Đau khớp ngón tay cái ảnh hưởng đến khả năng cầm nắm, thực hiện các vận động đòi hỏi sự khéo léo của bàn tay. Một số nghiên cứu cho thấy, ngón tay cái đảm nhiệm khoảng 40% chức năng của bàn tay. Với cấu trúc giải phẫu khác biệt so với bốn ngón tay còn lại, ngón tay cái cho phép chuyển động khéo léo và linh hoạt. Nếu có dấu hiệu đau khớp ngón tay cái, người bệnh nên thăm khám và điều trị sớm, tránh những biến chứng nguy hiểm ảnh hưởng đến chức năng vận động của khớp.
Bài viết được tư vấn bởi BS. Hoàng Quyết Tiến – Trung tâm Thông tin Y khoa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM.
Ngón tay cái có cấu tạo đặc biệt, chỉ gồm 2 đốt ngón tay là đốt ngón tay xa và đốt ngón tay gần và ba khớp quan trọng gồm khớp gian đốt, khớp đốt gần và khớp cổ bàn tay. Mỗi khớp đều đảm nhiệm chức năng vận động riêng biệt. Khi khớp ngón tay cái bị đau có thể liên quan đến nhiều bệnh lý. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp những thông tin hữu ích về nguyên nhân, triệu chứng, cách điều trị và phòng ngừa hiệu quả.
Đau khớp ngón tay cái là tình trạng ngón cái bị đau nhức, khó vận động, gây cản trở trong các hoạt động đòi hỏi phải cầm, nắm, xoáy, vặn, kẹp… Bệnh có thể xuất phát từ đặc thù nghề nghiệp lao động tay chân hoặc đánh máy, may vá khiến tay phải làm việc trong thời gian dài gây đau, mỏi hoặc tiềm ẩn nhiều bệnh lý về khớp như thoái hóa khớp, viêm bao gân, viêm khớp dạng thấp…
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến hiện tượng đau nhức ngón tay cái, bao gồm:
Viêm khớp ngón tay cái xảy ra khi sụn bảo vệ cho các khớp ngón tay bị mòn và thoái hóa. Khớp bàn ngón – cổ tay là khớp có nguy cơ viêm cao hơn do biên độ vận động lớn và tần suất hoạt động nhiều. (1)
Thoái hóa khớp ngón tay cái là tình trạng lớp sụn bao phủ đầu xương dần bị bào mòn theo thời gian. Khi sụn mất đi, hai đầu xương trực tiếp cọ xát với nhau, gây ra hiện tượng đau nhức, sưng viêm, cứng khớp và hạn chế vận động. Người bệnh thường gặp khó khăn khi thực hiện các động tác cầm nắm, vặn xoay hoặc ấn mạnh bằng ngón tay cái.
Bong gân ngón tay cái có thể gây đau, sưng do lực mạnh đột ngột tác động vào các dây chằng hỗ trợ ngón tay khiến ngón tay bị kéo căng quá mức. Các triệu chứng của bong gân ngón tay cái dựa theo mức độ từ đau, sưng, bầm tím quanh gốc ngón tay cái hoặc hạn chế chức năng và phạm vi chuyển động ở ngón tay, khớp ngón tay lỏng lẻo, mất ổn định. (2)
Gãy, nứt xương ngón tay cái do một lực mạnh tác động như té ngã, va đập, tai nạn thể thao hoặc tai nạn sinh hoạt gây nên hiện tượng đau khớp ngón tay cái. Cơn đau có thể trở nên dữ dội, đau nhói và liên tục đặc biệt ở gốc ngón tay cái khi cầm, nắm hoặc chạm vào. Sưng, bầm tím có thể xuất hiện ngay sau khi gãy do tổn thương mạch máu nhỏ quanh xương.
