Ở giai đoạn dậy thì, nồng độ hormone trong cơ thể thay đổi, do đó ngoại hình và cân nặng của trẻ cũng có sự khác biệt tương ứng. Nếu không có chế độ dinh dưỡng, vận động khoa học, lành mạnh, trẻ có thể tăng cân nhanh, dẫn đến thừa cân. Áp dụng những cách giảm cân tuổi dậy thì được chuyên viên Dinh dưỡng – Tiết chế Trịnh Hà Nhật Quyên, Phòng khám Kiểm soát cân nặng & Điều trị béo phì, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM chia sẻ.
Dậy thì là giai đoạn tăng trưởng quan trọng, đánh dấu sự thay đổi từ trẻ em sang người lớn có khả năng sinh sản. Quá trình này thường bắt đầu từ 8 – 13 tuổi ở bé gái và 9 – 14 tuổi với bé trai. Trong giai đoạn này, không chỉ tâm, sinh lý mà cân nặng của trẻ cũng có thể thay đổi. Có nhiều nguyên nhân khiến cân nặng ở tuổi dậy thì tăng nhanh, như:
Dù ở độ tuổi nào, thân hình thon gọn, cân đối cũng là mơ ước của rất nhiều người. Nhưng với trẻ ở tuổi dậy thì, với tâm lý thần tượng nhiều người nổi tiếng và bị ảnh hưởng bởi quan niệm về cái đẹp hình thể từ truyền thông, cân nặng có thể trở thành nỗi ám ảnh. Do đó, nhiều trẻ có thể thực hiện những phương pháp giảm cân sai lầm, cực đoan, gây ảnh hưởng đến sức khỏe, tâm lý…
Dưới đây là những cách giảm cân tuổi dậy thì an toàn, hiệu quả mà phụ huynh có thể tham khảo để đồng hành và hỗ trợ con:
Một trong những cách giảm cân hiệu quả cho tuổi dậy thì là lên kế hoạch cho mỗi bữa ăn. Nhờ đó bạn có thể kiểm soát tổng lượng calo hàng ngày và điều chỉnh để phù hợp với mục tiêu cân nặng. Nên ưu tiên nấu ăn tại nhà, lựa chọn những thực phẩm tươi sống, lành mạnh, tăng cường rau xanh và trái cây, giảm bớt đồ ăn vặt… Chọn thực phẩm chất lượng, giới hạn khẩu phần ăn hàng ngày… không chỉ hỗ trợ giảm cân mà còn là nền tảng cho sức khỏe toàn diện.
Cách giảm cân ở tuổi dậy thì, đồng thời tăng cường sức khỏe, cung cấp năng lượng cho quá trình tăng trưởng là xây dựng chế độ ăn uống khoa học và lành mạnh. Ba mẹ nên xây dựng thực đơn cân bằng các nhóm chất (protein, chất béo, carbohydrate), chất xơ, vitamin và khoáng chất. Ưu tiên những thực phẩm như:
Khoai tây chiên, gà rán, đồ nướng, bánh ngọt, bánh mì, xúc xích… là những thực phẩm chế biến sẵn rất giàu calo nhưng lại ít những chất dinh dưỡng quan trọng như chất xơ, protein, vitamin, khoáng chất… Ăn quá nhiều các thực phẩm này có thể gây tăng cân nhanh.
Ngoài ra, những thực phẩm này còn chứa nhiều chất béo xấu, phụ gia, chất bảo quản… không tốt cho sức khỏe và tiềm ẩn nhiều nguy cơ bệnh tật khác. Thay vì dựa vào thực phẩm chế biến sẵn tiện lợi, cách giảm cân tuổi dậy thì hiệu quả là lựa chọn những món ăn vặt lành mạnh hơn, như: sữa chua nguyên chất, trái cây tươi…
Nghiên cứu thực hiện trên 16 phụ nữ độ tuổi 18 – 30 tuổi cho thấy: những người uống đồ uống nhiều đường vào buổi sáng sẽ cảm thấy đói hơn và ăn nhiều hơn vào bữa trưa so với những người uống đồ uống ít đường.
Thực phẩm có nhiều đường không chỉ gây đói mà còn có thể ảnh hưởng tiêu cực đến học tập, giấc ngủ và tâm trạng ở thanh thiếu niên. Các nghiên cứu cho thấy lạm dụng những thực phẩm này có thể dẫn đến tăng cân và làm tăng nguy cơ mắc tiểu đường type 2, bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu, mụn trứng cá… [1]
Uống đủ từ 1,5 lít – 2 lít nước mỗi ngày rất quan trọng với sức khỏe, hiệu suất học tập và chơi thể thao, đồng thời hỗ trợ duy trì cân nặng khỏe mạnh. Mẹo giảm cân cho tuổi dậy thì hiệu quả là uống 1 ly nước trước khi ăn bữa chính hoặc khi cảm thấy thèm ăn vặt, bởi cơ thể bạn có thể đang nhầm lẫn giữa cảm giác đói và khát.
