Viêm phổi ở trẻ em là tình trạng nhiễm trùng đường hô hấp cấp nặng gây tổn thương nhu mô phổi, suy hô hấp do rối loạn trao đổi khí. Khi trẻ bị viêm phổi, điều trị sớm, đúng phác đồ kết hợp chăm sóc trẻ đúng cách sẽ giúp trẻ nhanh chóng hồi phục sức khỏe. Sau đây là một số cách chăm sóc trẻ bị viêm phổi tại nhà hiệu quả mà bố mẹ có thể áp dụng.
Viêm phổi ở trẻ em có thể do nhiều tác nhân gây bệnh như vi khuẩn, virus, nấm hoặc ký sinh trùng. Mỗi loại tác nhân sẽ gây ra những triệu chứng và mức độ tổn thương phổi khác nhau.
Các vi khuẩn thường gặp gây viêm phổi bao gồm: Streptococcus nhóm B, Listeria monocytogenes, H. influenzae, Moraxella catarrhalis, S. aureus, Klebsiella pneumoniae, E. coli, và các vi khuẩn gram âm khác. Trong đó, “thủ phạm chính” gây viêm phổi ở trẻ thường gặp nhất là vi khuẩn phế cầu (Streptococcus pneumoniae). Những tác nhân này xâm nhập vào hệ hô hấp, khu trú tại phổi và phát triển, dẫn đến viêm phổi.
Trong các tác nhân siêu vi gây viêm phổi thì siêu vi hô hấp hợp bào (RSV – Respiratory syncytial virus) là tác nhân thường gặp nhất.
Những yếu tố làm tăng nguy cơ viêm phổi ở trẻ em bao gồm:
Dấu hiệu trẻ bị viêm phổi thường khởi phát từ các triệu chứng hô hấp như sốt, ho, sổ mũi… Khi bệnh diễn tiến nặng, trẻ xuất hiện dấu hiệu khó thở, ớn lạnh, vã mồ hôi, sốt cao liên tục, rét run, đau ngực,…
Ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, dấu hiệu viêm phổi có thể sốt hoặc không sốt. Tuy nhiên trẻ có triệu chứng ho, khò khè, thở nhanh, bú kém, bỏ bú và nhanh chóng trở nặng thành suy hô hấp.
Khi chăm sóc trẻ nhỏ bị viêm phổi, bố mẹ cần chú ý một số dấu hiệu bệnh trở nặng như:
Trong khi đó ở trẻ lớn hơn, dấu hiệu viêm phổi nặng thường gặp gồm: khó thở, thở co kéo, thở rên, tím tái, thay đổi tri giác, có dấu hiệu mất nước…
Bên cạnh việc dùng thuốc như bác sĩ đã chỉ định, bố mẹ cần lưu ý một số cách chăm sóc trẻ bị viêm phổi tại nhà như sau:
Sốt cao có thể dẫn đến mất nước. Do đó bố mẹ cần nhanh chóng hạ sốt cho trẻ khi thấy con sốt cao. Nếu trẻ sốt dưới 38,5 độ C, hãy giữ cho trẻ mặc quần áo thoáng mát và lau người bằng khăn ấm, tập trung vào các vùng như nách và bẹn. Đồng thời, khuyến khích trẻ uống nhiều nước để bù nước và duy trì sự thoải mái.
Trong trường hợp trẻ sốt cao trên 38,5 độ C, cần sử dụng thuốc hạ sốt phù hợp theo cân nặng. Paracetamol thường được khuyến cáo với liều lượng 10-15mg/kg, mỗi lần cách nhau 4-6 giờ, tối đa không quá 4 lần trong ngày. Luôn tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ để đảm bảo an toàn cho trẻ.
Một số trẻ khi bị viêm phổi ho có đờm, khiến con cảm thấy khó chịu. Bố mẹ có thể hỗ trợ vỗ lưng giữa 2 xương bả vai giúp trẻ long đờm, hô hấp dễ dàng hơn. Nên thực hiện vỗ lưng từ vùng phổi, sau đó di chuyển lên trên để dẫn lưu đờm di chuyển từ dưới lên họng.
Ho là phản xạ tự nhiên giúp làm sạch đường thở và loại bỏ dịch tiết trong phổi. Đối với trẻ lớn bị viêm phổi, bố mẹ có thể khuyến khích trẻ ho đúng cách để hỗ trợ làm thông thoáng đường hô hấp. Lưu ý rằng chỉ tiếp tục hỗ trợ khi trẻ đã hoàn thành cơn ho trước đó.
Cách hỗ trợ trẻ ho hiệu quả khi bị viêm phổi:
Trẻ bị viêm phổi thường tích tụ dịch nhầy ở mũi và họng, gây khó chịu và cản trở hô hấp. Do đó, phụ huynh cần vệ sinh mũi và họng cho trẻ thường xuyên để giảm lượng dịch nhầy, giúp trẻ dễ thở hơn. Có thể sử dụng dung dịch nhỏ mũi hoặc xịt mũi phù hợp để làm sạch, sau đó dùng khăn sạch thấm nhẹ vùng mũi và miệng. Việc vệ sinh đều đặn không chỉ giúp trẻ cảm thấy thoải mái hơn mà còn hỗ trợ quá trình hồi phục.
