Cách chăm sóc người bị ung thư đại tràng 

Ung thư đại tràng là một trong những loại ung thư phổ biến và nguy hiểm nhất trên toàn cầu, gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe và tính mạng của người bệnh. Bên cạnh việc tiếp cận với các phương pháp điều trị chuẩn và chính thống, việc hiểu rõ về cách chăm sóc người bị ung thư đại tràng sẽ giúp nâng cao hiệu quả điều trị và chất lượng cuộc sống cho người bệnh. Vậy các cách chăm sóc đó là gì? Hãy cùng tìm hiểu qua chia sẻ của ThS.BS ​​Nguyễn Tiến Sỹ, khoa Ung bướu, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM.

Hiểu về bệnh ung thư đại tràng

Để biết cách chăm sóc người bị ung thư đại tràng, trước tiên cần có những kiến thức cơ bản về ung thư đại tràng. Ung thư đại tràng là sự phát triển bất thường của các tế bào trong đại tràng, hình thành khối u ác tính. Bệnh có thể tiến triển âm thầm và tác động xấu đến sức khỏe, nghiêm trọng hơn có thể dẫn đến tử vong. Bệnh xuất hiện với các triệu chứng như: rối loạn tiêu hóa kéo dài (tiêu chảy, táo bón), có máu trong phân, sụt cân bất thường,…

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), vào năm 2020, trên toàn thế giới ước tính đã có hơn 1,9 triệu ca ung thư đại tràng mới và hơn 930.000 ca tử vong. (1)

1. Các giai đoạn của bệnh

Sau khi được chẩn đoán mắc ung thư đại tràng, người bệnh sẽ được thực hiện một loạt các xét nghiệm cận lâm sàng chuyên sâu. Mục đích của các xét nghiệm này là để xác định chính xác giai đoạn tiến triển của bệnh. Từ đó cho phép bác sĩ điều trị đưa ra tiên lượng bệnh một cách khách quan và xây dựng kế hoạch điều trị, chăm sóc toàn diện phù hợp với tình trạng cụ thể của từng người bệnh. (2)

Ung thư đại tràng bao gồm 5 giai đoạn, giai đoạn sớm nhất của ung thư đại tràng được gọi là giai đoạn 0 (ung thư rất sớm) và giai đoạn I (1) đến IV (4):

• Giai đoạn 0: Ung thư biểu mô tại chỗ, các tế bào trở nên bất thường hoặc gây tiền ung thư trong niêm mạc, lớp trong cùng của thành ruột.
• Giai đoạn I: Ung thư đại tràng đã phát triển vào thành ruột nhưng chưa di căn đến bất kỳ hạch bạch huyết hoặc mô lân cận nào.
• Giai đoạn II: Ung thư đã lan vào lớp ngoài của đại tràng nhưng chưa lan đến các hạch bạch huyết nào.
• Giai đoạn III: Ung thư đã di căn vào các hạch bạch huyết gần đó nhưng chưa lan đến các khu vực khác của cơ thể.
• Giai đoạn IV: Các tế bào ung thư không chỉ xâm lấn hạch bạch huyết mà còn lan rộng đến các cơ quan khác trong cơ thể. Các cơ quan có khả năng phát triển di căn từ ung thư đại tràng nhiều nhất là phổi và gan.

Việc phát hiện bệnh sớm và có cách chăm sóc người bị ung thư đại tràng phù hợp là yếu tố quan trọng trong việc cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh.

2. Các phương pháp điều trị

Phẫu thuật là phương pháp điều trị ung thư đại tràng phổ biến, bao gồm:

• Phẫu thuật cắt bỏ 1 phần đại tràng + nạo hạch: Phương pháp này loại bỏ phần đại tràng có chứa khối u đồng thời nạo các hạch vùng xung quanh, sau đó nối các phần đại tràng khỏe mạnh để duy trì chức năng tiêu hóa bình thường.
• Phẫu thuật cắt bỏ 1 phần đại tràng + nạo hạch và thực hiện hậu môn nhân tạo: Bác sĩ phẫu thuật sẽ cắt bỏ phần đại tràng có khối u đồng thời nạo các hạch vùng xung quanh và không thực hiện nối thông các phần đại tràng khỏe mạnh mà đưa đoạn ruột trên khối u ra ngoài làm hậu môn nhân tạo.
• Tùy theo giai đoạn bệnh, liệu pháp hoá trị cũng được phối hợp trước hoặc sau phẫu thuật để tối ưu hoá hiệu quả điều trị, giúp thu nhỏ khối u, tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình phẫu thuật và giảm nguy cơ tái phát bệnh.

