Cứ 11 giây lại có 1 phụ nữ mang thai hoặc trẻ sơ sinh tử vong, hầu hết là do các nguyên nhân có thể phòng ngừa. Sự tiến bộ của y khoa trong chăm sóc thai kỳ và quá trình sinh nở sẽ ngăn chặn bi kịch gia đình, theo Bác sĩ Nguyễn Bá Mỹ Nhi.

Theo số liệu của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi năm có khoảng 515.000 phụ nữ trên thế giới tử vong trong quá trình mang thai và sinh nở. Tại Việt Nam, hàng năm có gần 800 bà mẹ tử vong do các tai biến sản khoa. Phần lớn các trường hợp này có thể ngăn ngừa khi phụ nữ được tiếp cận với dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản chất lượng, được thông qua các biện pháp can thiệp đơn giản, tiết kiệm chi phí.

Phối hợp Sản – Nhi sơ sinh trong điều trị ca khó

BVĐK Tâm Anh tiếp nhận khoảng 100 ca sinh mỗi tháng và trong khoảng 1.200 trẻ chào đời mỗi năm, có đến 70% là trẻ sinh non tháng, 50% trong đó là trẻ sinh sớm dưới 30 tuần. Sự phối hợp chặt chẽ giữa Sản khoa và Nhi Sơ sinh, theo dõi, phát hiện bất thường thai kỳ, đặc biệt là nguy cơ sinh non để theo dõi chặt chẽ và xử trí ngay tại phòng sinh… đã cứu sống hàng trăm trường hợp trẻ sinh non, thậm chí có ca chỉ 24 – 25 tuần tuổi.

Mới đây, các bác sĩ bệnh viện đa khoa Tâm Anh TP HCM vừa hồi sức thành công ca sinh non 25 tuần. Bác sĩ Chuyên khoa II Nguyễn Bá Mỹ Nhi – Giám đốc Trung tâm Sản phụ khoa, nhớ lại: “Thai phụ nhập viện trong tình trạng cơn gò xuất hiện với tần suất cao, ngay lập tức chúng tôi đã chỉ định sử dụng thuốc giảm gò với hy vọng giữ bé được lâu hơn…

Nhưng, các triệu chứng nghi nhiễm trùng như sốt, bạch cầu và CRP tăng. Sau khi hội chẩn liên tục và phối hợp với Trung tâm Gây mê hồi sức, Trung tâm Nhi sơ sinh thiết lập phác đồ giờ vàng hồi sức cho bé ngay trong phòng sinh, chúng tôi quyết định mổ lấy thai sớm”.

Với hơn 30 năm kinh nghiệm hồi sức và nuôi sống trẻ sinh non, Tiến sĩ, bác sĩ Cam Ngọc Phượng – Giám đốc Trung tâm sơ sinh và êkip đã có mặt ngay tại phòng sinh với đầy đủ các trang thiết bị chuyên dụng hiện đại. Ngay khi rời khỏi bụng mẹ, bé được ủ ấm với khăn bọc, đội nón, túi nhựa giữ nhiệt và chuyển ngay sang giường sưởi ấm đặt sát giường sinh. Bác sĩ và điều dưỡng nhi sơ sinh lập tức gắn ống thở CPAP không xâm lấn, giúp phổi bé không bị xẹp, hạn chế nhiễm trùng, không bị suy hô hấp.

“Việc ổn định thân nhiệt rất quan trọng vì trẻ sinh non nhẹ cân, thân nhiệt không ổn định sẽ tăng tỷ lệ tử vong 28%, tăng nhiễm trùng sơ sinh muộn 11%. Nếu ổn định thân nhiệt từ 36,5 độ C đến 37,2 độ C sẽ giảm thiểu đáng kể các tổn thương thần kinh, bệnh lý võng mạc và viêm ruột hoại tử”, bác sĩ Cam Ngọc Phượng cho biết.

Trước đó, bệnh viện đa khoa Tâm Anh Hà Nội cũng từng nuôi thành công bé sinh non 24 tuần 5 ngày, cân nặng chỉ 550 gam. Sau sinh trẻ không thở, không khóc, không có phản xạ, trên da nhiều mảng bầm tím, nhịp tim chậm. Với sự phối hợp của khoa Sản và khoa Sơ sinh, các bác sĩ hồi sức tích cực sơ sinh đã túc trực trong phòng sinh và nhanh chóng chuyển bé về khoa Sơ sinh bằng thiết bị chuyên dụng.

