Bạch hầu ở mũi có thể do một số chủng vi khuẩn bạch hầu không có độc tố gây ra. Trong khi phần lớn vi khuẩn có độc tố gây ra ở họng và thanh quản. Vậy bệnh này là gì? Cách phòng ngừa bệnh như thế nào?
Bạch hầu mũi là bệnh nhiễm trùng xảy ra tại niêm mạc mũi do vi khuẩn Corynebacterium diphtheriae gây ra. Ban đầu, người bệnh có dịch mũi trong, sau đó chuyển sang màu đỏ sẫm như có máu. Mặc dù bệnh thường nhẹ và ít khi gây nguy hiểm nhưng có thể kéo dài liên tục, khó hồi phục nếu không được điều trị sớm.
Đây là bệnh truyền nhiễm cấp tính ảnh hưởng đến đường hô hấp mũi, họng. Dựa vào vị trí tổn thương, bệnh được chia thành 4 loại là ở họng, thanh quản, mũi và da. Trong đó, loại ở mũi ít khi tiết ra độc tố nên ít nguy hiểm hơn nhưng vẫn cần được theo dõi và điều trị để tránh gặp biến chứng.
Bạch hầu ở mũi xảy ra khi vi khuẩn Corynebacterium diphtheriae bám vào niêm mạc vùng mũi (nơi ẩm ướt và dễ bị tổn thương). Tại đây, chúng sinh sôi, tiết ra độc tố làm viêm niêm mạc và tạo một lớp giả mạc màu xám trong mũi khoảng 2-3 ngày.
Bệnh thường gặp ở những người chưa tiêm hoặc tiêm chưa đủ vắc xin bạch hầu, người có sức đề kháng yếu hay suy giảm miễn dịch, sống trong môi trường chật chội, kém vệ sinh hoặc vùng đang có dịch.
Bệnh này ở mũi có thể lây lan qua các con đường sau:
Bệnh có thể được nhận biết thông qua các triệu chứng, biểu hiện như:
Sau khi nhiễm vi khuẩn, cần vài giờ hay đến vài ngày để chúng phát triển và gây ra các triệu chứng. Thời gian ủ bệnh bạch hầu ở mũi từ 2–5 ngày. Trong giai đoạn này, người bệnh thường chưa có triệu chứng rõ ràng nhưng vẫn có thể lây bệnh ra cộng đồng.
Ở giai đoạn đầu, bạch hầu mũi dễ bị nhầm với cảm lạnh hoặc cúm, với các dấu hiệu như sốt nhẹ, ớn lạnh, mệt mỏi, đau hoặc rát họng, sổ mũi, nghẹt mũi hay khó thở.
Ở giai đoạn bệnh bạch hầu mũi tiến triển nặng, các triệu chứng trở nên rõ rệt và nghiêm trọng hơn như ho khan dữ dội, đau họng, nuốt khó, sốt cao, da tái nhợt, mạch đập nhanh và huyết áp thấp. Dấu hiệu đặc trưng là dịch mũi chuyển từ trong suốt sang có lẫn máu và dễ khiến người bệnh nhầm với chảy máu cam.
Người bệnh cũng có một lớp màng giả mạc màu xám hình thành trong mũi và lan xuống họng gây tắc nghẽn đường thở. Với các trường hợp nặng, độc tố của vi khuẩn gây bệnh có thể đi vào máu, hệ bạch huyết làm tổn thương tim và hệ thần kinh, đe dọa đến tính mạng nếu không được điều trị kịp thời.
Cả hai bệnh lý này đều gây ra tình trạng nghẹt mũi, chảy mũi… nhưng cũng có một số đặc điểm khác biệt. Bảng so sánh tham khảo dưới đây có thể giúp mỗi người phân biệt bạch hầu mũi và viêm mũi thông thường: (1)
| Tiêu chí | Bạch hầu mũi | Viêm mũi |
| Khởi phát bệnh | Tiến triển nhanh sau khi tiếp xúc với nguồn lây. | Thường bị do thời tiết thay đổi, dị ứng hoặc cảm lạnh. |
| Dịch mũi/chảy mũi | Ban đầu trong, sau đó đục hoặc có lẫn máu. | Thường trong suốt, ít khi có máu. |
| Giả mạc (màng trắng xám) | Có màng giả trong mũi và lan xuống họng. | Không có màng giả. |
| Triệu chứng toàn thân |
|
|
| Nguy cơ lây lan |
|
|
Bạch hầu mũi nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách cũng có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm. Khi lớp màng giả lan xuống cổ họng hoặc thanh quản, người bệnh có thể bị khó thở, khàn tiếng, ngạt thở.
Độc tố của bệnh có thể theo đường máu vào tim và hệ thần kinh, gây viêm cơ tim, rối loạn nhịp tim, yếu liệt cơ, khó nuốt. Vì thế, việc chẩn đoán và điều trị có vai trò quan trọng giúp ngăn ngừa biến chứng và bảo vệ sức khỏe người bệnh bạch hầu.
Bệnh bạch hầu mũi cần được điều trị tại bệnh viện hay cơ sở y tế uy tín để kiểm soát tình trạng lây lan và phòng ngừa biến chứng. Người bệnh thường được tiêm huyết thanh kháng độc tố bệnh (Diphtheria antitoxin) càng sớm càng tốt. Loại huyết thanh này giúp trung hòa độc tố do vi khuẩn tiết ra trong máu. Bác sĩ cũng chỉ định dùng thuốc kháng sinh để tiêu diệt vi khuẩn và giảm nguy cơ lây nhiễm.
Người bệnh cũng cần nghỉ ngơi, tránh lao động quá sức, ăn uống đủ chất và uống nhiều nước để cơ thể mau hồi phục hơn. Nếu có dấu hiệu khó thở hoặc tắc nghẽn hô hấp, bác sĩ có thể cần can thiệp để mở thông đường thở giúp người bệnh hô hấp dễ dàng hơn.
Sau đây là một số biện pháp ngăn ngừa bạch hầu mũi an toàn và hiệu quả mà mỗi người có thể tham khảo, thực hiện:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Bạch hầu ở mũi tuy không phổ biến như ở họng nhưng cũng có thể gây ảnh hưởng đến sức khỏe. Ngay khi gặp dấu hiệu gợi ý bệnh, người bệnh cần sớm đến cơ sở y tế uy tín thăm khám, chẩn đoán, điều trị, đơn cử như tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh.
