Rối loạn cương dương là tình trạng nam giới gặp khó khăn trong việc đạt được hoặc duy trì sự cương cứng của dương vật. Dấu hiệu có thể nhận biết bao gồm khó cương, cương nhưng không cứng, hoặc không thể duy trì đủ lâu để quan hệ tình dục. Nguyên nhân tình trạng này rất đa dạng, từ yếu tố tâm lý, bệnh lý mạn tính đến lối sống không lành mạnh.Việc chẩn đoán và phát hiện bệnh sớm giúp nam giới tìm ra phương pháp điều trị phù hợp, lấy lại sự tự tin và cải thiện chất lượng sống.
Rối loạn cương dương (tên tiếng Anh Erectile Dysfunction – ED) là tình trạng dương vật không có khả năng đạt được sự cương cứng hoặc không thể duy trì sự cương cứng đủ để thực hiện giao hợp một cách trọn vẹn.
Theo Viện Quốc gia về Bệnh Tiêu hóa, Thận và Đái tháo đường Mỹ (NIDDK), ước tính có khoảng 30-50 triệu nam giới tại Mỹ mắc rối loạn cương dương (1). Ở bất kỳ độ tuổi nào đều có nguy cơ mắc bệnh và xu hướng tăng dần theo độ tuổi, đặc biệt phổ biến ở nam giới độ tuổi trung niên. Tuy nhiên nhiều trường hợp bệnh xuất hiện ở nam giới dưới 40 tuổi khi có các yếu tố nguy cơ kèm theo như đái tháo đường, tăng huyết áp, căng thẳng kéo dài, hoặc thói quen hút thuốc lá thường xuyên.
Tình trạng rối loạn cương có thể diễn ra tạm thời hoặc kéo dài. Mặc dù chưa có báo cáo chính xác tình trạng rối loạn chức năng cương dương trên quy mô toàn quốc, song một số nghiên cứu được thực hiện tại các bệnh viện lớn đều cho thấy tỷ lệ nam giới gặp vấn đề khó nói này ngày càng có xu hướng tăng nhanh. Trong đó, 30-40% nam giới độ tuổi 40-60 mắc bệnh chiếm tỷ lệ cao nhất.
Đáng lo ngại hơn, khó khăn trong việc duy trì sự cương cứng không chỉ là là vấn đề của nhóm nam giới độ tuổi trung niên mà ngày càng có xu hướng trẻ hóa. Ước tính có khoảng 10-15% nam giới độ tuổi 20-40 phải đối mặt với tình trạng mất kiểm soát khả năng cương dương, gây ảnh hưởng đến đời sống tình dục cũng như chất lượng sống của nam giới và bạn đời.
Dựa vào thời điểm khởi phát và khả năng từng đạt được sự cương cứng, tình trạng này được chia thành hai loại:
Các trường hợp nam giới bị rối loạn chức năng cương dương chủ yếu liên quan đến rối loạn mạch máu, thần kinh, tâm lý, hoặc hormone. Ngoài ra một số tác dụng phụ của thuốc điều trị bệnh lý cũng là yếu tố làm tăng nguy cơ nam giới mất kiểm soát khả năng cương cứng. Sau đây là một số nguyên nhân phổ biến nam giới có thể tìm hiểu:
Hệ thần kinh đóng vai trò quan trọng trong việc dẫn truyền tín hiệu từ não đến dương vật để tạo ra và duy trì sự cương. Các bệnh lý thần kinh như parkinson, đa xơ cứng, tổn thương tủy sống hay biến chứng thần kinh ngoại biên đều là những yếu tố làm gián đoạn tín hiệu, dẫn đến chức năng cương dương bị ảnh hưởng. Ngoài ra những tổn thương do phẫu thuật vùng chậu hoặc cột sống cũng là yếu tố nguy cơ cao.
Ngoài ra, yếu tố tâm lý đóng vai trò quan trọng có thể gây ra ra vấn đề nhạy cảm này, nên thường được xem xét trong trong mọi trường hợp của bệnh. Nam giới bị trầm cảm hoặc âu lo, căng thẳng kéo dài, thường xuyên mang cảm giác tội lỗi hoặc sợ hãi không muốn quan hệ tình dục… đều có thể ảnh hưởng đến sự cương cứng.
Các bệnh lý như tăng huyết áp, đái tháo đường, tim mạch, rối loạn lipid máu, suy thận mạn hoặc bệnh gan đều có thể ảnh hưởng đến hệ tuần hoàn hoặc hệ thần kinh, làm suy giảm khả năng cương dương. Các thống kê cho thấy có khoảng 35-90% nam giới bị đái tháo đường gặp biến chứng ảnh hưởng đến chức năng cương dương và tình trạng mắc bệnh ở nam giới có bệnh nền đái tháo đường nghiêm trọng hơn so với người bình thường. (3)
Ngoài ra, nam giới bị đái tháo đường tuýp 2 thường xuất hiện triệu chứng sớm hơn 10-15 năm so với người bình thường, ảnh hưởng trực tiếp chất lượng sống của nam giới.
Một trong những nguyên nhân khiến tình trạng rối loạn chức năng cương dương ngày càng có xu hướng trẻ hóa bắt nguồn từ lối sống ít vận động, ăn uống thiếu khoa học, thường xuyên căng thẳng và mất ngủ kéo dài. Những thói quen xấu này ảnh hưởng đến sự cân bằng hormone sinh dục nam và sức khỏe mạch máu, từ đó làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
Tác dụng phụ của một số loại thuốc điều trị bệnh lý mãn tính như thuốc chẹn beta, thuốc lợi tiểu, các loại thuốc chống trầm cảm, thuốc chống loạn thần, thuốc điều trị ung thư tuyến tiền liệt, thuốc chống co giật… có thể ảnh hưởng đến khả năng và duy trì sự cương cứng của nam giới.
Tuổi tác làm suy giảm nội tiết nam testosterone, giảm lưu lượng máu đến dương vật dẫn đến rối loạn các chức năng sinh lý. Nam giới càng lớn tuổi, nguy cơ mắc chứng rối loạn cương càng cao.
Hút thuốc lá làm tổn thương nội mạc mạch máu, khiến cơ thể giảm sản xuất nitric oxide khiến dương vật khó cương hơn. Các nghiên cứu cho thấy người hút thuốc lá nhiều năm có nguy cơ rối loạn cương dương cao gấp 1,5-3 lần so với người không hút thuốc. Số năm và số lượng thuốc lá hút càng nhiều, nguy cơ mắc bệnh càng cao.
Sử dụng rượu bia, ma túy và các chất kích thích khác có thể gây tổn hại đến gan, hệ thống thần kinh, nội tiết… Đây là những yếu tố làm tăng nguy cơ mắc rối loạn cương dương ở nam giới. Bác sĩ Nguyễn Công Minh cho biết nam giới có thói quen uống nhiều rượu bia còn làm giảm nồng độ testosterone, gây nguy hại đến sức khỏe sinh sản.
Thiếu hụt kẽm, vitamin D, vitamin B12, axit béo lành mạnh hoặc protein làm ảnh hưởng đến quá trình tổng hợp hormone sinh dục, giảm sản xuất testosterone, lưu lượng máu đến các cơ quan. Những yếu tố này đều góp phần dẫn đến rối loạn cương dương.
Rối loạn cương dương có thể là hệ quả của biến chứng phẫu thuật ung thư tuyến tiền liệt, cắt bỏ bàng quang triệt để, phẫu thuật cắt bỏ tuyến tiền liệt qua đường niệu đạo, phẫu thuật ung thư trực tràng hoặc các chấn thương vùng chậu dẫn đến tổn thương dây thần kinh hoặc mạch máu đến vùng chậu.
Tình trạng thừa cân, béo phì làm mất cân bằng nội tiết, tăng nguy cơ kháng insulin, tăng viêm mạn tính và rối loạn lipid máu. Những yếu tố này đều làm tăng nguy cơ xơ vữa mạch máu, ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể, đặc biệt sức khỏe sinh sản.
Một nghiên cứu chỉ ra rằng nam giới giảm 10-15kg thông qua phương pháp ăn uống và vận động khoa học giúp phục hồi 31% chức năng cương dương. Vì vậy việc duy trì cân nặng phù hợp góp phần giảm tình trạng của bệnh, bảo vệ sức khỏe sinh sản nam giới.
Người bị bệnh thường có các triệu chứng rối loạn cương dương như sau:
Vấn đề này không trực tiếp đe dọa tính mạng người bệnh, song lại là dấu hiệu cảnh báo sớm các bệnh lý nghiêm trọng tiềm ẩn. Nhiều người nhầm tưởng rằng rối loạn cương chỉ đơn thuần ảnh hưởng đến đời sống tình dục. Tuy nhiên trong thực tế, tình trạng này có thể liên quan đến vấn đề sức khỏe tổng thể khác.
Nhiều nghiên cứu cho thấy vấn đề khó nói này có thể là biểu hiện sớm của bệnh tim mạch, đặc biệt xơ vữa động mạch, tăng huyết áp, đái tháo đường, các bệnh lý thần kinh, rối loạn nội tiết… Vì vậy khi có các dấu hiệu cảnh báo, nam giới tuyệt đối không chủ quan và cần được kiểm tra sớm để đánh giá kỹ lưỡng.
Việc thăm khám kịp thời không chỉ giúp xác định nguyên nhân dẫn đến rối loạn cương dương, mà còn giúp ngăn ngừa biến chứng, cải thiện chất lượng sống hiệu quả. Nam giới nên chủ động thăm khám tại các bệnh viện, phòng khám uy tín khi gặp bất kỳ biểu hiện bất thường nào liên quan đến chức năng sinh lý như:
Tình trạng này không chỉ làm ảnh hưởng đời sống sinh hoạt tình dục mà còn kéo theo nhiều hệ lụy về tâm lý, sức khỏe tổng thể. Những biến chứng phổ biến mà nam giới có thể đối mặt gồm:
Tâm lý và tình trạng này ở nam giới có mối liên hệ tác động qua lại lẫn nhau. Một trong những nguyên nhân dẫn đến rối loạn cương cứng xuất phát từ yếu tố tâm lý lo lắng, căng thẳng, áp lực công việc hoặc mối quan hệ không phù hợp. Khi tâm lý không ổn định, khả năng kiểm soát khả năng cương cứng sẽ bị ảnh hưởng, khiến nam giới khó duy trì sự cương cứng khi quan hệ tình dục.
Ngược lại, khi nam giới bị rối loạn chức năng cương dương, đặc biệt trong tình huống thất bại nhiều lần khi “gần gũi” bạn tình, bạn đời, họ dễ rơi vào trạng thái tự ti, xấu hổ hoặc e ngại lại thất bại. Cảm xúc tiêu cực càng khiến nam giới hồi hộp, lo lắng, khiến tình trạng bệnh càng trầm trọng hơn. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, chất lượng sống của người bệnh có thể bị ảnh hưởng nghiêm trọng.
Tình trạng dương vật không cương cứng kéo dài sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng đời sống tình dục, gây ra sự xa cách, hiểu lầm không đáng có cho các cặp đôi. Việc không thỏa mãn trong đời sống chăn gối là một trong những nguyên nhân làm sứt mẻ sự gắn kết giữa các cặp đôi.
Khi cảm xúc tiêu cực kéo dài không được giải tỏa, nhiều người dễ rơi vào trạng thái lo âu kéo dài, trầm cảm. Những vấn đề tâm lý không chỉ làm trầm trọng thêm tình trạng chức năng cương rối loạn mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng sống của người bệnh.
Mặc dù đây không phải là nguyên nhân trực tiếp dẫn đến vô sinh nhưng việc quan hệ không trọn vẹn có thể làm ảnh hưởng chất lượng đời sống tình dục, ảnh hưởng đến khả năng xuất tinh, giảm tần suất quan hệ… Những yếu tố này đều góp phần giảm tỷ lệ thụ thai thành công ở các cặp đôi, đặc biệt với các trường hợp vợ chồng mong con.
Để chẩn đoán tình trạng này, bác sĩ sẽ tiến hành thăm khám lâm sàng và chỉ định các xét nghiệm, chẩn đoán hình ảnh bổ sung để đưa ra kết luận.
