Thực đơn cho người tiểu đường 7 ngày chuẩn dinh dưỡng, dễ áp dụng

Xây dựng thực đơn cho người tiểu đường là điều cần thiết trong quá trình điều trị bệnh. Vậy, thực đơn 7 ngày cho người tiểu đường được xây dựng dựa trên các nguyên tắc dinh dưỡng nào?

Tìm hiểu bệnh tiểu đường và vai trò của dinh dưỡng

Dinh dưỡng là yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến hiệu quả chữa trị bệnh tiểu đường (đái tháo đường). Bệnh tiểu đường được đặc trưng bởi tình trạng tăng mức đường huyết do thiếu hụt hoặc kháng insulin (một số trường hợp xảy ra đồng thời cả hai yếu tố này), khiến các quá trình chuyển hóa mỡ, đạm, đường, chất khoáng bị rối loạn. (1)

Thực đơn cho người tiểu đường đóng vai trò then chốt trong kiểm soát đường huyết và nâng cao sức khỏe tổng thể. Chế độ ăn khoa học, cân bằng dinh dưỡng giúp tăng sức đề kháng và ổn định đường huyết. Ngược lại, ăn nhiều chất béo bão hòa, đường bổ sung, tinh bột tinh chế hay chất kích thích có thể làm đường huyết tăng nhanh, khiến bệnh diễn tiến nặng và dễ dẫn đến biến chứng nguy hiểm.

Nguyên tắc xây dựng thực đơn cho người tiểu đường

1. Kiểm soát lượng tinh bột và đường hấp thu nhanh

Tiêu thụ tinh bột hấp thụ nhanh (hay carbohydrate tinh chế) và đường bổ sung là tác nhân khiến nồng độ đường trong máu tăng cao và đột ngột, ảnh hưởng nghiêm trọng đến quá trình điều trị bệnh tiểu đường.

Dung nạp đường bổ sung là tác nhân khiến hàm lượng đường trong máu đột ngột tăng cao. Bên cạnh đó, mức đường huyết cũng tăng cao đột ngột khi người bệnh ăn nhiều thực phẩm chứa carbohydrate tinh chế. Bởi vì, sau khi được tiêu thụ, carbohydrate sẽ nhanh chóng được chuyển hóa thành glucose đi thẳng vào máu.

Vì vậy, thực đơn cho người tiểu đường cần tránh tiêu thụ quá mức carbohydrate và đường bổ sung. Thay vào đó, người bệnh tiểu đường nên ưu tiên tiêu thụ thực phẩm cung cấp carbohydrate phức hợp có chứa đồng thời tinh bột cùng với chất xơ, chất chống oxy hóa, vitamin và khoáng chất.

2. Ưu tiên protein nạc và chất béo tốt

Thực đơn dành cho người tiểu đường nên ưu tiên chọn thực phẩm giàu protein chất lượng cao ít béo (hay còn gọi là protein nạc) và chất béo tốt, bởi:

• Protein nạc cung cấp nguồn protein chất lượng cao với đầy đủ các loại axit amin cần thiết cho quá trình xây dựng tế bào trong cơ thể. Đồng thời, protein nạc chứa rất ít năng lượng lẫn chất béo bão hòa, nhờ vậy ưu tiên chọn nguồn protein nạc sẽ góp phần hạn chế nguy cơ thúc đẩy bệnh tiểu đường tiến triển;
• Chất béo tốt là chất béo không bão hòa, góp phần nâng cao khả năng chống oxy hóa, giúp cơ thể nâng cao hiệu quả trao đổi chất và độ nhạy insulin, góp phần ổn định nồng độ đường huyết. Vì vậy, thực đơn cho người tiểu đường nên bổ sung các loại thực phẩm giàu chất béo không bão hòa (đặc biệt là axit béo omega-3) như dầu ô-liu, các loại cá béo, các loại hạt, ngũ cốc nguyên hạt, dầu hạt cải…

3. Tăng chất xơ và rau xanh

Thực đơn người tiểu đường cần tăng cường bổ sung chất xơ, ưu tiên các loại rau xanh, bởi:

