức khỏe tổng thể của người bệnh. Bác sĩ lấy mẫu máu và gửi đến phòng thí nghiệm. Phòng thí nghiệm thực hiện một loạt xét nghiệm để đánh giá tế bào máu.
Dựa vào kết quả xét nghiệm này, bác sĩ sẽ chẩn đoán, theo dõi, tầm soát các loại bệnh, tình trạng rối loạn và nhiễm trùng trong cơ thể. Ngoài ra, bác sĩ xét nghiệm công thức máu để tìm dấu hiệu tác dụng phụ của thuốc hoặc điều chỉnh phương pháp điều trị. (1)
18 chỉ số xét nghiệm công thức máu có ý nghĩa như sau:
Tế bào bạch cầu là một phần của hệ thống miễn dịch, chiếm 1% trong máu, có tác dụng bảo vệ và ngăn tình trạng nhiễm trùng trong cơ thể. Tế bào bạch cầu di chuyển qua các thành mạch máu và các mô để xác định vị trí nhiễm trùng. Khi phát hiện vi sinh vật lạ đang tấn công cơ thể, các bạch cầu từ các vị trí khác nhau trong cơ thể tập hợp lại, tiết các protein kháng thể gắn vào vi sinh vật để tiêu diệt và ngăn tình trạng này lại.
Bạch cầu này bao gồm tế bào T, tế bào tiêu diệt tự nhiên và tế bào B ngăn tình trạng nhiễm trùng do virus gây ra. Ngoài ra, Tế bào lympho còn sản xuất protein chống lại kháng thể.
Loại này giúp bảo vệ cơ thể khỏi tình trạng nhiễm trùng bằng cách tiêu diệt vi khuẩn, nấm và các mảnh vụn lạ.
Loại này còn gọi bạch cầu đơn nhân, là loại tế bào bạch cầu chống lại một số bệnh nhiễm trùng và giúp các tế bào bạch cầu khác loại bỏ các tế bào chết hoặc bị hỏng. Ngoài ra, bạch cầu mono còn chống lại các tế bào ung thư. (2)
Bạch cầu này thường xác định và tiêu diệt ký sinh trùng, tế bào ung thư. Ngoài ra, loại này còn hỗ trợ bạch cầu ái kiềm trong phản ứng dị ứng của cơ thể.
Loại này tạo ra phản ứng dị ứng như ho, hắt hơi hoặc sổ mũi.
Hồng cầu là thành phần chính và chiếm số lượng lớn các tế bào máu. Hồng cầu có chứa huyết sắc tố là chất giúp cho máu có màu đỏ. Nhiệm vụ của hồng cầu là vận chuyển oxy từ phổi lên các mô và vận chuyển CO2 từ các mô lên đào thải ở phổi. Vì vậy, hồng cầu đóng vai trò rất lớn đối với hoạt động sống của cơ thể. Hồng cầu được hình thành trong tủy xương và có chu kỳ sống trung bình từ 90-120 ngày.
Số lượng hồng cầu (RBC) là chỉ số phản ánh tổng số lượng tế bào hồng cầu có trong máu. Theo ước tính, mỗi ngày phải có đến từ 200-400 tỷ hồng cầu chết. Vì vậy, để tạo ra hồng cầu thì cơ thể bạn phải cần dùng đến nhiều các chất như sắt, đường gluco, axit folic, vitamin B6 và B12. Nếu thiếu bất kỳ một chất nào ở trên sẽ làm cho hồng cầu sinh ra bị dị dạng hoặc thay đổi kích thước. Từ đó, chúng ta có thể hiểu được RBC là gì.
HGB (Hemoglobin) là lượng huyết sắc tố nằm trong tế bào hồng cầu. HGB có nhiệm vụ vận chuyển oxy từ phổi đến khắp cơ thể. Xét nghiệm điện di hemoglobin được thực hiện để kiểm tra trong máu có sự hiện diện của những loại hemoglobin bất thường hay không và nồng độ khoảng bao nhiêu.
Xét nghiệm này giúp đo tỷ lệ hồng cầu trong máu. Các tế bào hồng cầu mang oxy đi khắp cơ thể. Nếu cơ thể quá ít hoặc quá nhiều tỷ lệ hồng cầu trên thể tích máu toàn phần có thể là dấu hiệu cảnh báo một số bệnh. Xét nghiệm hematocrit là xét nghiệm máu đơn giản.
