Vỡ hay rách tinh hoàn là tình trạng chấn thương tinh hoàn nghiêm trọng gây đau đớn và ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản. Một trong những mối quan tâm lớn nhất sau phẫu thuật là vỡ tinh hoàn có ảnh hưởng đến sinh sản hay vô sinh không. Để giải đáp thắc mắc này, Bác sĩ Nguyễn Quang Vinh Trung tâm Hỗ trợ sinh sản, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM có những chia sẻ trong bài viết sau.
Vỡ tinh hoàn có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng sinh sản của nam giới, đặc biệt nếu không được phát hiện và xử trí kịp thời. Mức độ ảnh hưởng phụ thuộc vào nhiều yếu tố như: mức độ nghiêm trọng của chấn thương, thời gian cấp cứu, phương pháp điều trị.
Nếu tổn thương được phát hiện và điều trị trong “thời gian vàng”, tinh hoàn có khả năng được bảo tồn và duy trì chức năng sinh sản. Tuy nhiên, khả năng phục hồi còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Nếu xử trí không đúng kỹ thuật, phẫu thuật không triệt để hoặc xuất hiện biến chứng sau mổ, tổn thương có thể lan rộng, ảnh hưởng đến chức năng tinh hoàn.. Ngược lại, dù bác sĩ có chuyên môn cao và lựa chọn được phương pháp điều trị tối ưu, nhưng can thiệp quá muộn, nhu mô tinh hoàn có thể hoại tử hoàn toàn và mất chức năng. Trong tình huống đó, để bảo toàn tính mạng cho bệnh nhân, bác sĩ buộc phải chỉ định cắt bỏ tinh hoàn.
Bác sĩ Vinh cho biết nếu cắt một bên tinh hoàn, chức năng sinh sản và sinh lý của nam giới có thể bị ảnh hưởng nhưng vẫn còn cơ hội có con trong tương lai. Tuy nhiên khi mất cả hai tinh hoàn, bệnh nhân sẽ bị vô sinh, chất lượng cuộc sống cũng bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Vì vậy khi vùng bìu bị chấn thương, hoặc xuất hiện các dấu hiệu bất thường như căng tức, đau tinh hoàn, nam giới cần đến bệnh viện gần nhất để được kiểm tra, xác định nguyên nhân và có hướng xử trí phù hợp.
Hiểu về chấn thương tinh hoàn cũng như tác động của tình trạng tinh hoàn bị vỡ đến khả năng sinh sản là rất quan trọng. Chấn thương này ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe thể chất và tinh thần của người nam như:
Tinh hoàn là cơ quan quan trọng trong quá trình sản xuất tinh trùng. Khi xảy ra chấn thương nghiêm trọng như vỡ hoặc rách tinh hoàn, toàn bộ quá trình này có thể bị gián đoạn, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng sinh sản của nam giới. Các tổn thương có thể phá vỡ cấu trúc mô tinh hoàn, ảnh hưởng đến mạch máu nuôi, từ đó làm suy giảm hoặc ngừng hẳn quá trình sinh tinh. Ngoài ra sau phẫu thuật, nam giới vẫn có thể bị ảnh hưởng chức năng sinh sản do sẹo hoặc tắc nghẽn ống dẫn tinh, khiến tinh dịch không có tinh trùng, từ đó làm giảm khả năng có thai tự nhiên.
Ngay cả khi không vỡ hoàn toàn tinh hoàn, sau chấn thương vùng bìu, tinh trùng của người nam vẫn có thể bị biến đổi số lượng và chất lượng trong thời gian dài. Tổn thương này có thể dẫn đến vô sinh vĩnh viễn nếu không được phát hiện và điều trị đúng cách.
Không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản lâu dài, tổn thương tinh hoàn còn ảnh hưởng đến tâm lý, chất lượng cuộc sống của người nam. Sau chấn thương, người bệnh có thể đối mặt với nhiều biến đổi tâm lý như mất tự tin, lo sợ giảm khả năng và bản lĩnh đàn ông, thậm chí cảm thấy mặc cảm với bạn đời.
Bác sĩ Vinh cho biết một số trường hợp nam giới gặp căng thẳng tâm lý sau tai nạn hoặc phẫu thuật, dẫn đến tình trạng rối loạn cương dương tạm thời, giảm ham muốn tình dục hoặc né tránh quan hệ tình dục. Nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời, tình trạng này có thể dẫn đến rối loạn tâm lý và tình dục mạn tính, ảnh hưởng chất lượng cuộc sống cũng như mối quan hệ vợ chồng.
Tinh hoàn chịu trách nhiệm chính trong hoạt động sản xuất nội tiết tố nam testosterone, loại nội tiết tố giữ vai trò thiết yếu trong việc duy trì bản dạng nam giới như: vóc dáng, giọng nói trầm, sự phát triển cơ bắp, ham muốn tình dục và khả năng sinh sản. Khi tinh hoàn bị vỡ, đặc biệt trường hợp mất một hoặc cả hai tinh hoàn, hoạt động sản xuất testosterone có thể bị rối loạn nghiêm trọng. Nồng độ hormone nam sụt giảm không chỉ ảnh hưởng đến thể lực và sức khỏe sinh sản, mà còn kéo theo nhiều hệ lụy về tâm lý và đời sống tình dục như giảm ham muốn, mệt mỏi kéo dài, rối loạn cương và suy giảm chất lượng sống.