Bé được theo dõi sát sao bằng phác đồ chăm sóc đặc biệt, với những trang thiết bị hiện đại nhất. Sau 3 tuần, bé đã có thể ăn sữa mẹ hoàn toàn qua sonde dạ dày. Sau 1 tháng 27 ngày, bé được cai máy thở, chuyển qua thở oxy gọng, dinh dưỡng hoàn toàn bằng đường miệng và sau gần 4 tháng điều trị tích cực, bé đã xuất viện với cân nặng 3 kg.

Theo ước tính, năm 2017, hơn 800 phụ nữ tử vong mỗi ngày do các biến chứng trong quá trình mang thai và sinh nở, tương đương hơn 290.000 người. Tương tự như vậy, đối với trẻ sơ sinh, 28 ngày đầu tiên của cuộc đời rất quan trọng đối với sự sống còn của trẻ. Trẻ phải đối mặt với nguy cơ tử vong cao nhất trong tháng đầu đời.

Năm 2018, 7.000 trẻ sơ sinh tử vong mỗi ngày. Khoảng một phần ba chết vào ngày chúng được sinh ra và gần ba phần tư chỉ trong tuần đầu tiên. Về tỷ lệ tử vong ở trẻ em, trẻ sơ sinh chiếm khoảng một nửa trong số 5,3 triệu trẻ em dưới 5 tuổi tử vong vào năm 2018.

Bác sĩ Nguyễn Bá Mỹ Nhi cho biết, có nhiều yếu tố dẫn đến nguy cơ sinh non ở thai phụ như tăng huyết áp, tiền sản giật, đái tháo đường, rau tiền đạo, rau cài răng lược, đa ối, thiểu ối, nhiễm trùng thai kỳ… Do đó, thai phụ cần khám thai đúng lịch ở cơ sở uy tín đầy đủ trang thiết bị và tuân thủ chặt chẽ hướng dẫn của bác sĩ với những trường hợp thai kỳ nguy cơ cao.

Xem thêm: CỨU TINH CỦA CÁC ĐẤNG MÀY RÂU

Quản lý thai kỳ, chăm sóc trẻ sơ sinh bằng các kỹ thuật chẩn đoán, can thiệp hiện đại

Bác sĩ Nguyễn Bá Mỹ Nhi cho biết: “Các biến chứng sản khoa dẫn đến tử vong mẹ có thể xảy ra bất cứ lúc nào trong quá trình mang thai và sinh nở. 5 loại tai biến sản khoa thường gặp có thể gây tai biến từ nhẹ đến nặng cho mẹ như băng huyết, nhiễm khuẩn, vỡ tử cung, thuyên tắc ối, sản giật… và tai biến cho con như uốn ván rốn, truyền máu song thai… thậm chí có thể gây tử vong cho mẹ và bé.

Những bất thường thai có thể xảy ra trong 3 tháng đầu là dọa sảy, sảy thai hoặc hỏng thai nếu phôi bất thường, phôi dị hợp tử. Nguy cơ có thể xảy ra trong 3 tháng giữa thai kỳ là sảy thai, ra máu, thai phụ bị nhiễm trùng, viêm âm đạo hoặc nhiễm trùng đường tiết niệu khiến thai phụ bị dị ối hoặc vỡ ối ở giai đoạn này là rất lớn, dễ dẫn đến sảy thai hoặc sinh non. Ở 3 tháng cuối thai kỳ, những thai phụ lần đầu sinh con rất dễ gặp phải các nguy nguy cơ như đẻ non, dị ối, rau tiền đạo, ngôi bất thường. Ở thai phụ đã từng trải qua quá trình sinh đẻ hoặc nạo hút thai nhiều lần thì nguy cơ rau tiền đạo, rau cài răng lược là rất lớn.

“Hội chứng truyền máu song thai nguy hiểm, sản phụ có thể bị rau tiền đạo trung tâm, rau cài răng lược hay tiền sản giật… đã được phát hiện sớm và xử lý kịp thì có thể giữ được em bé nhờ trình độ y học tiên tiến, thăm khám và hỗ trợ xét nghiệm, thăm dò như siêu âm hình thái thai nhi để phát hiện dị tật…Tùy theo tình trạng và hoàn cảnh của mỗi thai phụ, BVĐK Tâm Anh sẽ tư vấn biện pháp cá thể hóa trong điều trị để đưa ra phương pháp điều trị tối ưu nhất cho thai phụ”, bác sĩ Nguyễn Bá Mỹ Nhi chia sẻ.