Thể tích này là giá trị được tính toán trong quá trình xét nghiệm máu định kỳ. MCV đo kích thước trung bình của các tế bào hồng cầu của bạn. Các tế bào hồng cầu mang oxy đi khắp cơ thể. Ngược lại, oxy này sẽ cung cấp năng lượng cho các tế bào. Các đặc điểm của tế bào hồng cầu gồm cả kích thước – cung cấp thông tin về mức độ vận chuyển oxy thành công.
Xét nghiệm máu MCV giúp số lượng lớn tế bào hồng cầu lớn hoặc nhỏ không điển hình có thể chỉ ra một số tình trạng nhất định. Đồng thời, chỉ số xét nghiệm này có nhiều kích cỡ tế bào hồng cầu khác nhau trong mẫu máu.
Là lượng HST có trong mỗi hồng cầu, MCH = Hb/RBC có giá trị bình thường khoảng 28 – 32 pg. MCH tăng có thể là dấu hiệu cảnh báo thiếu máu ưu sắc hồng cầu bình thường, bệnh hồng cầu hình cầu di truyền,… Nếu MCH giảm, cơ thể mắc bệnh thiếu máu thiếu sắt, thiếu máu đang tái tạo.
Xét nghiệm máu MCHC có thể được sử dụng để kiểm tra sơ bộ tình trạng thiếu máu và thuộc xét nghiệm công thức máu toàn phần (CBC). Giá trị MCHC bình thường là từ 32-36g/dL hoặc 320-360g/L. Giá trị MCHC cao hơn hoặc thấp hơn bình thường có thể cảnh báo bệnh thiếu máu. Trường hợp này, bác sĩ sẽ cho người bệnh xét nghiệm thêm một số phương pháp khác. (3)
xét nghiệm này đo sự thay đổi về kích thước và thể tích của tế bào hồng cầu. Xét nghiệm máu RDW giúp bác sĩ chẩn đoán bệnh thiếu máu và các tình trạng liên quan khác. Ngoài ra, xét nghiệm RDW kết hợp cùng với các xét nghiệm khác cung cấp thêm thông tin về hồng cầu trong cơ thể cho bác sĩ chẩn đoán cụ thể hơn.
số lượng tiểu cầu là xét nghiệm đo số lượng tiểu cầu trong máu. Tiểu cầu là những tế bào giúp đông máu của bạn. Quá ít tiểu cầu có thể là dấu hiệu của bệnh ung thư, nhiễm trùng hoặc các vấn đề sức khỏe khác. Quá nhiều tiểu cầu khiến cơ thể gặp nguy cơ đông máu hoặc đột quỵ. Có hàng chục ngàn tiểu cầu trong một giọt máu.
PCT là thể tích tiểu cầu chiếm giữ trong máu tính theo phần trăm và được tính theo công thức PCT = số lượng tiểu cầu × MPV / 10.000 (25-27). Trong điều kiện sinh lý, lượng tiểu cầu trong máu được duy trì ở trạng thái cân bằng bằng cách tái tạo và đào thải.
Khối lượng tiểu cầu được điều hòa chặt chẽ để giữ chỉ số không đổi. Số lượng tiểu cầu thấp được gọi là giảm tiểu cầu. Giảm tiểu cầu có thể xảy ra do một rối loạn riêng biệt, chẳng hạn như bệnh bạch cầu hoặc vấn đề về hệ thống miễn dịch, hoặc tác dụng phụ của việc dùng một số loại thuốc.
Độ rộng phân bố tiểu cầu (PDW) phản ánh sự thay đổi kích thước tiểu cầu và được coi là dấu hiệu đánh dấu chức năng và kích hoạt tiểu cầu.