Lưu ý đối với trường hợp trẻ còn quá nhỏ, bố mẹ nên tham khảo các loại dung dịch vệ sinh vùng mũi phù hợp với độ tuổi của con.
Bên cạnh việc tuân thủ liều lượng thuốc và vệ sinh đúng cách cho trẻ, chế độ ăn uống cũng có thể là yếu tố giúp kiểm soát tình trạng viêm phổi ở trẻ. Đối với trẻ lớn, bố mẹ có thể bổ sung các loại thực phẩm sau vào thực đơn mỗi ngày của con: (1)
Bên cạnh những thực phẩm tốt cho trẻ bị viêm phổi, bố mẹ nên tránh nhóm thực phẩm sau khi chuẩn bị thực đơn cho con:
Việc chăm sóc trẻ bị viêm phổi tại nhà đòi hỏi bố mẹ dành sự quan tâm, chú ý và tuân thủ đúng hướng dẫn y khoa để hỗ trợ trẻ hồi phục nhanh, hạn chế biến chứng. Khi chăm sóc trẻ bị viêm phổi tại nhà, bố mẹ cần lưu ý một số điểm quan trọng như:
Trẻ bị viêm phổi vẫn có thể tắm hàng ngày, bố mẹ nên chọn thời điểm ấm áp trong ngày, tránh gió lùa trực tiếp, tắm với nước ấm, tránh tắm quá lâu và nên lau khô cho trẻ ngay sau khi tắm.
Bản thân máy lạnh không tự sinh ra virus, vi khuẩn, vì vậy trẻ bị viêm phổi vẫn có thể nằm máy lạnh. Tuy nhiên bố mẹ cần đảm bảo sử dụng máy lạnh đúng cách để không ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ.
Bác sĩ Hồng Vân khuyến nghị nhiệt độ phòng nên được duy trì ở nhiệt độ mà trẻ cảm thấy thoải mái, không chỉnh nhiệt độ quá lạnh để tránh làm khô đường hô hấp. Đồng thời đảm bảo máy lạnh được vệ sinh định kỳ để loại bỏ bụi và vi khuẩn. Trẻ nên được mặc quần áo thoải mái, che kín ngực và bụng khi nằm trong phòng máy lạnh. Ngoài ra, không để luồng gió thổi trực tiếp vào người trẻ. Việc sử dụng máy lạnh đúng cách giúp duy trì không khí trong lành, thoáng mát, hỗ trợ quá trình hồi phục của trẻ.
>>>Có thể bạn chưa biết: Trẻ bị viêm phổi có kiêng gió không?
Viêm phổi xảy ra khi virus và vi khuẩn xâm nhập vào phổi gây viêm dẫn đến sốt, đau ngực và ho. Khi bị viêm phổi, trẻ có thể bị sốt, tăng thân nhiệt. Trong khi đó bố mẹ lại sợ con nhiễm lạnh nên không bật quạt. Điều này có thể khiến trẻ cảm thấy khó chịu hơn. (2)
Bác sĩ Hồng Vân cho biết trẻ bị viêm phổi vẫn có thể sử dụng quạt, tuy nhiên bố mẹ cần dùng đúng cách để các triệu chứng viêm phổi của trẻ không tiến triển xấu hơn. Quạt nên đặt ở chế độ nhẹ, tránh thổi trực tiếp vào người trẻ. Vị trí quạt đặt cách xa trẻ và hướng gió được điều chỉnh để lan tỏa khắp phòng, không gây lạnh đột ngột. Về phía trẻ, bố mẹ cần cho con mặc thoải mái, giữ ấm vùng ngực và bụng.
Khi áp dụng các cách chăm sóc trẻ bị viêm phổi tại nhà mà các triệu chứng bệnh không thuyên giảm, bố mẹ cần nhanh chóng đưa trẻ đến bệnh viện, cơ sở y tế gần nhất để bác sĩ chuyên khoa chẩn đoán và lên phương án xử trí phù hợp. Bố mẹ nên đưa trẻ đến viện ngay nếu xuất hiện các bất thường sau:
Để đặt lịch thăm khám điều trị cũng như tư vấn cách chăm sóc trẻ bị viêm phổi với các bác sĩ, chuyên gia tại khoa Nhi, BVĐK Tâm Anh, bố mẹ có thể liên hệ:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Viêm phổi ở trẻ có thể biến chứng nghiêm trọng nếu không được điều trị và chăm sóc đúng cách. Trong khi đó, áp dụng các cách chăm sóc trẻ bị viêm phổi tại nhà có ý nghĩa quan trọng ảnh hưởng đến quá trình lành bệnh và hồi phục sức khỏe của trẻ. Vì vậy, bố mẹ nên trang bị các kiến thức, lập kế hoạch chăm sóc trẻ bị viêm phổi để sẵn sàng xử trí trong mọi tình huống. Tuyệt đối không chủ quan khi chăm sóc trẻ bị viêm phổi.
