Chứng hay quên: Dấu hiệu, nguyên nhân và cách điều trị

Tình trạng thường xuyên bị quên xảy ra khá phổ biến, ảnh hưởng đến nhiều đối tượng khác nhau. Có nhiều tác nhân, yếu tố nguy cơ có thể dẫn đến chứng bệnh này. Vậy, hay quên bị bệnh gì? Nguyên nhân do đâu?

Hay quên là bệnh gì?

Hay quên là tình trạng suy giảm trí nhớ, khiến người bệnh gặp khó khăn trong việc ghi nhớ và hồi tưởng thông tin. Bệnh có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, không chỉ riêng ở người cao tuổi. Từ khi sinh ra, mỗi người học và ghi nhớ thông tin để sử dụng trong cuộc sống hằng ngày. Nhưng vì một số lý do, bệnh có thể xuất hiện. Nếu tình trạng này diễn ra thường xuyên có thể là dấu hiệu cảnh báo bệnh. (1)

Hội chứng này có mối liên quan chặt chẽ với bệnh Alzheimer và sa sút trí tuệ. Mau quên cũng có thể xảy ra khi cơ thể bị thiếu hụt vitamin hoặc tiềm ẩn các vấn đề sức khỏe khác về thần kinh.

Triệu chứng bệnh hay quên

Khi gặp các triệu chứng bệnh, mỗi người nên đến bệnh viện để được bác sĩ thăm khám, chẩn đoán phù hợp. Chứng hay quên có nhiều mức độ khác nhau, từ nhẹ đến nặng, bao gồm:

• Ở mức độ nhẹ: Người bệnh gặp các vấn đề nhỏ trong sinh hoạt hàng ngày như quên vị trí đồ đạc, quên tên của những người thân thuộc, quên lịch làm việc, quên ý định vừa mới suy nghĩ trong đầu. Những triệu chứng này thường bị nhầm lẫn với sự lơ đễnh, còn được gọi là “não cá vàng”.
• Ở mức độ nặng: Các dấu hiệu trở nên nghiêm trọng hơn, ảnh hưởng trực tiếp đến chức năng nhận thức và hành vi của người bệnh. Chẳng hạn như lạc đường đi ở những nơi quen thuộc, mất phương hướng, thường xuyên đi lang thang không có mục đích, quên cách nấu ăn, rối loạn ngôn ngữ, khó diễn đạt từ ngữ, nói lặp và nhắc lại những câu chuyện đã kể…

Nguyên nhân hay quên do đâu?

Chứng hay quên có thể xảy ra do nhiều tác nhân, yếu tố nguy cơ khác nhau, bao gồm: (2)

1. Bệnh lý

Khi các tổn thương xảy ra tại khu vực não bộ chịu trách nhiệm xử lý và lưu trữ thông tin, trí nhớ của người bệnh có thể bị suy giảm đáng kể. Một số bệnh lý, vấn đề sức khỏe có thể là tác nhân dẫn đến chứng hay quên bao gồm:

• Bệnh lý thần kinh: Bệnh Alzheimer, động kinh, đột quỵ, khối u não…
• Nhiễm trùng: Nhiễm trùng não, cục máu đông trong não…
• Thiếu oxy: Tình trạng thiếu oxy lên não hoặc nhiễm độc khí CO cũng là những nguyên nhân nghiêm trọng gây đãng trí.

Bệnh còn có thể xảy ra do các bệnh lý về tuyến giáp. Tuyến giáp hoạt động kém hiệu quả thường gây ra các triệu chứng như mệt mỏi, rối loạn giấc ngủ.

2. Lối sống thiếu khoa học

• Uống nhiều rượu bia dễ gây suy giảm trí nhớ ngắn hạn. Lượng rượu bia được xem là nhiều ở từng nhóm đối tượng không giống nhau. Theo khuyến cáo, nam giới không nên uống quá 2 ly mỗi ngày, nữ không nên uống quá 1 ly. Một ly tương đương 1,5 ounce (khoảng một ly nhỏ) rượu mạnh 80-proof hoặc 5 ounce rượu vang hoặc 12 ounce bia; 1 ounce tương đương với khoảng 28,35 gam.
• Thiếu ngủ là nguyên nhân gây bệnh ít được chú ý. Ngủ không đủ giấc khiến tâm trạng thay đổi, lo âu, qua đó gây ra các vấn đề về trí nhớ.

