Sưng khớp có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó phổ biến là các bệnh lý viêm nhiễm, chấn thương và vận động quá sức. Phương pháp điều trị chủ yếu là dùng thuốc, dẫn lưu dịch và can thiệp phẫu thuật đối với các trường hợp nặng.
Sưng khớp (Swollen Joints) là tình trạng khớp sưng lên do dịch khớp dư thừa tích tụ trong các mô xung quanh khớp, có thể xảy ra ở khớp vai, đầu gối, khuỷu tay, mắt cá chân, ngón tay, ngón chân, cổ tay… Nguyên nhân chủ yếu do viêm, xảy ra khi các tế bào bạch cầu và protein miễn dịch trong cơ thể nhận biết, phản ứng với các tác nhân như vi khuẩn, virus để giúp ức chế nhiễm trùng.
Các nguyên nhân cụ thể gây ra tình trạng sưng khớp bao gồm: (1)
Chấn thương có thể gây đau, cứng và sưng khớp. Trường hợp thường gặp là do cơ, gân hoặc dây chằng xung quanh khớp bị thương hoặc rách. Ngoài ra, viêm bao hoạt dịch, viêm gân, trật khớp, căng cơ, bong gân và gãy xương cũng có thể gây ra tình trạng tương tự. Nhiều người còn bị sưng khớp do vận động quá mức như chạy bộ quá thường xuyên, chạy đoạn đường quá dài, gây áp lực lên đầu gối, dẫn đến khớp gối bị sưng.
Viêm khớp nhiễm trùng cũng có thể dẫn đến các khớp bị sưng, thường gặp là khớp đầu gối, hông, vai, mắt cá chân, cổ tay… Nguyên nhân do vi khuẩn, virus hoặc nấm xâm nhập, tấn công các mô và dịch khớp. Nhiễm trùng khớp thường xảy ra sau một đợt nhiễm trùng trước đó trong cơ thể. Nhiễm trùng di chuyển đến khớp qua đường máu từ một bộ phận khác, chẳng hạn như da, mũi, họng, tai hoặc các vết thương hiện có khác.
Triệu chứng đau, viêm, sưng khớp và sốt thường xuất hiện sau vài giờ đến vài ngày nhiễm bệnh. Đặc biệt, các khớp đang bị tổn thương sẵn thường dễ bị nhiễm trùng hơn. Hai chủng vi khuẩn thường gây nhiễm trùng khớp là Neisseria gonorrhoeae và Staphylococcus aureus. Một số dạng nhiễm trùng khớp có thể do nhiều loại vi khuẩn đồng thời gây ra.
Các bệnh lý tự miễn như viêm khớp dạng thấp cũng là nguyên nhân gây sưng khớp. Tình trạng này có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, bao gồm trẻ nhỏ. Khi mắc bệnh này, hệ thống miễn dịch sẽ kích hoạt phản ứng viêm làm hỏng các mô, gây đau, cứng và sưng các khớp. Trong đó, vị trí khớp dễ bị ảnh hưởng là tay, chân, đầu gối…, gây khó khăn cho việc sinh hoạt, vận động hàng ngày. (2)
Gút là một dạng bệnh lý chuyển hóa, thường tấn công đột ngột và gây sưng đau khớp nghiêm trọng, thường xảy ra ở ngón chân cái. Trong một số trường hợp, gút có thể xảy ra đồng thời ở nhiều khớp. Nguyên nhân gây bệnh là do các tinh thể được tạo nên từ axit uric lắng đọng tại các khớp, gây viêm đau, sưng đỏ.
Tình trạng sưng khớp thường xuất hiện với các triệu chứng điển hình sau đây: (3)
Ngoài ra, các tình trạng sưng khớp do viêm cũng có thể gây ra các triệu chứng toàn thân như:
Các vị trí khớp dễ bị sưng đau gồm:
Khớp gối rất dễ bị sưng do tích tụ dịch bất thường. Nguyên nhân chủ yếu do chấn thương, chẳng hạn như rách dây chằng hoặc do viêm khớp nhiễm trùng, viêm xương khớp…
Sưng khớp cổ chân xảy ra rất phổ biến, thường do tích tụ dịch dư thừa trong các mô mềm xung quanh khớp. 3 nguyên nhân thường gặp gây ra tình trạng này là nhiễm trùng, viêm khớp dạng thấp, bệnh gút, tiềm ẩn nguy cơ làm tổn thương khớp vĩnh viễn, chấn thương dây chằng/ xương mắt cá chân, vận động quá sức…
Khớp cổ tay sưng đau có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, phải kể đến như:
Sưng khớp ngón tay chủ yếu do viêm khớp dạng thấp, thường xảy ra phổ biến ở nữ giới. Bệnh lý này cần theo dõi và can thiệp điều trị kịp thời để tránh diễn tiến nghiêm trọng, gây biến dạng khớp, cứng khớp, ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng vận động.
Tràn dịch khớp ngón chân là tình trạng các mô xung quanh khớp ngón chân bị sưng lên, gây đau do tụ dịch bất thường. Nguyên nhân chủ yếu do nhiễm trùng, chấn thương, viêm khớp, chấn thương, viêm, khối u…
Tình trạng này có 2 dạng chính:
Sưng khớp cấp tính xuất hiện với các triệu chứng xảy ra đột ngột và biến mất trong thời gian ngắn. Nguyên nhân chủ yếu là nhiễm trùng do vi khuẩn, virus gây ra, chẳng hạn như sau phẫu thuật hoặc xuất hiện vết thương hở.
