Bị cứng khớp gối sau phẫu thuật là một trong những biến chứng phổ biến của kỹ thuật thay khớp gối. Nếu không được can thiệp kịp thời, cứng khớp có thể làm giảm hiệu quả của ca phẫu thuật và ảnh hưởng đến khả năng vận động của người bệnh. Hiểu được nguyên nhân và áp dụng các biện pháp khắc phục phù hợp giúp người bệnh sớm lấy lại khả năng vận động bình thường.
Phẫu thuật thay khớp gối là phương pháp điều trị hiệu quả, nhằm thay thế khớp bị bào mòn và tổn thương do các bệnh lý xương khớp như thoái hóa khớp, viêm khớp hoặc chấn thương gây nên. Bị cứng khớp gối sau phẫu thuật là một trong những biến chứng phổ biến sau phẫu thuật thay khớp gối.
Đây là tình trạng khớp gối không thể duỗi thẳng hoặc gập hoàn toàn, hoặc không thực hiện được cả hai động tác duỗi và gập sau khi phẫu thuật.
Biên độ vận động của đầu gối bình thường có thể gập từ 0 độ đến 135-140 độ, di chuyển trong khoảng 65 độ để đi bộ, khoảng 90 độ cho các hoạt động hàng ngày, khoảng 95 độ để đi cầu thang và khoảng 100 – 105 độ để ngồi thoải mái và đứng dậy thoải mái.
Sau phẫu thuật thay khớp gối, người bệnh thường có thể gập đầu gối khoảng 80 – 90 độ và ổn định về mặt y khoa. Tuy nhiên thời gian đầu sau phẫu thuật, người bệnh có thể gặp phải tình trạng bị cứng khớp gối do nhiều nguyên nhân. Mức độ cứng khớp dựa theo khả năng gập duỗi của đầu gối:
Dựa trên khả năng duỗi thẳng của đầu gối:
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng bị cứng khớp gối sau phẫu thuật, bao gồm các yếu tố trước, trong và sau phẫu thuật như: (1)
Yêu cầu của phẫu thuật thay khớp gối là bác sĩ phải điều chỉnh sao cho khớp nhân tạo có kích thước và vị trí phù hợp, giúp đầu gối không quá lỏng cũng không quá chặt. Mục tiêu là đảm bảo đầu gối ở trạng thái cân bằng cả khi duỗi và gập lại. Nếu khớp bị đặt sai vị trí gây khó khăn khi vận động, cọ xát với các mô quanh khớp gây tổn thương. Người bệnh có thể bị đau, sưng, cứng khớp, khó đi lại ngay sau khi phẫu thuật.
Nếu người bệnh bị cứng khớp trước phẫu thuật thay khớp gối, nguy cơ bị cứng khớp gối sau phẫu thuật cao hơn. Nguyên nhân là do sự hình thành mô sẹo quá mức trong khớp khiến các cơ xung quanh bị yếu đi, và các biến dạng khớp có sẵn nên sau phẫu thuật thay khớp, khả năng phục hồi giảm.
Người bệnh từng thay khớp gối một ngăn hoặc phẫu thuật cắt xương chày cao trước đây, khi thay khớp gối toàn phần có tỉ lệ cứng khớp gối cao hơn.
Trong khi phẫu thuật, một số yếu tố như đặt implant sai vị trí, kích thước cấy ghép không phù hợp, cắt xương quá mức hoặc không loại bỏ gai xương có thể gây ra biến chứng khiến khớp gối bị cứng sau thay khớp. Các triệu chứng thường thấy như đau, sưng và khó cử động khớp khiến việc vận động gặp khó khăn.
Bệnh nhân bị nhiễm trùng sau thay khớp, hội chứng đau khu vực phức tạp hoặc các biến chứng khác cũng có nguy cơ phát triển tình trạng cứng khớp cao hơn.
Hạn chế vận động là nguyên nhân bị cứng khớp gối sau phẫu thuật. Sau phẫu thuật, người bệnh có thể được khuyến cáo bất động khớp và nghỉ ngơi trên giường để thúc đẩy quá trình lành bệnh và ngăn ngừa biến chứng. Biện pháp này là cần thiết nhưng bất động kéo dài có thể góp phần gây cứng khớp.