Đối với trường hợp mất cả hai tinh hoàn, cơ thể người nam không thể tự sản xuất nội tiết tố testosterone, buộc phải sử dụng liệu pháp hormone thay thế để duy trì sự ổn định nội tiết, phòng ngừa biến chứng lâu dài.
Bên cạnh điều trị can thiệp ngay tại thời điểm cấp cứu, quá trình chăm sóc hậu phẫu cũng ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của người nam. Để hạn chế nguy cơ vô sinh do vỡ tinh hoàn, nam giới cần lưu ý một số vấn đề trước và sau phẫu thuật như sau:
Bác sĩ Vinh cho biết 90% trường hợp vỡ tinh hoàn có thể chữa khỏi và phục hồi chức năng tinh hoàn nếu được cấp cứu kịp thời trong vòng 72 giờ đầu tiên sau chấn thương. Sau thời gian này, tỷ lệ buộc phải cắt bỏ tinh hoàn hoàn toàn tăng 7,4-55,5% tuỳ theo mức độ tổn thương của tinh hoàn. Do đó nếu xuất hiện bất kỳ triệu chứng bất thường nào ở vùng bìu, nam giới tuyệt đối không tự ý uống thuốc hoặc điều trị theo “mẹo dân gian”, thay vào đó cần nhanh chóng đến bệnh viện gần nhất có chuyên khoa Nam học – Hiếm muộn để được cấp cứu kịp thời. (1)
Đầu tiên, bác sĩ sẽ tiến hành thăm khám chuyên sâu nhằm xác định tình trạng tổn thương tinh hoàn, từ đó đưa ra hướng điều trị tối ưu. Đa số các trường hợp vỡ tinh hoàn đều cần can thiệp phẫu thuật nhằm xử lý mô tổn thương kịp thời, ngăn ngừa biến chứng viêm nhiễm, hoại tử mô và quan trọng nhất là bảo vệ cấu trúc tinh hoàn cũng như khả năng sinh sản của người bệnh.
Trong trường hợp chấn thương nghiêm trọng gây vỡ cả hai tinh hoàn và không thể phục hồi bằng phẫu thuật, nếu bệnh nhân được cấp cứu tại các bệnh viện có chuyên khoa Nam học cùng phòng lab hiện đại, bác sĩ có thể đề xuất phương án trữ lạnh tinh trùng nhằm bảo tồn khả năng sinh sản về sau cho người nam.
Thủ thuật này chỉ được áp dụng khi có sự đồng thuận của bệnh nhân và mẫu tinh trùng đủ điều kiện để lưu trữ, không mắc các bệnh lý nguy hiểm. Khi người nam mong muốn có con, mẫu tinh trùng lưu trữ sẽ được chuyên viên phôi học rã đông để phục vụ cho các kỹ thuật hỗ trợ sinh sản như IUI, IVF hoặc ICSI.
Chế độ dinh dưỡng đầy đủ sau phẫu thuật tinh hoàn giúp quá trình phục hồi đạt hiệu quả cao trong thời gian ngắn. Bác sĩ Vinh cho biết nam giới nên ưu tiên các loại thực phẩm giàu protein nạc, vitamin và khoáng chất, chất xơ, selen có nhiều trong rau xanh, củ quả tươi để tăng cường hệ miễn dịch, hỗ trợ phục hồi tổ chức mô.
Các thực phẩm cần hạn chế gồm thức ăn nhiều chất béo bão hòa, rượu bia, thuốc lá, chất kích thích… do những loại thực phẩm này có thể ảnh hưởng tiêu cực đến quá trình lành vết thương.
Sau khi phẫu thuật cấp cứu, kế hoạch chăm sóc sức khỏe thể chất và tinh thần góp phần quan trọng trong việc hồi phục và bảo toàn chức năng sinh sản, hạn chế nguy cơ vô sinh. Nam giới có thể cân nhắc những lưu ý sau nhằm xây dựng và duy trì lối sống lành mạnh sau phẫu thuật:
Sau phẫu thuật can thiệp điều chỉnh tinh hoàn tinh hoàn bị vỡ, nam giới cần thăm khám định kỳ để bác sĩ theo dõi, đánh giá mức độ phục hồi. Hơn nữa, tái khám định kỳ giúp bác sĩ sớm phát hiện những dấu hiệu bất thường, từ đó có hướng điều trị phù hợp, hạn chế ảnh hưởng đến khả năng sinh sản về sau.
Nếu nam giới hoặc người thân có dấu hiệu nghi ngờ tinh hoàn gặp bất thường sau chấn thương mạnh, cần nhanh chóng liên hệ cấp cứu khẩn đến hệ thống BVĐK Tâm Anh qua thông tin:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Nhìn chung, vỡ tinh hoàn có ảnh hưởng đến sinh sản không còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố liên quan như mức độ tổn thương, thời gian can thiệp, phương pháp điều trị và quá trình chăm sóc hậu phẫu. Việc điều trị đúng thời điểm, đúng phương pháp giúp giảm thiểu nguy cơ mất tinh hoàn, góp phần bảo vệ sức khỏe sinh sản và đảm bảo chất lượng cuộc sống của người bệnh.
