Thiểu nhược quái tinh (OAT): Nguyên nhân, dấu hiệu và điều trị

Thiểu nhược quái tinh (tên tiếng Anh là Oligoasthenoteratozoospermia – OAT) là tình trạng mẫu tinh trùng có bất thường về số lượng, hình thái và khả năng di chuyển. Đây được xem là nguyên nhân phổ biến nhất của vô sinh nam. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ bản chất của OAT, cách chẩn đoán và các phương pháp can thiệp hiệu quả hiện nay từ góc nhìn của bác sĩ chuyên khoa

Thiểu nhược quái tinh là gì?

Thiểu nhược quái tinh (OAT) là sự kết hợp của nhiều vấn đề bất thường của tinh trùng, bao gồm số lượng tinh trùng giảm (oligozoospermia), khả năng vận động giảm (asthenozoospermia) và hình thái tinh trùng bất thường (teratozoospermia).

Bệnh này ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng sinh sản của nam giới. Để quá trình thụ tinh diễn ra thành công, tinh trùng cần phải đạt số lượng tối ưu, khả năng di chuyển linh hoạt và có hình thái bình thường để dễ dàng tiếp cận đến trứng và thụ tinh.

Tuy nhiên, khi một trong ba yếu tố trên hoặc cả 3 yếu tố gặp vấn đề, cơ hội thụ thai tự nhiên của nam giới sẽ giảm đi đáng kể. Nếu không được điều trị triệt để, có thể khiến nam giới đối mặt với nguy cơ vô sinh. (1)

Nguyên nhân gây thiểu nhược quái tinh ở nam giới

Cho đến thời điểm hiện tại, chỉ một số ít nghiên cứu đã chứng minh nguyên nhân di truyền có liên quan đến tình trạng thiểu nhược quái tinh ở nam giới. Bên cạnh đó, một số yếu tố sau đây được cho là có ảnh hưởng đến chất lượng tinh trùng: (2)

• Rối loạn hormone sinh dục nam, bao gồm việc suy giảm hormone testosterone có thể ảnh hưởng đến quá trình sản xuất tinh trùng.
• Nhiễm trùng hệ thống sinh sản, đặc biệt là ở tuyến tiền liệt, viêm túi tinh hay viêm mào tinh.
• Tác động của các gốc tự do khiến số lượng tinh trùng bất thường tăng cao.
• Yếu tố môi trường sống, làm việc trong môi trường nhiều hoá chất, tia phóng xạ…
• Dinh dưỡng kém có thể làm tăng tỷ lệ tinh trùng bất thường.
• Thói quen sinh hoạt không lành mạnh như hút thuốc lá, sử dụng rượu bia, dùng chất kích thích… cũng gây nhiều tác động tiêu cực đến quá trình sinh tinh và chất lượng tinh trùng.

Dấu hiệu nhận biết Oligoasthenoteratozoospermia

Oligoasthenoteratozoospermia thường không gây ra các triệu chứng rõ rệt, điều này khiến nhiều nam giới không nhận ra rằng mình đang gặp vấn đề về tinh trùng cho đến khi họ gặp khó khăn trong việc có con.

Bác sĩ Nguyễn Công Danh – Trung tâm Hỗ trợ sinh sản, BVĐK Tâm Anh cho biết: “Trên thực tế, nam giới chỉ phát hiện ra họ đang gặp tình trạng này khi trải qua thời gian dài không thể có con, thường là từ 6 tháng đến 1 năm dù có quan hệ tình dục đều đặn và không dùng biện pháp tránh thai.

Bên cạnh đó, một số trường hợp nam giới có bất thường về cấu trúc và kích thước tinh hoàn cũng là dấu hiệu của thiểu nhược quái tinh. Tinh hoàn nhỏ hoặc có khối u và sưng ở vùng bìu có thể liên quan đến tình trạng giãn tĩnh mạch thừng tinh. Tuy nhiên, tình trạng này cần được kiểm tra kỹ lưỡng thông qua siêu âm và các xét nghiệm khác để xác định chính xác.”

Thiểu nhược quái tinh có nguy hiểm không?

Thiểu nhược quái tinh tuy không phải là vấn đề gây nguy hiểm trực tiếp đến tính mạng người bệnh, thế nhưng đây lại là dấu hiệu cảnh báo một số bệnh lý nghiêm trọng ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản của nam giới, thậm chí có thể dẫn đến vô sinh nếu không được phát hiện sớm và điều trị triệt để.

Thiểu nhược quái tinh có gây vô sinh không?

Câu trả lời là có. Thiểu nhược quái tinh được xem là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây vô sinh ở nam giới.