3. Tác dụng phụ của điều trị

Phẫu thuật ung thư đại tràng và hoá trị thường kéo theo một số tác dụng phụ, khiến người bệnh cảm thấy khó chịu: (3)

• Phản ứng trên da như phát ban, đỏ, ngứa, hoặc kích ứng.
• Tổn thương thần kinh gây đau, ngứa ran, nhạy cảm với lạnh.
• Viêm niêm mạc đường tiêu hóa gây đau bụng, buồn nôn, tiêu chảy, khó chịu,…
• Hội chứng bàn tay bàn chân xảy ra khi da có dấu hiệu phồng rộp, bong tróc da và móng.
• Mất nước, thiếu máu và suy giảm năng lượng, khiến người bệnh luôn cảm thấy mệt mỏi.
• Không còn giác thèm ăn, cơn mệt mỏi kéo dài.

Cách chăm sóc người bị ung thư đại tràng

Kế hoạch chăm sóc bệnh nhân ung thư đại tràng là cả 1 quá trình toàn diện, bao gồm việc chăm sóc thể chất lẫn tinh thần. (4)

1. Chăm sóc về thể chất cho người bệnh

1.1 Về chế độ dinh dưỡng

Người bệnh cần được xây dựng chế độ ăn đảm bảo dinh dưỡng bằng cách:

• Thiết kế bữa ăn hàng ngày theo nguyên tắc cân bằng, dễ tiêu hóa, tập trung vào thực phẩm thực vật và bổ sung chất xơ từ trái cây, rau củ.
• Kết hợp tiêu thụ thực phẩm giàu protein ở mức độ vừa phải, chọn các sản phẩm từ sữa ít béo và đảm bảo bổ sung lượng nước cần thiết mỗi ngày.
• Tránh các thực phẩm có hàm lượng đường cao, thịt đỏ, thịt đã qua chế biến và tuyệt đối không uống rượu bia.

Ngoài việc duy trì chế độ ăn giàu dinh dưỡng, cần bổ sung các chất béo lành mạnh (Omega-3), vitamin C, vitamin D để tăng cường sức đề kháng, hỗ trợ hệ miễn dịch hoạt động hiệu quả hơn.

Lưu ý trong cách chăm sóc người bệnh bị ung thư đại tràng khi ăn uống:

• Không nên ăn quá ít bữa, ví dụ như chỉ ăn 3 bữa lớn mỗi ngày, hãy chia thành nhiều bữa nhỏ để giảm cảm giác buồn nôn.
• Thay đổi món ăn thường xuyên để kích thích khẩu vị và cảm giác thèm ăn.
• Tránh sử dụng thực phẩm chế biến quá cay hoặc quá mặn.

1.2 Vệ sinh cá nhân

Vết mổ sau phẫu thuật cần được giữ sạch sẽ và khô ráo để đẩy nhanh quá trình lành vết thương và ngăn ngừa nguy cơ nhiễm trùng. Khi vết thương chưa hoàn toàn hồi phục và hệ miễn dịch còn yếu nên hạn chế để người bệnh tiếp xúc với các nguồn lây nhiễm. Ngoài ra, hãy duy trì vệ sinh sạch sẽ không chỉ ở vết mổ mà còn ở khu vực quanh hậu môn nhân tạo (nếu có) và toàn bộ cơ thể để đảm bảo an toàn cho người bệnh.

1.3 Chú trọng vận động

Vận động không chỉ giúp tăng cường hệ miễn dịch mà còn kích thích nhu động ruột, hỗ trợ tiêu hoá và giảm triệu chứng táo bón. Người thân hỗ trợ, khuyến khích người bệnh vận động thường xuyên để nâng cao sức khoẻ và cải thiện tâm trạng cũng là cách chăm sóc người bị ung thư đại tràng hiệu quả. Người bệnh nên bắt đầu với các bài tập nhẹ nhàng như đi bộ hoặc thực hiện các động tác co duỗi tay chân đơn giản, tránh các bài tập gây áp lực lên vùng bụng.

1.4 Chất lượng giấc ngủ

Một giấc ngủ ngon giúp cải thiện tinh thần và hỗ trợ quá trình điều trị. Những cách giúp nâng cao chất lượng giấc ngủ, giải tỏa căng thẳng cho người bệnh:

• Tạo không gian ngủ thoải mái, giữ sự yên tĩnh, duy trì nhiệt độ phòng mát mẻ, sạch sẽ.
• Thực hiện các hoạt động giúp tinh thần được thư giãn, giảm căng thẳng trước khi ngủ như: thiền, nghe nhạc hoặc tập hít thở sâu.