Ngón tay cò súng là tình trạng gân gập của ngón tay bị kẹt tại bao gân dẫn đến hiện tượng ngón tay bị khựng lại khi gập. Ngón tay cò súng ở ngón tay cái có thể gây đau tức ở gốc ngón tay cái, khó co duỗi. Khi ấn vào vùng khớp đốt gần thấy nút gân dày lên.
Trật khớp ngón tay cái khiến khớp bị lệch khỏi vị trí giải phẫu thông thường, gây đau dữ dội và mất khả năng cử động. Cơn đau trở nên nghiêm trọng hơn nếu cử động do tạo thêm ma sát giữa các khớp. Vị trí trật khớp thường gặp nhất là khớp gian đốt ngón cái và khớp bàn ngón – cổ tay.
Các gân ở cổ tay nâng ngón tay cái lên dễ bị viêm. Các gân này đi qua ống sợi hẹp gọi là khoang gân duỗi ở phía ngón tay cái của cổ tay. Nếu có ma sát trên các gân gây viêm và đau dữ dội, đặc biệt ở gốc ngón tay cái. Cơn đau nghiêm trọng hơn khi cầm nắm, xoay cổ tay.
Hội chứng ống cổ tay là tình trạng dây thần kinh bị chèn ép, người bệnh có cảm giác tê và ngứa ran ở ngón cái, ngón trỏ, ngón giữa và/hoặc ngón đeo nhẫn. Các triệu chứng có thể trở nặng vào ban đêm. Trường hợp nghiêm trọng có thể gây teo cơ và yếu cơ ngón tay cái.
Khối u nang phát triển ở quanh ngón tay cái có thể chèn ép dây thần kinh, tăng áp lực trong khớp và gây đau, cứng khớp, khó chịu khi cử động khớp khiến khả năng vận động bị hạn chế. U nang hạch có thể phát triển từ bao khớp hoặc bao gân duỗi, bao gân gấp quanh ngón tay.
Vận động hoặc sử dụng ngón tay cái quá mức cũng là nguyên nhân phổ biến gây đau ở vùng ngón cái, đặc biệt ở người thường xuyên làm việc tay chân, cầm nắm hoặc sử dụng điện thoại, máy tính bảng trong thời gian dài.
Một số dấu hiệu thường gặp của bệnh bao gồm:
Một số yếu tố có thể tăng nguy cơ mắc bệnh bao gồm: (2)
Một số cơn đau nhẹ khớp ngón tay cái có thể cải thiện sau khi nghỉ ngơi hoặc chăm sóc tại nhà. Tuy nhiên, một số trường hợp người bệnh nên đến các chuyên khoa cơ xương khớp, chấn thương chỉnh hình để thăm khám:
Trong quá trình thăm khám, bác sĩ kiểm tra vị trí đau, mức độ biến dạng khớp, chức năng cầm nắm, vận động của khớp cổ tay và có thể tiến hành kiểm tra lâm sàng đặc hiệu nếu nghi ngờ dấu hiệu thoái hoặc viêm gân De Quervain.
Một số xét nghiệm, chẩn đoán cận lâm sàng bao gồm:
Mục tiêu của điều trị bệnh lý này là giảm đau, phục hồi chức năng khớp, ngăn ngừa biến chứng nghiêm trọng.
Trường hợp đau nhẹ, đau do khớp ngón tay cái phải hoạt động nhiều, người bệnh có thể áp dụng một số cách giúp cải thiện và điều trị tại nhà không cần thuốc như:
Một số loại thuốc thường được sử dụng trong điều trị bệnh lý này như:
Người bệnh nên tuân thủ theo chỉ định của bác sĩ chuyên khoa cơ xương khớp, không nên tự ý tăng hoặc giảm liều, dừng thuốc.
Trường hợp đau nhức nghiêm trọng kèm theo biến dạng khớp, không đáp ứng với các phương pháp điều trị khác, bác sĩ có thể đề xuất phương án phẫu thuật. Can thiệp y tế có thể bao gồm:
Sau can thiệp y tế, người bệnh có thể phải đeo nẹp hoặc bó bột ở ngón tay và cổ tay trong tối đa 6 tuần. Sau khi tháo nẹp, người bệnh có thể được điều trị vật lý trị liệu để phục hồi sức mạnh và khả năng vận động của bàn tay.