• Chất xơ cần thiết cho hoạt động của hệ tiêu hóa, giúp người bệnh tiểu đường no lâu hơn, từ đó tránh dung nạp dư thừa thực phẩm khác ảnh hưởng xấu đến quá trình điều trị bệnh. Bổ sung chất xơ (đặc biệt là chất xơ hòa tan) có tác động giúp ức chế quá trình hấp thụ đường vào máu, đồng thời làm giảm mức cholesterol có hại (cholesterol LDL) trong máu, giúp kiểm soát tốc độ phát triển của bệnh tiểu đường và hạn chế nguy cơ khởi phát biến chứng tiểu đường liên quan đến tim mạch;
• Rau xanh là thực phẩm chứa rất ít carbohydrate, đồng thời cung cấp hàm lượng chất xơ, khoáng chất, vitamin dồi dào. Ưu tiên tiêu thụ rau xanh sẽ góp phần nâng cao hiệu quả kiểm soát đường huyết, cung cấp dưỡng chất thiết yếu giúp củng cố hàng rào bảo vệ cơ thể, có lợi cho sức khỏe của người bệnh tiểu đường.

4. Ăn đúng giờ, chia nhỏ bữa ăn

Thực đơn cho người tiểu đường nên chia nhỏ bữa ăn trong ngày, tránh dung nạp quá mức thực phẩm trong một khẩu phần. Có như vậy, người bệnh tiểu đường sẽ được cung cấp đủ năng lượng cần thiết để duy trì hoạt động hàng ngày, đồng thời kiểm soát mức đường huyết ổn định và hạn chế tình trạng gây áp lực cho hệ tiêu hóa.

Người bệnh tiểu đường nên tham khảo ý kiến bác sĩ về cách chia khẩu phần ăn trong ngày sao cho an toàn, phù hợp. Đồng thời, người bệnh cần đảm bảo ăn đúng giờ và đủ bữa, tránh bỏ bữa vì có thể khiến cơ thể bị hạ đường huyết đột ngột, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe.

Những thực phẩm người tiểu đường nên ăn và nên tránh trong thực đơn

Người bệnh tiểu đường cần tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn chi tiết về các loại thực phẩm nên bổ sung và cần hạn chế tiêu thụ trong chế độ dinh dưỡng.

1. Thực phẩm nên ăn

Một số thực phẩm nên có trong thực đơn hàng ngày cho người tiểu đường gồm:

• Thực phẩm cung cấp carbohydrate phức hợp: Ngũ cốc nguyên hạt, hạt diêm mạch, yến mạch, các loại khoai củ, gạo lứt, lúa mạch…
• Thực phẩm cung cấp chất đạm ít béo: Thịt gia súc hoặc gia cầm bỏ mỡ và da, các loại đậu (đặc biệt là đậu nành), các loại cá, thủy hải sản…
• Thực phẩm cung cấp chất xơ: Các loại rau lá xanh (cải xanh, cải ngọt, bông cải xanh, mồng tơi…), các loại đậu (đậu xanh, đậu nành, đậu ngự…), ngũ cốc nguyên hạt, măng tây, cà rốt, củ dền…
• Thực phẩm cung cấp vitamin, khoáng chất, chất chống oxy hóa: Các loại quả mọng (dâu tây, mâm xôi, việt quất…), trái cây họ cam quýt (bưởi, chanh, cam, quýt…), táo, lê, quả thơm…

2. Thực phẩm cần hạn chế hoặc tránh hoàn toàn

Người bệnh tiểu đường cần hạn chế tối đa hoặc tránh hoàn toàn việc dung nạp carbohydrate tinh chế, đường bổ sung, chất kích thích, cholesterol, chất béo có hại (chất béo bão hòa, chất béo chuyển hóa), chất bảo quản và gia vị công nghiệp… từ thực phẩm, cụ thể:

• Thực phẩm giàu carbohydrate tinh chế: Cơm trắng, bánh kẹo, bánh mì trắng, bún/phở/miến từ gạo tẻ, xôi nếp…
• Thực phẩm chứa hàm lượng đường bổ sung cao: Món ăn nêm nếm nhiều đường, nước ngọt đóng chai, nước ngọt có ga, nước trái cây đóng lon, trái cây sấy, siro, kem, các loại mứt, kẹo…
• Thực phẩm chứa nhiều cholesterol, chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa như: Nội tạng động vật, da và mỡ động vật, dầu dừa, dầu cọ, lạp xưởng nhiều mỡ, món ăn chiên ngập dầu…
• Thực phẩm chứa nhiều gia vị, chất bảo quản, chất điều vị: Để tránh thúc đẩy phản ứng viêm nhiễm tiến triển nghiêm trọng, người bệnh tiểu đường nên hạn chế dung nạp các loại thực phẩm như thịt hộp, thịt xông khói, món ăn chế biến công nghiệp, thực phẩm muối chua…
• Thực phẩm chứa chất kích thích: Dụng nạp chất kích thích sẽ làm tăng nguy cơ xảy ra biến chứng tiểu đường nguy hiểm, vì vậy người bệnh tiểu đường cần tránh tiêu thụ bia, rượu, cocktail, nước tăng lực…