Sưng khớp mạn tính thường do viêm mạn tính, bệnh tự miễn, chấn thương hoặc tổn thương các cấu trúc gần hoặc trong khớp do căng thẳng quá mức. Triệu chứng sưng đau kéo dài liên tục hoặc lặp lại thường xuyên.
Để chẩn đoán tình trạng sưng khớp, bác sĩ sẽ chỉ định thực hiện các phương pháp sau đây:
Trước tiên, bác sĩ sẽ tiến hành khám lâm sàng, trao đổi với người bệnh về triệu chứng gặp phải, thời gian xuất hiện dấu hiệu sưng đau, kéo dài bao lâu, tần suất xuất hiện… để đưa ra đánh giá ban đầu.
Xét nghiệm máu giúp xác định các tình trạng viêm, nhiễm trùng có thể gây ra tình trạng sưng đau khớp.
Các phương pháp chẩn đoán hình ảnh cũng có thể được chỉ định thực hiện trong trường hợp này, bao gồm:
Bác sĩ có thể chỉ định dẫn lưu dịch từ khớp bị sưng để giảm áp lực, giảm đau đồng thời giúp xác định nguyên nhân gây ra tình trạng này. Lượng dịch thu thập được sẽ mang đi phân tích trong phòng xét nghiệm để xác định tình trạng tăng bạch cầu (dấu hiệu của nhiễm trùng), tinh thể axit uric (dấu hiệu của bệnh gút) hoặc các tình trạng bất thường khác.
Tùy vào từng trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định các phương pháp điều trị khác nhau, cụ thể như sau: (4)
Các phương pháp điều trị tiêu chuẩn đối với tình trạng sưng khớp là nghỉ ngơi, chườm đá và sử dụng thuốc chống viêm không steroid (NSAID) như ibuprofen hoặc naproxen.
Sưng khớp do nhiễm trùng thường được điều trị bằng liệu trình 14 ngày dùng thuốc kháng sinh phổ rộng dạng uống. Nhiễm trùng nghiêm trọng như bệnh lậu toàn thân hoặc kháng methicillin tụ cầu vàng (MRSA) có thể cần dùng thuốc kháng sinh tiêm tĩnh mạch (IV) trong vòng 2 – 4 tuần. Nếu nguyên nhân do viêm khớp dạng thấp hoặc một dạng viêm khớp tự miễn khác, bác sĩ cũng có thể kê đơn thuốc để ức chế phản ứng miễn dịch quá mức và giảm đau.
Đối với tình trạng sưng tấy nghiêm trọng, người bệnh phải hút dịch khớp để giảm áp lực, sau đó tiêm cortisone để giảm viêm, giảm đau.
Điều trị bằng vật lý trị liệu có thể được chỉ định kết hợp để đẩy nhanh tốc độ phục hồi, đặc biệt là đối với các trường hợp sưng khớp do chấn thương. Tuy theo từng tình trạng, bác sĩ sẽ lựa chọn và hướng dẫn các bài tập cụ thể.
Phẫu thuật khớp chỉ được thực hiện trong các trường hợp chấn thương khớp nghiêm trọng hoặc để sửa chữa các khớp bị bất động do viêm khớp. Tình trạng nghiêm trọng có thể phải mổ thay toàn bộ khớp.
Người bệnh nên đi cấp cứu trong trường hợp sưng khớp đi kèm dấu hiệu nhiễm trùng hoặc chấn thương nghiêm trọng. Triệu chứng thường gặp là sốt, đỏ quanh khớp, vùng da nóng khi chạm vào, không cử động được… Các trường hợp chỉ mới xuất hiện dấu hiệu nhẹ ban đầu cũng không nên chủ quan, cần đi khám sớm để được chẩn đoán và điều trị kịp thời, tránh bệnh diễn tiến nặng.
Dưới đây là phần giải đáp một số thắc mắc thường gặp liên quan đến tình trạng sưng:
Trong một số trường hợp, khớp sưng đau có thể là dấu hiệu cảnh báo nhiều bệnh lý nguy hiểm như nhiễm trùng, khối u, rối loạn tự miễn dịch… Do đó, việc chẩn đoán và can thiệp điều trị sớm là rất quan trọng.
Khớp sưng không đau cũng có thể là dấu hiệu của nhiều bệnh lý như viêm khớp phản ứng, viêm đa khớp, khối u… Trong hầu hết các trường hợp, ngay cả khi không đau, người bệnh cũng nên đi khám sớm.
Khi có dấu hiệu sưng đau xương khớp, người bệnh nên đi khám tại bệnh viện và điều trị theo đúng phác đồ của bác sĩ, kết hợp xây dựng lối sống lành mạnh, nghỉ ngơi nhiều, không vận động quá sức, duy trì cân nặng hợp lý… để hỗ trợ cải thiện bệnh.
Các trường hợp sưng đau khớp xương thường được chỉ định sử dụng thuốc chống viêm không steroid (NSAID) như ibuprofen hoặc naproxen, thuốc kháng sinh phổ rộng dạng uống nếu nguyên nhân do nhiễm trùng, thuốc ức chế miễn dịch… Chỉ định cụ thể tùy thuộc vào từng trường hợp.
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Trên đây là bài viết tổng hợp thông tin về hiện tượng sưng khớp. Hy vọng đây sẽ là nguồn kiến thức hữu ích cho những ai quan tâm đến các vấn đề liên quan đến sức khỏe xương khớp.