3. Thiếu dinh dưỡng

Chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì chức năng não bộ. Thiếu hụt các dưỡng chất như vitamin B12, vitamin D, axit béo omega-3… là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến chứng suy giảm trí nhớ.

4. Tác dụng phụ của thuốc

Một số loại thuốc an thần, thuốc chống trầm cảm, thuốc huyết áp và các loại thuốc khác có thể ảnh hưởng đến trí nhớ do chúng gây ra tình trạng an thần hoặc lú lẫn. Tác dụng phụ này khiến việc tập trung ghi nhớ những điều mới trở nên khó khăn. Người bệnh nên đến gặp bác sĩ thăm khám nếu nghi ngờ một số loại thuốc mới là nguyên nhân khiến bản thân lơ đễnh, hay quên.

5. Tâm lý

• Tâm lý con người có mối liên hệ chặt chẽ với chức năng ghi nhớ. Khi đối mặt với căng thẳng, lo âu kéo dài, khả năng tập trung sẽ bị ảnh hưởng, cản trở việc hình thành và gợi nhớ thông tin mới.
• Trầm cảm cũng là nguyên nhân phổ biến dẫn đến chứng hay quên. Ngoài các dấu hiệu thường thấy như buồn bã, thiếu động lực; trầm cảm còn có thể biểu hiện qua tình trạng suy giảm trí nhớ.

Đối tượng nào có nguy cơ bị bệnh?

Chứng hay quên có thể gặp ở mọi đối tượng, đặc biệt là người cao tuổi. Tuy nhiên, các thống kê gần đây cho thấy, số lượng người trẻ mắc bệnh có xu hướng gia tăng. Các đối tượng có nguy cơ mắc bệnh cao, bao gồm:

• Người mắc các bệnh lý như động kinh, từng bị đột quỵ, tăng huyết áp, béo phì, tiểu đường.
• Những người có yếu tố di truyền hoặc tiền sử gia đình mắc các bệnh suy giảm trí nhớ như Alzheimer, sa sút trí tuệ.
• Người bị stress, lo âu, trầm cảm kéo dài, thiếu ngủ nghiêm trọng hoặc có chế độ dinh dưỡng kém, đặc biệt là thiếu vitamin B12.
• Người từng bị chấn thương sọ não hoặc các tổn thương vùng đầu khác, gây ảnh hưởng đến não bộ.
• Người có lối sống không khoa học, thường xuyên sử dụng chất kích thích như rượu, thuốc lá, chất gây nghiện.

Biện pháp chẩn đoán bệnh hay quên

Để chẩn đoán, các bác sĩ thường tiến hành thực hiện quy trình đánh giá toàn diện, có thể bao gồm:

• Khai thác tiền sử bệnh lý: Quá trình chẩn đoán bắt đầu bằng việc khai thác bệnh sử chi tiết. Nếu người bệnh không nhớ rõ bệnh sử của mình, thông tin sẽ được khai thác từ người thân, người chăm sóc.
• Khám sức khỏe: Bác sĩ tiến hành khám thần kinh để kiểm tra phản xạ, chức năng cảm giác, khả năng giữ thăng bằng.
• Kiểm tra nhận thức: Các bài kiểm tra này giúp đánh giá khả năng tư duy, phán đoán, trí nhớ ngắn và dài hạn. Người bệnh có thể được hỏi về những kiến thức chung, thông tin cá nhân hay các sự kiện trong quá khứ.
• Chẩn đoán cận lâm sàng: Bác sĩ có thể chỉ định thực hiện một số xét nghiệm, kỹ thuật cận lâm sàng như chụp MRI, CT, PET, xét nghiệm máu, điện não đồ (EEG)…