Đây là chỉ số đánh giá thể tích trung bình của tiểu cầu trong mẫu máu xét nghiệm. Giá trị bình thường: 5 – 8 fL. Tăng trong các trường hợp như bệnh tim mạch sau nhồi máu cơ tim, đái tháo đường, tiền sản giật, hút thuốc lá, cắt lách, stress, nhiễm độc do tuyến giáp,… Giảm trong các trường hợp: thiếu máu do bất sản, hóa trị, bạch cầu cấp, lupus ban đỏ, giảm sản tủy xương,…
Đây là tỷ lệ phần trăm của tiểu cầu có thể tích vượt quá giá trị bình thường của thể tích tiểu cầu là 12 fL trong tổng số lượng tiểu cầu. Giá trị bình thường: 0,13-0,43% hoăc 150-500 Giga/L. P-LCR tăng (thường kết hợp MPV tăng) được coi chỉ số về yếu tố nguy cơ liên quan đến các biến cố thiếu máu cục bộ và nhồi máu cơ tim.
Kết quả phân tích công thức máu bình thường bao gồm:
| STT | TÊN CHỈ SỐ | CHỈ SỐ BÌNH THƯỜNG |
| 1 | WBC | 4 – 10 G/L |
| 2 | LYM | 17% – 48%
hoặc 1 – 5 G/L |
| 3 | NEU | 43% – 76 %
hoặc 2 – 8 G/L |
| 4 | MONO | 4% – 8%
hoặc 0,2 – 1,5 G/L |
| 5 | EOS | 2% – 4%
hoặc 0,1 – 0,7 G/L |
| 6 | BASO | 0% – 1%
hoặc 0.01 – 0,25 G/L |
| 7 | RBC | – Nam: 4,5 – 5,8 T/L
– Nữ: 3,9 – 5,2 T/L |
| 8 | HGB | – Nam: 130 – 180 g/L
– Nữ: 120 – 165 g/L |
| 9 | HCT | – Nam 0,39 – 0,49 L/L
– Nữ: 0,33 – 0,43 L/L |
| 10 | MCV | 85 – 95 fL |
| 11 | MCH | 28 – 32 pg |
| 12 | MCHC | 320 – 360 g/L |
| 13 | RDW | 11% – 15% |
| 14 | PLT | 150 – 400 G/L |
| 15 | PCT | 0,016 – 0,036 L/L |
| 16 | PDW | 11% – 15% |
| 17 | MPV | 5 – 8 fL |
| 18 | P-LCR | 0,13 – 0,43% hoặc 150 đến 500 Giga/L |
Một số yếu tố gây ảnh hưởng đến các chỉ số xét nghiệm máu, bao gồm:
Thời gian có kết quả xét nghiệm công thức máu có thể thay đổi từ vài giờ đến 24 giờ hoặc nhiều ngày tùy thuộc vào loại xét nghiệm. Với xét nghiệm công thức máu, kết quả thường có trong 24 giờ.
Trung tâm Xét nghiệm, BVĐK Tâm Anh TP.HCM quy tụ đội ngũ chuyên gia đầu ngành, bác sĩ, kỹ thuật viên giàu kinh nghiệm trong tiếp nhận, phân tích mẫu bệnh phẩm, cung cấp kết quả xét nghiệm chính xác, hiệu quả, tiết kiệm chi phí.
Ngoài ra, Trung tâm Xét nghiệm còn được đầu tư, trang bị hệ thống máy móc hiện đại, đồng bộ, đạt tiêu chuẩn quốc tế ISO 15189:2012, hệ thống máy Sysmex XN1000, Sysmex cs-1600; hệ thống máy Roche Cobas 6000; máy khí máu Roche Cobas b211; hệ thống quản lý phòng xét nghiệm Cobas Infinity; máy cấy máu; máy định danh – kháng sinh đồ tự động Vitek II Compact; máy PCR,… đáp ứng từ xét nghiệm tổng quát đến các xét nghiệm chuyên sâu, góp phần nâng cao hiệu quả trong tư vấn, chẩn đoán và điều trị bệnh.
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Dựa vào ý nghĩa 18 chỉ số xét nghiệm công thức máu, bác sĩ có thể chẩn đoán và lên kế hoạch điều trị bệnh phù hợp với tình trạng từng người. Thông qua bài này, khách hàng có thể hiểu rõ ý nghĩa của các chỉ số và nắm được sức khỏe của bản thân. Nếu khách hàng nhận thấy bản thân có chỉ số bất thường, hãy đến gặp bác sĩ tại Trung tâm xét nghiệm, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM để được kiểm tra và điều trị kịp thời.