Để đồng hành cùng trẻ trên hành trình giảm cân, cả gia đình nên hạn chế thói quen uống nước ngọt, nước tăng lực, nước trái cây đóng chai… và thay bằng nước lọc.
Thể thao không chỉ là cách giảm cân cho tuổi dậy thì mà còn làm săn chắc cơ thể, tăng sức bền, sức mạnh các cơ, cải thiện đề kháng… Hơn nữa, vận động có thể cải thiện tâm trạng và giảm các triệu chứng trầm cảm ở thanh thiếu niên. Trẻ sẽ năng động, nhanh nhẹn hơn, mở rộng các mối quan hệ bạn bè… nhờ những hoạt động ngoài trời. Cả gia đình cũng có thể cùng nhau tập các môn thể thao như cầu lông, bơi, chạy bộ…
Với những trẻ không quá yêu thích thể thao, có thể lựa chọn đi bộ, leo cầu thang… để hạn chế thời gian ngồi tại chỗ.
Đăng ký tư vấn về thừa cân, béo phì tại đây
Nhiều chế độ ăn kiêng thiếu khoa học, loại bỏ hoàn toàn chất béo, nhịn ăn hoặc ăn kiêng khắc nghiệt có thể khiến trẻ kiệt sức, ảnh hưởng đến sự tăng trưởng, gây rối loạn kinh nguyệt (với trẻ em gái), giảm hiệu suất học tập, mất nước, mất cơ… và không thể duy trì lâu dài. Cách giảm cân tuổi dậy thì hiệu quả và an toàn nhất không phải là kiêng hoàn toàn thực phẩm nào, mà tạo sự cân bằng, tăng cường thực phẩm lành mạnh, rau xanh và trái cây.
>> Tìm hiểu thêm về: Cách giảm cân cho trẻ em
Nhiều người nghĩ rằng cách để giảm cân nhanh nhất ở tuổi dậy thì là cắt giảm tối đa lượng calo hấp thụ, như nhịn ăn, bỏ bữa, nhất là bỏ bữa sáng. Tuy nhiên, các nghiên cứu chỉ ra rằng thanh thiếu niên bỏ bữa sáng có nhiều nguy cơ bị béo phì hơn những người thường xuyên ăn sáng. Ngoài ra, bữa sáng cung cấp nhiều năng lượng để bắt đầu ngày mới. Nhịn ăn sáng có thể khiến cơ thể mệt mỏi, kém tập trung, trí nhớ và khả năng học tập giảm…
Thay vì bỏ bữa, nhịn ăn, nên chọn bữa sáng cân bằng với các thực phẩm lành mạnh. Nghiên cứu thực hiện trên 20 bé gái tuổi dậy thì cho thấy: những người thường xuyên ăn trứng vào bữa sáng sẽ ít đói và ít ăn vặt trong ngày hơn so với người ăn bữa sáng ít protein [2].
Giấc ngủ ảnh hưởng rất lớn đến cân nặng và sức khỏe tổng thể. Những người không ngủ đủ 7 – 8 tiếng mỗi đêm có nguy cơ thừa cân cao hơn. Trẻ trong giai đoạn dậy thì cũng cần ngủ nhiều hơn để bắt kịp đà tăng trưởng.
Ngủ đủ giấc cũng giúp trẻ cải thiện trí nhớ, sự tỉnh táo và học tập tốt hơn. Thức quá khuya có thể khiến trẻ thèm ăn vặt và nạp nhiều calo hơn, dẫn đến tăng cân.
>> Tham khảo thêm về cách: Giảm cân tuổi trung niên
Trẻ thừa cân, béo phì ở tuổi dậy thì (BMI từ 25 trở lên), trẻ không thể giảm cân bằng các phương pháp thông thường (ăn kiêng, tập thể dục…), có thể áp dụng những cách giảm cân tuổi dậy thì an toàn, khoa học khác, như:
Thuốc giảm cân cũng là một trong những cách giảm cân tuổi dậy thì giúp giảm mỡ thừa, kiểm soát cân nặng. Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc giảm cân phải tuân theo chỉ định của bác sĩ. Tại Tâm Anh, tùy theo tình trạng cân nặng, độ tuổi, tình trạng sức khỏe… của khách hàng, bác sĩ có thể kê đơn các loại thuốc giảm cân thế hệ mới, nhập khẩu chính hãng, được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA), Cơ quan Y tế Châu Âu (EMA) công nhận trên phạm vi toàn cầu và được Bộ Y tế Việt Nam cấp phép sử dụng.