2. Chăm sóc về tinh thần của người bệnh

2.1 Đồng cảm với cảm xúc của người bệnh

Quá trình điều trị ung thư có thể kéo dài và mang lại nhiều cảm xúc tiêu cực, đặc biệt khi người bệnh phải đối diện với các bất tiện và học cách sống chung với hậu môn nhân tạo. Đôi khi cảm xúc của người bệnh vượt ngoài tầm kiểm soát, họ có thể khóc lóc, cáu kỉnh hoặc thậm chí rơi vào trạng thái trầm cảm. (5)

Điều này sẽ gây khó khăn cho cả người bệnh lẫn người chăm sóc. Tuy nhiên, hãy kiên nhẫn và cố gắng chia sẻ vì bản thân người bệnh cũng đang cần đến những sự hỗ trợ tinh thần này để cảm thấy được an ủi và vững vàng hơn trong hành trình điều trị.

2.2 Tạo không khí gia đình vui vẻ

Sự đồng hành từ gia đình luôn là nguồn động viên vô giá, giúp cho người bệnh cảm thấy an tâm và được yêu thương. Giữ bầu không khí trong gia đình luôn vui vẻ cũng là cách giúp người bệnh thêm lạc quan và mạnh mẽ vượt qua những khó khăn trong việc điều trị. (6)

2.3 Khuyến khích người bệnh tham gia các hoạt động xã hội

Để người bệnh tham gia và giữ kết nối với bạn bè qua các hoạt động xã hội phù hợp là cách hiệu quả để họ có thêm niềm vui. Không cần phải là những hoạt động tốn quá nhiều năng lượng. Hãy khuyến khích họ tham gia những hoạt động nhẹ nhàng có tác dụng thư giãn và duy trì tinh thần tích cực như: vẽ tranh, làm vườn hoặc tham gia các lớp yoga, thiền định.

2.4 Tư vấn tâm lý

Vài trường hợp người bệnh có dấu hiệu trầm cảm hoặc rơi vào trạng thái tiêu cực kéo dài, gây ảnh hưởng đến sức khỏe và gián đoạn quá trình điều trị. Khi đó, gia đình nên tìm hiểu và tham khảo các liệu pháp tâm lý để hiểu rõ hơn về tình trạng của người bệnh. Phương pháp này sẽ giúp xác định nguyên nhân và đem đến sự hỗ trợ cần thiết, thúc đẩy tinh thần, giúp họ có thêm động lực.

Cách ngăn ngừa tái phát ung thư đại tràng

Phòng ngừa sớm luôn tốt hơn việc chữa trị. Vì vậy, thay đổi và duy trì thói quen sinh hoạt lành mạnh là cách tốt nhất để ngăn ngừa tái phát ung thư đại tràng, bao gồm:

• Xây dựng chế độ ăn uống dinh dưỡng, bổ sung thêm rau xanh hoặc trái cây.
• Không hút thuốc lá và hạn chế uống rượu hoặc các chất kích thích khác.
• Thường xuyên vận động thể chất, tham gia các bài tập thể dục nhẹ nhàng.
• Tái khám bệnh thường xuyên theo lịch hẹn của bác sĩ và kiểm tra sức khỏe tổng quát định kỳ.

Khi có dấu hiệu của việc tái phát ung thư đại tràng, cần đến ngay các cơ sở y tế như Khoa Ung Bướu, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM hoặc Đơn vị Ung bướu, Trung tâm Khám chữa bệnh Tâm Anh Quận 7 để thăm khám và kịp thời điều trị. Tại đây, khách hàng sẽ được thăm khám và điều trị bởi đội ngũ bác sĩ chuyên khoa có trình độ chuyên môn cao, dày dặn kinh nghiệm.

Phác đồ điều trị ung thư đại tràng tại hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh được thiết kế riêng biệt cho từng trường hợp, dựa trên tình trạng sức khỏe và giai đoạn bệnh của mỗi người. Phương pháp điều trị đa mô thức được áp dụng, kết hợp nhiều phương pháp khác nhau như phẫu thuật, hóa trị, xạ trị nhằm kiểm soát và điều trị bệnh một cách toàn diện. Đồng thời, các bác sĩ cũng chú trọng đến việc kiểm soát các tác dụng phụ và giảm thiểu nguy cơ tái phát, giúp người bệnh có thể an tâm điều trị và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Cách chăm sóc người bị ung thư đại tràng đóng vai trò thiết yếu trong hành trình điều trị và phục hồi. Bên cạnh các phương pháp điều trị,  chế độ ăn dinh dưỡng hợp lý,  thói quen sinh hoạt khoa học và sự chăm sóc về mặt tinh thần cũng là yếu tố giúp người bệnh mạnh mẽ đối mặt và vượt qua căn bệnh ung thư đại tràng.