Để ngăn ngừa đau cứng khớp ngón tay cái, tránh các biến chứng nguy hiểm, bạn nên điều chỉnh chế độ ăn uống, sinh hoạt và vận động một cách khoa học. Trong đó:
Hạn chế các động tác lặp đi lặp lại trong thời gian dài như đánh máy, lướt điện thoại, xoay, mở vật cứng. Nếu công việc bắt buộc, bạn nên nghỉ ngơi 5-10 phút sau mỗi một giờ và thay đổi tư thế cầm nắm.
Thận trọng khi chơi các môn thể thao dùng tay như bóng chuyền, bóng rổ nếu không có dụng cụ bảo hộ. Nếu từng chấn thương tay, cần tập phục hồi đúng cách để tránh tái phát.
Thực hiện các bài tập ngón tay hàng ngày có tác dụng kéo giãn cơ quanh khớp, tăng cường lưu thông máu, tăng sức mạnh cho khớp ngón tay. Bạn có thể nắm, duỗi, xoay cổ tay và thực hiên động tác gập ngón cái nhẹ nhàng mỗi ngày.
Thời tiết lạnh khiến máu lưu thông kém, các khớp bao gồm khớp ngón tay cái dễ bị cứng, đau mỏi. Bạn nên giữ ấm bàn tay, ngón tay bằng cách đeo gang tay hoặc massage hai lòng bàn tay và các khớp ngón tay để tăng cường lưu thông máu, giảm nguy cơ bị đau khớp bàn tay.
Phát hiện sớm và điều trị kịp thời các bệnh lý xương khớp có thể ngăn ngừa tình trạng tổn thương khớp, biến dạng khớp. Người trên 50 tuổi hoặc có tiền sử thoái hóa khớp, viêm khớp, gout, người thường xuyên lao động nặng hoặc các công việc đặc thù phải dùng tay nhiều nên khám chuyên khoa xương khớp ít nhất 1 lần/năm hoặc thăm khám theo chỉ định của bác sĩ.
Khoa Cơ Xương Khớp, BVĐK Tâm Anh Hà Nội là địa chỉ uy tín trong chẩn đoán và điều trị các bệnh lý cơ xương khớp. Phương pháp điều trị cá thể hóa, tối ưu hiệu quả cho từng bệnh nhân. Đội ngũ chuyên gia, bác sĩ đầu ngành, chuyên môn cao như PGS.TS.BSCC Đặng Hồng Hoa – Trưởng khoa Cơ Xương Khớp, với hơn 30 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực; PGS.TS.BS Vũ Thị Thanh Thủy, BS.CKI Nguyễn Thị Kim Loan…
Khoa phối hợp đa chuyên khoa như Chấn thương Chỉnh hình, Phục hồi Chức năng, Chẩn đoán hình ảnh, Xét nghiệm… nhằm chẩn đoán chính xác, điều trị triệt để, tăng hiệu quả điều trị và khă năng phục hồi cho người bệnh.
Để đặt lịch thăm khám với các chuyên gia đầu ngành khoa Cơ Xương Khớp, Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, quý khách hàng vui lòng liên hệ:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Đau khớp ngón tay cái ảnh hưởng đến khả năng cử động của khớp ngón tay cái và các vận động tinh đòi hỏi sự khéo léo, tinh tế. Nếu không điều trị kịp thời, đau khớp có thể tiến triển mạn tính, thậm chí gây biến dạng khớp, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng vận động của khớp. Người bệnh nên chủ động thăm khám và phòng tránh bệnh tiến triển nặng, ảnh hưởng đến sức khỏe xương khớp và chất lượng cuộc sống.