Lưu ý: Mỗi người bệnh tiểu đường sẽ có thể trạng và tình trạng bệnh khác nhau. Người bệnh tiểu đường cần tuân thủ nghiêm ngặt hướng dẫn về chế độ ăn uống từ bác sĩ, bao gồm việc bổ sung các loại thực phẩm có lợi và hạn chế thực phẩm có hại cho quá trình chữa trị.

Gợi ý thực đơn 7 ngày cho người tiểu đường

Dưới đây là gợi ý thực đơn trong 7 ngày cung cấp đầy đủ dinh dưỡng, sử dụng phương pháp chế biến ít dầu mỡ và gia vị, người bệnh tiểu đường có thể tham khảo:

Lưu ý quan trọng khi áp dụng thực đơn cho người tiểu đường

Một số điều người bệnh cần lưu ý trong quá trình xây dựng và áp dụng thực đơn ăn uống chuyên biệt hỗ trợ cải thiện tình trạng bệnh, bao gồm:

• Tham khảo ý kiến bác sĩ: Để đảm bảo an toàn cho sức khỏe, đồng thời tối ưu hiệu quả hỗ trợ chữa trị bệnh, người bệnh tiểu đường cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi thay đổi thực đơn ăn uống đã được hướng dẫn;
• Kiểm soát khối lượng tiêu thụ thực phẩm ở mỗi khẩu phần: Dung nạp thực phẩm quá mức là tác nhân khiến nồng độ đường huyết tăng cao, đồng thời gây áp lực lên hệ tiêu hóa và các cơ quan khác. Vì vậy, người bệnh tiểu đường cần kiểm soát chặt chẽ khối lượng thực phẩm trong mỗi bữa ăn;
• Uống đủ lượng nước mà cơ thể cần: Bên cạnh khẩu phần ăn, người bệnh tiểu đường cần đảm bảo uống đủ lượng nước trong ngày. Bổ sung đủ lượng nước mà cơ thể cần là biện pháp giúp tối ưu tuần hoàn máu, tối ưu quá trình trao đổi chất, góp phần nâng cao sức khỏe góp phần hỗ trợ người bệnh tiểu đường sớm cải thiện tình trạng bệnh;
• Kết hợp chế độ dinh dưỡng chuyên biệt với lối sống khoa học và phác đồ điều trị y khoa: Song song với chế độ dinh dưỡng, người bệnh tiểu đường cần tuân thủ nghiêm ngặt phác đồ điều trị y khoa đồng thời thường xuyên rèn luyện thể chất để nâng cao sức đề kháng giúp rút ngắn thời gian chữa trị.

Thực đơn cho người tiểu đường nếu không được cá nhân hóa có thể khiến đường huyết dao động nguy hiểm. Tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, bạn được bác sĩ chuyên khoa dinh dưỡng trực tiếp tư vấn, xây dựng thực đơn riêng phù hợp thể trạng, mức đường huyết và bệnh lý đi kèm. Không chỉ giúp ổn định đường huyết, thực đơn khoa học còn hỗ trợ kiểm soát cân nặng, ngăn biến chứng tiểu đường. Đặt lịch ngay hôm nay để sở hữu thực đơn an toàn, hiệu quả và chuyên biệt cho chính bạn.

Tóm lại, thực đơn cho người tiểu đường phải được xây dựng dưới sự hướng dẫn của bác sĩ. Thực đơn hàng ngày cho người tiểu đường cần phù hợp với tình trạng bệnh và nhu cầu dinh dưỡng hiện tại của mỗi người bệnh. Vì vậy, người bệnh tiểu đường cần sớm đến thăm khám tại bệnh viện uy tín để bác sĩ tư vấn và đưa ra hướng dẫn chi tiết về cách xây dựng chế độ ăn uống an toàn, phù hợp.