Hạn chế vận động có thể gây co rút cơ, gân và dây chằng quanh khớp gối, làm giảm tính linh hoạt và gây cứng khớp khi vận động.
Không vật lý trị liệu hoặc vận động không đúng cách có thể khiến thời gian hồi phục sau phẫu thuật khớp gối lâu hơn, đau cứng khớp sau phẫu thuật và giảm khả năng vận động của khớp. Ngoài ra, phẫu thuật đầu gối có thể dẫn đến các vấn đề thần kinh khiến việc di chuyển, cử động khớp gối khó khăn. Do đó, tập vật lý trị liệu có thể tăng cường sức mạnh cơ đầu gối và thúc đẩy chức năng thần kinh để phục hồi nhanh hơn sau phẫu thuật.
Sau phẫu thuật thay khớp gối, mô sẹo có thể hình thành xung quanh xương bánh chè hoặc xung quanh vùng thay khớp. Mô sẹo làm hạn chế phạm vi chuyển động của khớp gối, dẫn đến tình trạng bị cứng khớp gối sau phẫu thuật.
Viêm là phản ứng cơ thể bắt đầu quá trình chữa lành khớp gối nhưng có thể dẫn đến đau, sưng, mất khả năng vận động tạm thời. Việc giải phóng các cytokine gây viêm và tế bào miễn dịch góp phần gây ra tình trạng cứng khớp sau phẫu thuật.
Thời gian hồi phục của khớp kéo dài có thể dẫn đến tình trạng yếu cơ và teo cơ. Tình trạng cứng khớp gối sau khi bó bột thời gian dài cũng thường khiến các cơ không hoạt động nhiều trở nên cứng và phản ứng kém với chuyển động. Các cơ yếu không hỗ trợ khớp đúng cách, làm hạn chế khả năng vận động và gây cứng khớp sau phẫu thuật.
Một số triệu chứng thường gặp như:
Để cải thiện tình trạng sau phẫu thuật bị cứng khớp gối, người bệnh nên vận động sớm theo chỉ định của bác sĩ chuyên khoa và chuyên gia vật lý trị liệu, kết hợp các phương pháp hỗ trợ để giảm cứng khớp, tăng khả năng vận động cho khớp.
Cách hiệu quả để giảm tình trạng này là nên vận động sớm và vật lý trị liệu có cấu trúc. Người bệnh nên thực hiện các bài tập tăng cường phạm vi vận động để ngăn ngừa hình thành mô sẹo, tăng cường tính linh hoạt của khớp.
Các bài tập nên được thiết kế cá nhân hóa, phù hợp với mức độ và tình trạng hồi phục sau đó tăng dần cường độ nếu phục hồi tốt. Người bệnh cần thực hiện các bài tập hàng ngày để tăng khả năng phục hồi cho khớp gối sau phẫu thuật.
Cơn đau có thể làm trầm trọng thêm tình trạng cứng khớp gối. Điều quan trọng là cần kiểm soát cơn đau hiệu quả. Trường hợp đau sau phẫu thuật thay khớp, bác sĩ có thể chỉ định một số loại thuốc giảm đau để trong giai đoạn đầu của quá trình phục hồi.
Khi cơn đau thuyên giảm, bạn sẽ cảm thấy dễ dàng hơn khi cử động đầu gối và tham gia thực hiện các bài tập phục hồi chức năng.
Chườm nóng giúp tăng cường lưu thông máu đến khớp gối trong khi chườm lạnh giúp kiểm soát cơn đau. Giai đoạn đầu để kiểm soát tình trạng viêm, người bệnh có thể thực hiện liệu pháp chườm lạnh. Chườm nóng được áp dụng để thư giãn cơ và cải thiện khả năng vận động của khớp.
Lưu ý: Khi chườm nóng hoặc chườm lạnh nên có lớp vải bọc bên ngoài để tránh tổn thương ngoài da như bỏng lạnh hoặc bỏng do nóng.
