Amidan sưng to xuất phát từ đâu? Hướng khắc phục

Amidan sưng to là vấn đề sức khỏe thường gặp đặc biệt là ở trẻ nhỏ, gây ảnh hưởng đến sức khỏe. Vậy, nguyên nhân do đâu và cách khắc phục như thế nào?

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Trung tâm Thông tin Y khoa Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh.

Nguyên nhân gây amidan sưng to thường gặp

Amidan bị sưng to chủ yếu xảy ra do nhiễm trùng vi khuẩn hoặc virus. Trong đó, những tác nhân gây bệnh thường gặp gồm liên cầu khuẩn nhóm A, virus cúm, herpes simplex (HSV), Cytomegalovirus (CMV), Epstein-Barr (EBV)… Nguyên nhân hay yếu tố nguy cơ dẫn đến hay tăng nặng tình trạng này còn có thể bao gồm:

• Các bệnh lý về amidan như áp xe, sỏi, ung thư…
• Hệ miễn dịch suy yếu
• Lạm dụng thuốc kháng sinh
• Tiếp xúc với các tác nhân gây dị ứng
• Vệ sinh răng miệng kém
• Thời tiết thay đổi thất thường
• Thường xuyên hút thuốc lá

Các triệu chứng của amidan bị sưng

Triệu chứng amidan bị sưng có thể bao gồm:

1. Triệu chứng tại họng

Tùy theo nguyên nhân khiến amidan sưng to, người bệnh có thể nhận thấy những triệu chứng khác nhau, phổ biến gồm có:

• Đau rát họng (gia tăng khi nuốt nước bọt hoặc thức ăn)
• Nuốt vướng
• Đau hai bên cổ
• Sưng hạch ở cổ hoặc hàm
• Hơi thở có mùi hôi
• Giọng khàn

2. Triệu chứng toàn thân

Người bệnh có thể gặp những triệu chứng toàn thân kèm theo như:

• Sốt và ớn lạnh
• Đau đầu, đau tai
• Mệt mỏi, uể oải
• Kích thước amidan quá lớn có thể gây khó thở hoặc ngưng thở khi ngủ
• Đau bụng, chán ăn

3. Sưng amidan 1 bên nhưng không sốt

Sưng amidan nhưng không sốt có thể xảy ra do dị ứng, sâu răng, viêm nha chu hoặc những vấn đề sức khỏe nghiêm trọng hơn như ung thư vòm họng. Để biết được nguyên nhân chính xác, người bệnh nên thăm khám với bác sĩ chuyên khoa Tai Mũi Họng, đặc biệt là khi tình trạng này kéo dài kèm theo những dấu hiệu bất thường.

4. Amidan sưng to nhưng không gây đau

Amidan bị sưng to nhưng không đau có thể cảnh báo những bệnh lý như ung thư, phì đại amidan, dị ứng theo mùa, trào ngược dạ dày… Người bệnh cần theo dõi thêm các triệu chứng kèm theo và thăm khám ngay khi có dấu hiệu bất thường để được chẩn đoán sớm và can thiệp kịp thời.

Xem thêm: Amidan có đốm trắng cần điều trị như thế nào?

Ai dễ bị sưng to amidan?

Bất cứ ai cũng có thể bị viêm sưng amidan. Tuy nhiên, nguy cơ bị sưng thường sẽ cao hơn ở những đối tượng như:

• Trẻ em và thanh thiếu niên trong độ tuổi 5 – 15 tuổi
• Có tiền sử mắc các bệnh đường hô hấp hoặc bệnh truyền nhiễm như viêm mũi, viêm xoang, sởi, ho gà…
• Bị viêm amidan mạn tính nhưng không được điều trị đúng cách
• Hệ miễn dịch suy yếu do HIV, tiểu đường, ung thư…
• Sống ở môi trường ô nhiễm, thường xuyên tiếp xúc với khói bụi và các chất độc hại
• Thường xuyên tiêu thụ thức ăn không đảm bảo vệ sinh, uống nước lạnh, hút thuốc, lạm dụng rượu bia.

Các dạng amidan sưng to thường gặp

Một số dạng sưng thường gặp bao gồm:

1. Dạng cấp tính

Đây là tình trạng amidan bị sưng to đột ngột, kèm theo sốt cao, đau rát họng, nuốt khó và ho. Trong giai đoạn sau, lưỡi có thể chuyển sang màu trắng, niêm mạc sưng đỏ, cơ thể mệt mỏi và chán ăn. Số lần đi tiểu cũng giảm đáng kể và người bệnh có nguy cơ bị táo bón.

2. Dạng mạn tính

Viêm amidan cấp tái diễn nhiều lần hoặc không được điều trị đúng cách có thể chuyển thành mạn tính. Bên cạnh các triệu chứng kể trên, người bệnh có thể nhận thấy những dấu hiệu khác như:

• Nuốt vướng, đặc biệt khi ăn, uống nước hoặc nuốt nước bọt
• Đau rát cổ họng dẫn đến thay đổi giọng nói
• Tiếng thở khò khè, ngủ ngáy hoặc ngưng thở khi ngủ
• Sốt nhiều lần
• Hơi thở có mùi hôi.

3. Dạng quá phát

Tình trạng này xảy ra khi amidan sưng to bất thường do viêm nhiễm và có thể tạo nên những hốc mủ, gây đau nhức và khó chịu. Triệu chứng tương tự viêm amidan cấp nhưng mức độ nghiêm trọng và kéo dài hơn. Phần lớn trường hợp viêm amidan quá phát có thể bị sốt cao và cần được can thiệp y tế kịp thời.

Biến chứng nguy hiểm nếu không điều trị

Sưng amidan lâu ngày kèm theo những triệu chứng bất thường mà không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến những biến chứng nguy hiểm như: (1)

• Amidan bị sưng to gây tắc nghẽn đường thở, dẫn đến khó thở hoặc ngưng thở khi ngủ
• Áp xe quanh amidan do nhiễm trùng lan rộng dẫn đến tụ mủ
• Tăng nguy cơ viêm mũi, viêm xoang, viêm tai giữa…
• Biến chứng toàn thân như sốt thấp khớp, viêm cầu thận cấp.

Các phương pháp điều trị amidan bị sưng

Trước tiên, người bệnh cần thăm khám với bác sĩ chuyên khoa Tai Mũi Họng để được chẩn đoán nguyên nhân gây bệnh chính xác. Tùy theo mức độ nghiêm trọng, bác sĩ có thể chỉ định những phương pháp điều trị như:

1. Điều trị nội khoa

Nếu nguyên nhân khiến amidan sưng to do vi khuẩn, bác sĩ có thể chỉ định dùng kháng sinh để loại bỏ tác nhân gây bệnh và phòng tránh biến chứng. Trường hợp sưng amidan do virus có thể tự khỏi. Tùy theo triệu chứng kèm theo, bác sĩ có thể chỉ định sử dụng một số loại thuốc không kê đơn như thuốc xịt họng, thuốc giảm đau, thuốc hạ sốt, viên ngậm…

Tuy nhiên, thuốc có thể gây ra một số tác dụng phụ. Vì thế người bệnh cần tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng. Đồng thời, tuân thủ đúng hướng dẫn của bác sĩ về thời gian, tần suất và liều lượng dùng thuốc để hạn chế tác dụng ngoài ý muốn.

2. Phẫu thuật cắt amidan

Cắt amidan được cân nhắc thực hiện khi tình trạng viêm amidan tái phát nhiều lần hoặc amidan bị sưng to quá mức. Phương pháp này góp phần loại bỏ ổ viêm ở vùng hầu họng, phòng tránh biến chứng khó thở hoặc ngưng thở khi ngủ.

3. Chăm sóc tại nhà

Những biện pháp chăm sóc tại nhà có thể hỗ trợ cải thiện triệu chứng gồm:

• Sử dụng thuốc và tái khám (nếu có) theo chỉ định của bác sĩ
• Nghỉ ngơi, tránh căng thẳng
• Bổ sung đủ nước cho cơ thể, ưu tiên nước lọc
• Súc miệng bằng nước muối sinh lý sau khi đánh răng
• Tránh dùng thực phẩm cay nóng, nhiều chất béo, nước đá, rượu bia, đồ uống có ga
• Áp dụng chế độ dinh dưỡng khoa học, tăng cường bổ sung rau và các loại trái cây
• Dùng máy tạo độ ẩm trong phòng ngủ hoặc nơi làm việc.

Amidan sưng to xảy ra chủ yếu do sự tấn công của vi khuẩn hoặc virus. Tùy theo nguyên nhân gây bệnh, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị phù hợp. Nếu xuất hiện những triệu chứng như đau họng, sưng hai bên cổ, nuốt khó và những dấu hiệu bất thường khác, người bệnh nên thăm khám với bác sĩ chuyên khoa Tai Mũi Họng càng sớm càng tốt.