Khám khai thác bệnh sử sẽ giúp bác sĩ hiểu rõ bản chất, trình tự thời gian và mức độ nghiêm trọng của tình trạng bệnh. Qua đó, bác sĩ có thể xác định những yếu tố tâm lý tình dục, nguyên nhân thực thể và giúp xác định sự mong đợi từ người bệnh.
Bác sĩ kiểm tra bệnh nhân có còn khả năng cương dương vật vào ban đêm hoặc buổi sáng hay không. Điều này rất quan trọng vì được xem như là khả năng đạt được cương dương vật trong các hoàn cảnh khác nhau.
Bệnh nhân sẽ trả lời 15 câu hỏi trong bảng câu hỏi Chỉ số quốc tế chức năng cương dương vật (the International Index of Erectile Function – IIEF) gồm:
Bộ phận sinh dục:
Những đặc điểm giới tính phụ:
Kiểm tra hệ thống mạch: Xem xét và đánh giá huyết áp.
Tình trạng này có thể điều trị bằng nhiều phương pháp khác nhau, tùy thuộc vào nguyên nhân gây bệnh cũng như tình trạng sức khỏe tổng thể của người bệnh. Những phương pháp điều trị có thể được áp dụng gồm:
Với một số trường hợp đặc biệt, bác sĩ có thể áp dụng thuốc tiêm trực tiếp vào dương vật hoặc đặt thuốc vào niệu đạo để kích thích cương nhanh chóng. Tuy nhiên phương pháp này chỉ được áp dụng dưới sự hướng dẫn cụ thể từ bác sĩ chuyên khoa.
Nam giới hoàn toàn có thể phòng ngừa được hoặc làm giảm mức độ nghiêm trọng của tình trạng này thông qua việc điều chỉnh lối sống, duy trì thói quen lành mạnh. Những biện pháp hiệu quả giúp phòng ngừa mà nam giới có thể áp dụng gồm:
Vấn đề này khó có thể tự khỏi nếu không được điều trị, can thiệp y khoa phù hợp hoặc người bệnh không thay đổi lối sống. Tình trạng này ở nam giới thường liên quan nhiều đến các yếu tố như sức khỏe tim mạch, nội tiết, thần kinh, tâm lý và thói quen sinh hoạt. Nếu kéo dài, tình trạng này có thể tiến triển nặng hơn gây ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản và tâm lý người bệnh.
Căn bệnh này không trực tiếp ảnh hưởng đến chất lượng tinh trùng hoặc vô sinh, nhưng có thể gián tiếp ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản nam giới. Thực tế, tình trạng này khiến dương vật không đủ cương hoặc duy trì sự cương cứng đủ lâu để quan hệ tình dục. Trong khi đó, số lượng, chất lượng và hình thái tinh trùng do hệ thống nội tiết, tinh hoàn, lối sống và bệnh lý nền (nếu có) quyết định. Điều này đồng nghĩa nam giới gặp vấn đề này vẫn có khả năng có con, nhưng khả năng thụ thai sẽ thấp hơn người bình thường.
Đái tháo đường là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây bệnh, đặc biệt nếu tình trạng bệnh không được kiểm soát tốt. Mối liên hệ giữa đái tháo đường và biến chứng vô sinh ở nam giới được lý giải qua nhiều cơ chế sinh học phức tạp, chủ yếu liên quan đến tổn thương mạch máu và thần kinh, gây ảnh hưởng đến sự cương cứng của dương vật.
Ngoài ra, nam giới mắc đái tháo đường tuýp 2 và thường xuyên sử dụng thuốc điều trị tiểu đường có nguy cơ giảm nồng độ testosterone, khiến nam giới giảm ham muốn, rối loạn chức năng sinh lý nam và làm tình trạng thêm nghiêm trọng.
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Rối loạn cương dương sẽ gây nhiều trở ngại trong đời sống tình dục của nam giới, khiến bạn trở nên tự ti, không còn ham muốn giao hợp. Để ngăn ngừa tình trạng này, nam giới cần duy trì một lối sống lành mạnh. Khi phát hiện dấu hiệu nghi ngờ như khó cương, cương nhưng không cứng hoặc không thể duy trì sự cương cứng, nam giới đến ngay các bệnh viện, trung tâm y tế uy tín để được thăm khám và điều trị, rút ngắn thời gian phục hồi chức năng sinh lý này.