Massage nhẹ nhàng và kéo giãn khớp gối có kiểm soát dưới sự hướng dẫn của chuyên gia vật lý trị liệu có thể giúp phá vỡ các mô sẹo và tăng tính linh hoạt cho khớp. Massage cũng giúp tăng tuần hoàn máu, giảm căng cơ, giảm nguy cơ bị cứng khớp gối sau phẫu thuật. Người bệnh cần thực hiện nhẹ nhàng, đúng cách để tăng khả năng phục hồi cho khớp gối.
Uống đủ nước và bổ sung đầy đủ chất dinh dưỡng góp phần vào quá trình chữa lành và phục hồi tổng thể. Duy trì đủ từ 1,5 – 2 lít nước mỗi ngày hỗ trợ sức khỏe mô và ngăn ngừa chuột rút, có thể dẫn đến cứng cơ.
Vitamin và khoáng chất, các chất chống viêm có thể giúp giảm các phản ứng sưng viêm, hỗ trợ quá trình chữa lành của khớp.
Người bệnh nên kiểm tra và chăm sóc vết thương khớp gối sau phẫu thuật để hạn chế tình trạng viêm, nhiễm trùng hoặc những biến chứng sau phẫu thuật thay khớp gối. Bệnh nhân cần giữ vết mổ sạch và khô, thay băng đúng cách để tránh nhiễm trùng. Nếu có các triệu chứng sưng, đỏ, chảy dịch hoặc sốt cao cần thăm khám để kiểm tra.
Sau phẫu thuật thay khớp gối, thăm khám theo chỉ định của bác sĩ giúp bác sĩ kiểm tra, đánh giá tình trạng vết mổ và đánh giá khả năng vận động sau thay khớp, phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường như nhiễm trùng, lỏng khớp hay cứng khớp kéo dài. Trong quá trình tái khám, bác sĩ có thể điều chỉnh phương pháp điều trị, hướng dẫn tập luyện và kê đơn thuốc nếu cần.
Người bệnh nên đến các chuyên khoa cơ xương khớp, chấn thương chỉnh hình để kiểm tra và thăm khám khi: (2)
Cứng khớp gối có thể kéo dài từ 2 tuần đến 3 tháng sau phẫu thuật thay khớp gối. Tình trạng này có thể giảm dần sau khi đầu gối thích nghi với miếng ghép. Khi bắt đầu các hoạt động thường ngày như đi bộ, leo cầu thang, đứng dậy khỏi ghế, bạn sẽ cảm nhận mức độ đau cứng khớp giảm dần và tăng dần khả năng vận động. Nếu trường hợp sau một năm vẫn bị cứng khớp, người bệnh nên tái khám và thông báo tình trạng của mình.
Ngoài ra, nếu muốn tìm hiểu thêm về thời gian hồi phục, bạn có thể xem thêm bài viết cứng khớp gối bao lâu thì khỏi để hiểu rõ hơn về vấn đề này.
Khoa Chấn thương Chỉnh hình, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội quy tụ đội ngũ chuyên gia, bác sĩ hàng đầu, cơ sở vật chất hiện đại, hệ thống trang thiết bị tiên tiến. Đội ngũ chuyên gia bác sĩ luôn cập nhật và làm chủ những kỹ thuật điều trị hiện đại nhất. Trong thời gian điều trị, người bệnh được thăm khám và theo dõi kỹ lưỡng, tập phục hồi chức năng ngay sau phẫu thuật khớp gối.
BVĐK Tâm Anh Hà Nội được trang bị siêu máy chụp cắt lớp CT Somatom Force VB30, có khả năng phát hiện những tổn thương siêu nhỏ, từ đó tăng hiệu quả chẩn đoán và phẫu thuật điều trị thay khớp gối cho người bệnh.
Để đặt lịch thăm khám, quý khách hàng vui lòng liên hệ Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Trên đây là những thông tin về tình trạng bị cứng khớp gối sau phẫu thuật. Người bệnh nên tập luyện theo hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa, chuyên gia vật lý trị liệu, kết hợp chế độ dinh dưỡng, sinh hoạt điều độ và tái khám theo chỉ định sau khi thay khớp. Nếu có các dấu hiệu đau, cứng khớp nghiêm trọng, người bệnh nên đến các chuyên gia cơ xương khớp, chấn thương chỉnh hình để được kiểm tra.