Để quá trình thụ tinh diễn ra thành công, tinh trùng cần có số lượng tối ưu, khả năng di động tốt và hình thái bình thường để có thể tiếp cận và thụ tinh thành công với trứng. Tuy nhiên, trong trường hợp nam giới gặp tình trạng quái tinh, các yếu tố về tinh trùng cần thiết cho quá trình thụ tinh đều bị suy giảm, từ đó làm giảm khả năng tiếp cận trứng và khó thụ thai. Nếu không được phát hiện sớm và điều trị triệt để có thể khiến khả năng sinh sản nam giới suy giảm, thậm chí vô sinh.

Phương pháp chẩn đoán thiểu nhược quái tinh

Theo các chuyên gia Nam học – Hiếm muộn, BVĐK Tâm Anh, phân tích tinh dịch đồ là phương pháp kiểm tra phổ biến và đưa ra kết quả chính xác cho việc chẩn đoán tình trạng thiểu nhược quá tinh ở nam giới.

Sau khi thu được mẫu tinh dịch, các chuyên gia sẽ tiến hành soi dưới kính hiển vi có khả năng phóng đại lớn để phân tích hình dạng, số lượng và đánh giá khả năng di chuyển của tinh trùng. Bên cạnh đó, các chỉ số về lượng tinh dịch, màu sắc tinh dịch và độ nhớt… cũng được kiểm tra để đánh giá tinh dịch có bất thường hay không.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) 2021, kết quả phân tích tinh dịch thể hiện người nam đang gặp tình trạng thiểu nhược quái tinh được thể hiện như sau:

• Số lượng tinh trùng: <16 triệu/ml tinh dịch.
• Khả năng vận động: <30%.
• Hình thái tinh trùng bình thường: <4%.

Cách điều trị thiểu nhược quái tinh ở nam giới

Từ kết quả phân tích tinh dịch đồ và xác định nguyên nhân gây bệnh, các bác sĩ sẽ hướng dẫn người bệnh các biện pháp cải thiện chất lượng tinh trùng cùng một số chỉ định điều trị cần thiết như:

• Thực hiện lối sống lành mạnh bằng cách bỏ hút thuốc, hạn chế sử dụng rượu bia, tránh xa các chất kích thích và xây dựng chế độ ăn uống cân bằng dinh dưỡng.
• Dùng thuốc hỗ trợ tăng cường sức khoẻ tinh trùng theo đơn của bác sĩ. Bác sĩ có thể kê các đơn thuốc điều chỉnh hormone nếu nguyên nhân gây bất thường tinh trùng là do rối loạn nội tiết tố.
• Phẫu thuật nếu có chỉ định.

Trong trường hợp các biện pháp điều trị trên không mang lại hiệu quả mong muốn, các phương pháp hỗ trợ sinh sản sẽ được bác sĩ cân nhắc thực hiện để tăng khả năng sinh sản và giúp nam giới có con chính chủ.

Một số lời khuyên hữu ích ngăn ngừa OAT

Theo Bác sĩ Công Danh, hiện nay chưa có một biện pháp nào được chứng minh có thể ngăn ngừa bệnh. Tuy nhiên, nam giới có thể tăng cường sức khoẻ tổng thể, bao gồm cả sức khoẻ sinh sản và chất lượng tinh trùng bằng cách thực hiện một số lưu ý sau đây theo lời khuyên từ các chuyên gia:

• Duy trì cân nặng phù hợp.
• Ngưng hút thuốc, hạn chế uống rượu bia và tránh xa các chất kích thích.
• Hạn chế tiếp xúc với hóa chất độc hại, tia phóng xạ.
• Giữ nhiệt độ mát mẻ ở vùng bìu, tránh làm tăng nhiệt độ tinh hoàn có thể ảnh hưởng đến quá trình sinh tinh.
• Điều chỉnh chế độ ăn uống lành mạnh, giàu dinh dưỡng, tăng cường bổ sung trái cây, rau xanh và tránh tiêu thụ quá mức các loại thực phẩm chiên rán nhiều dầu mỡ, thức ăn nhanh, đồ cay nóng,…
• Duy trì thói quen tập luyện thể dục thể thao đều đặn với cường độ vừa phải.
• Theo dõi và chủ động thăm khám ngay khi nhận thấy dấu hiệu bất thường hay gặp khó khăn trong việc có con.

Để đặt lịch thăm khám và nhận tư vấn về các vấn đề bất thường ở tinh trùng cùng các chuyên gia hàng đầu tại Trung tâm Hỗ trợ sinh sản, Hệ thống BVĐK Tâm Anh, quý khách vui lòng liên hệ đến thông tin sau:

Thiểu nhược quái tinh là tình trạng nghiêm trọng ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của nam giới và gây nhiều khó khăn trong quá trình thụ thai tự nhiên. Thế nhưng, nhờ sự phát triển của các phương pháp hỗ trợ sinh sản, các cặp đôi vẫn có thể đạt được ước mơ trở thành cha mẹ. Việc chẩn đoán sớm và phối hợp điều trị với các bác sĩ chuyên khoa có thể tối ưu tỷ lệ thành công và giúp các cặp đôi sớm đón con yêu về nhà.