Theo bác sĩ Nguyễn Bá Mỹ Nhi, tại BVĐK Tâm Anh, kinh nghiệm của bác sĩ kết hợp với hệ thống máy siêu âm hiện đại, có thể phát hiện các biến chứng sản khoa từ rất sớm và can thiệp kịp thời.

Trong đó, nguy cơ tiền sản giật có thể được phát hiện sớm dựa vào tiền căn, bất thường ở tuần thai 12 – 13 tuần, dấu hiệu tăng huyết áp, và dựa vào dấu ấn sinh học như xét nghiệm Double test, PAPP-A, hoặc các chỉ số nhau thai tăng trưởng tiết ra như PlGF, Flt-1 để chẩn đoán.

Trường hợp thai ngoài tử cung có thể phát hiện ở giai đoạn rất sớm với những dấu hiệu như chậm kinh, đau bụng, xuất huyết âm đạo… cùng các phương tiện máy móc hiện đại, như định lượng Beta HCG/1.000 đơn vị, siêu âm trong buồng tử cung…

Việc chẩn đoán tình trạng rau tiền đạo, rau cài răng lược chủ yếu dựa vào hình ảnh siêu âm, đặc điểm ăn sâu lớp cơ, hồ huyết, phổ mạch doppler, thông qua đó có thể nhìn thấy các mạch máu đâm xuyên. Ngoài ra, chụp cộng hưởng từ ở 3 tháng cuối thai kỳ có thể khẳng định chắc chắn tình trạng rau cài răng lược. Thai phụ cũng có thể được chỉ định soi bàng quang để xác định mạch máu đã đâm thủng bàng quang hay chưa.

Với hệ thống máy siêu âm Doppler màu thế hệ mới, máy phẫu thuật nội soi Multibeam (Đức)…, các bác sĩ bệnh viện Tâm Anh cũng làm chủ kỹ thuật chẩn đoán và phẫu thuật nội soi điều trị hội chứng truyền máu song thai, trong đó có nhiều trường hợp phức tạp như truyền máu song thai giai đoạn 4, một thai đã cạn sạch ối, thai còn lại bị phù toàn thân, tràn dịch màng tim, màng phổi, màng bụng, các mạch máu nuôi thai đã bị biến loạn, thai nhi bị phù và suy tim nặng; song thai bị truyền máu giai đoạn 3, biến loạn doppler động mạch não, mất sóng tâm trương của động mạch não…

Bên cạnh các kỹ thuật tầm soát, sàng lọc trước sinh, hiện tại khoa Sơ sinh, bệnh viện Tâm Anh cũng áp dụng các phương pháp tiên tiến sàng lọc sơ sinh, chăm sóc toàn diện sau sinh như siêu âm qua thóp, siêu âm tim, màng tim qua thành ngực, định lượng vi chất trong cơ thể… nhằm tầm soát bệnh lý máu, bệnh tim bẩm sinh, suy giáp, suy thượng thận, chức năng thính lực, bệnh lý não…

Tiến sĩ, bác sĩ Cam Ngọc Phượng cho biết: “Có rất nhiều chương trình để chăm sóc và theo dõi sức khỏe trẻ sơ sinh tại bệnh viện Tâm Anh. Cụ thể, ngay sau khi em bé ra đời, chúng tôi cũng tiến hành lấy máu gót chân, làm một số xét nghiệm sàng lọc cho bé, đặc biệt là sàng lọc dị tật bẩm sinh, sàng lọc bệnh để loại trừ suy giáp bẩm sinh, tăng sản bẩm sinh, G6PD thấp, sàng lọc thính lực… Em bé cũng được sàng lọc tim bẩm sinh, bằng những phương pháp rất đơn giản là đo oxy qua da.

Những trường hợp bị tim bẩm sinh mức độ nặng nếu không can thiệp sớm, bé có nguy cơ tử vong cao. Đặc biệt với trẻ sinh non, chúng tôi lại có rất nhiều những chương trình sàng lọc, tầm soát bất thường của mắt, phổi… Trong 3 ngày đầu tiên sau khi ra viện, gia đình được hướng dẫn theo dõi những vấn đề như vàng da sơ sinh, tình trạng bú, hướng dẫn massage, hướng dẫn mẹ cho em bé bú đúng – bú đủ, hướng dẫn cho mẹ có đủ nguồn sữa…”

Bên cạnh đó, theo bác sĩ Nguyễn Bá Mỹ Nhi, sản phụ còn được tư vấn về dinh dưỡng sau sinh, theo dõi phòng tránh bệnh hậu sản, kiểm tra chức năng sàn chậu…