Với khách hàng béo phì nặng, kèm theo một số bệnh lý khác ảnh hưởng đến sức khỏe, bác sĩ tại Tâm Anh có thể cân nhắc thực hiện các phẫu thuật giảm cân như: đặt bóng làm đầy dạ dày, phẫu thuật thu nhỏ dạ dày…
Ngoài những phương pháp giảm cân trên, khách hàng có thể lựa chọn phương pháp giảm cân tuổi dậy thì không xâm lấn bằng máy móc công nghệ cao được các chuyên gia, bác sĩ tư vấn. Đây là những máy móc giảm cân chuyên sâu, áp dụng công nghệ hiện đại như: đông hủy mỡ, tia laser, sóng radio cao tần, giúp giảm mỡ dưới da an toàn, nhanh chóng ở từng vùng cụ thể (bụng, đùi, bắp tay, lưng…).
Khách hàng được khám lâm sàng, chỉ định các xét nghiệm, siêu âm, chụp chiếu… để tìm nguyên nhân thừa cân, sau đó điều trị bằng phác đồ riêng biệt, kết hợp nhiều khoa/chuyên khoa: nội tiết, dinh dưỡng chuyển hóa, y học vận động, công nghệ cao, tâm lý trị liệu, tim mạch, cơ xương khớp, da liễu.., phối hợp nội – ngoại khoa.
Dưới đây là những lưu ý khi thực hiện các cách giảm cân tuổi dậy thì:
Tính toán lượng calo cần thiết mỗi ngày và cố gắng hấp thụ ít hơn số đó để thúc đẩy cơ thể đốt cháy mỡ thừa
Dinh dưỡng và tập luyện là 2 yếu tố quan trọng giúp quá trình giảm cân thành công. Tập luyện là cách giảm cân tuổi dậy thì giúp tăng lượng calo đốt cháy hàng ngày, tăng sức mạnh cơ bắp, giúp cơ thể săn chắc, gọn gàng hơn.
Những thay đổi nhỏ dễ thực hiện và duy trì hơn sự thay đổi lớn và đột ngột. Nên bắt đầu bằng những thói quen nhỏ như ngủ sớm, hạn chế tích trữ đồ ăn vặt, giảm thời gian xem tivi của trẻ…
So sánh bản thân với người khác chỉ khiến trẻ cảm thấy áp lực, tâm lý nặng nề và tự ti hơn, nhất là khi nỗ lực giảm cân của trẻ thất bại. Phụ huynh nên đồng hành, chia sẻ với con, không tạo áp lực hay phán xét về ngoại hình, chỉ nên khuyến khích trẻ cố gắng giảm cân để trở thành phiên bản tích cực của mình, cải thiện sức khỏe thể chất và tinh thần.
Dưới đây là những thắc mắc thường gặp về cách giảm cân toàn thân cho tuổi dậy thì hiệu quả, an toàn:
Có thể. Người thừa cân, béo phì ở độ tuổi nào cũng cần kiểm soát cân nặng. Tuy nhiên giảm cân tuổi dậy thì cần cân đối với nhu cầu phát triển của trẻ. Tùy theo tình trạng cân nặng mà lựa chọn cách giảm cân hiệu quả ở tuổi dậy thì phù hợp, để không ảnh hưởng đến tăng trưởng và phát triển, cả về sinh lý lẫn tâm lý.
Giảm cân không đúng cách bằng cách nhịn ăn, ăn kiêng khắt khe, loại bỏ hoàn toàn carbohydrate và chất béo… có thể dẫn đến nhiều hậu quả về sức khỏe như: thiếu hụt dinh dưỡng, chậm phát triển, rối loạn ăn uống, rối loạn kinh nguyệt, suy nhược, mất nước, mất cơ, ảnh hưởng tâm lý…
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Thực hiện những cách giảm cân tuổi dậy thì không chỉ giúp kiểm soát cân nặng hiệu quả mà còn là nền tảng cho sức khỏe toàn diện. Nếu có nhu cầu được hỗ trợ về phương pháp giảm cân chuẩn y khoa an toàn và phù hợp nhất với trẻ, phụ huynh nên đưa trẻ đến khám tại Tâm Anh để được tư vấn bởi bác sĩ, chuyên gia.