Cách điều trị hay quên

Tùy thuộc vào nguyên nhân, tình trạng sức khỏe của người bệnh… bác sĩ có thể đề ra phác đồ điều trị phù hợp, chẳng hạn như:

• Đối với người bị bệnh lý thần kinh: Sau khi thăm khám, bác sĩ chuyên khoa Thần kinh có thể chỉ định dùng một số loại thuốc giúp điều trị nguyên nhân bệnh lý, cải thiện trí nhớ. Tất cả các loại thuốc này đều cần được sử dụng dưới sự kiểm soát chặt chẽ của bác sĩ. Người bệnh không được tự ý mua thuốc về sử dụng khi chưa có chỉ định từ bác sĩ. Bác sĩ cũng có thể chỉ định áp dụng một số phương pháp chữa trị khác, tùy vào bệnh lý mà người bệnh mắc phải.
• Đối với người bị thiếu vitamin: Bác sĩ có thể chỉ định cho dùng các loại thực phẩm hoặc thuốc uống để bổ sung vitamin.
• Đối với người gặp vấn đề tâm lý: Khi nguyên nhân là do trầm cảm, lo âu, căng thẳng, người bệnh có thể được khuyến nghị sử dụng thuốc và kết hợp trị liệu tâm lý…

Khoa Thần kinh, Trung tâm Khoa học Thần kinh, Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM là cơ sở y tế uy tín thăm khám, chẩn đoán, điều trị hiệu quả nhiều bệnh lý thần kinh, bao gồm chứng hay quên, sa sút trí tuệ… Khoa quy tụ đội ngũ bác sĩ dày dạn kinh nghiệm, được trang bị nhiều máy móc tân tiến, phục vụ tối ưu cho quá trình khám chữa bệnh như máy CT 768 lát cắt, CT 1975 lát cắt, CT 100.000 lát cắt, hệ thống MRI 1,5 – 3 tesla, máy đo điện não… Quy trình khám chữa bệnh khoa học, tiện lợi, nhanh chóng, áp dụng đầy đủ các chính sách bảo hiểm.

Làm sao để phòng ngừa chứng hay quên?

Để góp phần phòng ngừa bệnh, mỗi người có thể thực hiện các biện pháp sau đây:

• Khám sức khỏe định kỳ 1-2 lần/năm, kiểm soát tốt các bệnh lý nền, bao gồm cả các bệnh có nguy cơ dẫn đến tình trạng bệnh.
• Tránh để xảy ra chấn thương vùng đầu bằng cách cẩn thận khi chơi thể thao và khi tham gia các hoạt động có nguy cơ va đập mạnh.
• Xây dựng chế độ ăn uống khoa học, cung cấp đủ các vitamin, khoáng chất cần thiết cho não như vitamin B12, omega-3… Mỗi người có thể chủ động bổ sung bộ đôi hoạt chất thiên nhiên từ Blueberry (việt quất) và Ginkgo Biloba (bạch quả) để tăng cường dưỡng chất lên não, điều hòa máu não, góp phần cải thiện triệu chứng.
• Uống nhiều nước.
• Duy trì tinh thần thoải mái, vui vẻ, tránh stress, lo lắng và các yếu tố tiêu cực. Thực hành các bài tập thiền hoặc yoga để giảm căng thẳng.
• Nói không với các chất kích thích như rượu, thuốc lá.
• Tập thể dục thường xuyên để tăng cường lưu thông máu lên não.
• Ngủ đủ giấc (7-8 tiếng mỗi đêm) để não bộ phục hồi.
• Tập luyện trí não bằng cách đọc sách, học ngoại ngữ, chơi các trò chơi giải đố.

Chứng hay quên có thể ảnh hưởng đến bất kỳ ai, tác động đến sức khỏe, làm giảm chất lượng sống… Ngay khi gặp dấu hiệu gợi ý, người bệnh cần sớm đến cơ sở y tế uy tín có chuyên khoa Thần kinh thăm khám, đơn cử như Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM.