Mất ngủ tuổi trung niên: Nguyên nhân, triệu chứng và điều trị

Tình trạng mất ngủ tuổi trung niên có thể xảy ra do nhiều tác nhân khác nhau, ảnh hưởng đến sức khỏe, làm giảm chất lượng sống. Vậy, mất ngủ ở tuổi trung niên có điều trị được không? Khi nào cần đến bệnh viện thăm khám?

Mất ngủ tuổi trung niên là gì?

Mất ngủ tuổi trung niên là tình trạng suy giảm chất lượng giấc ngủ ở người từ 46 tuổi đến dưới 65 tuổi, đặc trưng bởi biểu hiện khó chìm vào giấc ngủ, ngủ chập chờn, ngủ không sâu giấc… Trung bình, người trong độ tuổi trung niên cần đảm bảo duy trì giấc ngủ tối thiểu 7 giờ mỗi đêm. Giấc ngủ mỗi đêm là thời gian giúp cơ thể nghỉ ngơi, hồi phục và tái tạo năng lượng.

Trên thực tế, độ trễ của giấc ngủ có thể tăng dần theo số tuổi, theo đó người ở tuổi trung niên và người cao tuổi thường khó đi vào giấc ngủ hơn người trẻ tuổi. Mặt khác, bệnh mất ngủ ở người trung niên còn có thể bắt nguồn từ nhiều tác nhân bệnh lý, yếu tố nguy cơ khác.

Nếu không được chẩn đoán sớm và có biện pháp xử trí kịp thời, tình trạng mất ngủ ở tuổi trung niên có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe thể chất và tinh thần, thậm chí làm khởi phát hoặc thúc đẩy các bệnh lý mạn tính trong cơ thể tiến triển nghiêm trọng hơn.

Nguyên nhân gây mất ngủ tuổi trung niên

Tình trạng mất ngủ tuổi trung niên có thể xảy ra do một số tác nhân bệnh lý, yếu tố nguy cơ dưới đây:

1. Ảnh hưởng từ các bệnh lý

Chứng mất ngủ ở người trung niên có thể bắt nguồn từ sự ảnh hưởng của các bệnh lý trong cơ thể như:

• Bệnh lý thần kinh gây kích thích hệ thần kinh, dẫn đến rối loạn chức năng thần kinh và ảnh hưởng đến hiệu quả điều hòa giấc ngủ.
• Rối loạn giấc ngủ như chứng ngưng thở khi ngủ, hội chứng chân không yên, mộng du… gây rối loạn chu kỳ giấc ngủ, khiến người bệnh thường xuyên thức giấc.
• Bệnh về hô hấp, tim mạch ảnh hưởng đến hoạt động tuần hoàn máu và đường thở trong lúc ngủ.
• Bệnh về đường tiêu hóa làm khởi phát các triệu chứng như ợ nóng, đau bụng, trào ngược dạ dày thực quản, tiêu chảy… vào ban đêm.
• Bệnh về cơ xương khớp gây đau nhức, ê ẩm khiến cơ thể khó chìm vào giấc ngủ hoặc dễ thức giấc.
• Bệnh về đường tiết niệu với các triệu chứng xảy ra vào ban đêm như tiểu đêm, gắt tiểu, tiểu buốt…
• Bệnh tuyến giáp ảnh hưởng đến hoạt động của hệ thần kinh, làm rối loạn chu kỳ giấc ngủ.

2. Thay đổi nội tiết tố

Sự thay đổi nội tiết tố ở độ tuổi trung niên có thể ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ, bao gồm:

• Ở nữ giới: Giai đoạn tiền mãn kinh và mãn kinh ở tuổi trung niên sẽ gây ra sự thay đổi hormone. Cụ thể, nồng độ estrogen và progesterone bắt đầu giảm thiểu đáng kể. Điều này có tác động làm giảm khả năng hấp thu chất dinh dưỡng của cơ thể, đồng thời có thể gây ra các triệu chứng như đổ mồ hôi ban đêm, lo âu quá mức, bốc hỏa, mất ngủ…
• Ở nam giới: Sự suy giảm testosterone ở tuổi trung niên có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng giấc ngủ của nam giới. Loại hormone này đóng vai trò quan trọng đối với sức khỏe của nam giới, ảnh hưởng đến các quá trình như sản xuất hồng cầu, phân phối mỡ, kích thích ham muốn tình dục… Những thay đổi trong cơ thể do testosterone suy giảm có thể khiến nam giới ở tuổi trung niên gặp phải tình trạng mất ngủ.

3. Chế độ sinh hoạt thiếu khoa học

Duy trì lối sống thiếu khoa học có thể là tác nhân gây ra tình trạng mất ngủ tuổi trung niên, cụ thể như sau:

• Lạm dụng chất kích thích như cồn (bia, rượu…), caffeine (cà phê, trà đậm, nước tăng lực…), nicotine (thuốc lá)… có thể khiến hệ thần kinh bị kích thích, ảnh hưởng đến chu kỳ giấc ngủ của cơ thể.
• Thức quá khuya, dậy quá sớm hoặc thường xuyên ngủ – thức không đúng giờ có thể gây rối loạn nhịp sinh học cơ thể, qua đó làm suy giảm chất lượng giấc ngủ.
• Vận động, học tập hoặc làm việc quá sức là tác nhân khiến cơ thể mất năng lượng, kiệt sức, có thể làm khởi phát các cơn đau nhức dữ dội ảnh hưởng đến giấc ngủ.
• Ăn uống không điều độ tiềm ẩn nguy cơ làm khởi phát các triệu chứng liên quan đến hệ tiêu hóa như đau bụng, đầy hơi, tiêu chảy, táo bón, trào ngược dạ dày thực quản… khiến sức khỏe tổng thể suy giảm và gây gián đoạn giấc ngủ vào ban đêm.
• Lạm dụng việc sử dụng các thiết bị điện tử khi không cần thiết, đặc biệt là vào thời điểm buổi tối, có thể làm căng thẳng thần kinh ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ.
• Ngủ trưa quá nhiều có thể gây khó ngủ vào ban đêm.

4. Áp lực tinh thần

Những áp lực tinh thần từ các vấn đề trong cuộc sống như công việc, học tập, kinh tế, mối quan hệ xã hội… có thể khiến cơ thể tăng cường sản hormone gây căng thẳng cortisol. Lượng hormone cortisol tăng cao có thể gây cáu gắt, mệt mỏi quá mức, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng giấc ngủ. Khi chưa giải tỏa được áp lực về mặt tinh thần, con người có xu hướng suy nghĩ quá mức, dẫn đến căng thẳng thần kinh gây khó ngủ về đêm.

5. Thuốc

Trong một số trường hợp, quá trình sử dụng thuốc dài hạn để điều trị các bệnh lý mạn tính ở người tuổi trung niên có thể là tác nhân gây suy giảm chất lượng giấc ngủ. Để quản lý nguy cơ xảy ra các tác dụng phụ ảnh hưởng đến sức khỏe, trong quá trình sử dụng các loại thuốc điều trị người bệnh cần thông báo ngay với bác sĩ khi cơ thể xuất hiện các triệu chứng bất thường, bao gồm tình trạng mất ngủ.

6. Các yếu tố ngoại cảnh

Tình trạng mất ngủ ở người trung niên có thể xảy ra do sự tác động của các yếu tố ngoại cảnh như:

• Ánh sáng mạnh: Không gian phòng ngủ với ánh sáng quá mạnh có thể ảnh hưởng đến giấc ngủ.
• Âm thanh lớn: Âm thanh quá lớn như tiếng còi xe, tiếng ồn từ radio và các thiết bị điện tử khác, tiếng cãi vã… có thể làm gián đoạn giấc ngủ.
• Nhiệt độ môi trường: Phòng ngủ có nhiệt độ quá nóng hoặc quá lạnh có thể gây ảnh hưởng, làm suy giảm chất lượng giấc ngủ.
• Lịch trình làm việc không điều độ: Thời gian làm việc và nghỉ ngơi không điều độ có thể làm rối loạn chu kỳ ngủ – thức bình thường của cơ thể.

Triệu chứng mất ngủ ở người trung niên

Tùy thuộc vào thể trạng và các yếu tố từ môi trường khác, triệu chứng mất ngủ tuổi trung niên ở mỗi người có thể khác nhau, bao gồm các triệu chứng như sau:

• Khó chìm vào giấc ngủ, thao thức nhiều giờ.
• Thường xuyên thức giấc vào ban đêm và không thể ngủ lại.
• Ngủ nông không sâu giấc, thường xuyên mơ thấy ác mộng.
• Cảm thấy khó chịu, cáu gắt, mệt mỏi, thiếu năng lượng vào buổi sáng khi thức dậy.
• Suy giảm trí nhớ, mất tập trung, ăn uống kém.

Tác hại của tình trạng mất ngủ tuổi trung niên

Nếu không được điều trị kịp thời, tình trạng mất ngủ ở tuổi trung niên có thể tiềm ẩn nhiều rủi ro nguy hiểm, ảnh hưởng đến sức khỏe như:

• Tăng nguy cơ khởi phát các vấn đề về tim mạch: Suy giảm chất lượng giấc ngủ là tác nhân gây tăng huyết áp, rối loạn nhịp tim, ảnh hưởng nghiêm trọng đến hệ tim mạch.
• Tăng nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường: Khả năng kiểm soát mức đường huyết có thể suy giảm do tình trạng mất ngủ tuổi trung niên, làm khởi phát hoặc thúc đẩy bệnh đái tháo đường tiến triển nghiêm trọng.
• Thừa cân, béo phì: Hormone điều chỉnh sự thèm ăn có thể bị rối loạn do tình trạng suy giảm chất lượng giấc ngủ, tiềm ẩn nguy cơ gây thừa cân, béo phì.
• Ảnh hưởng đến hệ miễn dịch: Mất ngủ là một trong những yếu tố nguy cơ khiến hệ miễn dịch của cơ thể suy yếu, khi đó hàng rào bảo vệ cơ thể không đủ khả năng chống lại các tác nhân gây bệnh.
• Tăng nguy cơ mắc bệnh lý thần kinh: Mất ngủ kéo dài có thể gây rối loạn hoạt động của hệ thần kinh, tiềm ẩn nguy cơ khởi phát các bệnh lý như sa sút trí tuệ, Alzheimer, Parkinson, trầm cảm, rối loạn lo âu…
• Giảm chất lượng cuộc sống: Thường xuyên mất ngủ có thể khiến cơ thể gặp phải các vấn đề như mệt mỏi quá mức, thiếu sức sống, luôn cảm thấy buồn ngủ vào ban ngày…, ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày.

Khi nào cần đi gặp bác sĩ?

Mất ngủ ở tuổi trung niên có thể bắt nguồn từ các bệnh lý nguy hiểm, người bệnh cần sớm đến bệnh viện để bác sĩ thăm khám và điều trị kịp thời, điều này đặc biệt quan trọng đối với các trường hợp sau đây:

• Tình trạng mất ngủ kéo dài từ 2 tuần trở lên: Mất ngủ cấp tính kéo dài trên 2 tuần có thể tiến triển thành mạn tính, do đó người bệnh cần điều trị càng sớm càng tốt.
• Chất lượng cuộc sống suy giảm do mất ngủ: Tình trạng mất ngủ khiến cơ thể luôn mệt mỏi, cáu gắt, kiệt sức, giảm khả năng tư duy và tập trung…
• Mất ngủ đi kèm nhiều vấn đề khác: Người trung niên bị mất ngủ có kèm theo các triệu chứng như rối loạn nhịp tim, đau đầu, khó thở, chóng mặt, buồn nôn… cần sớm đến bệnh viện thăm khám, điều trị để hạn chế nguy cơ gặp biến chứng nguy hiểm.
• Đồng mắc các bệnh lý nền khác: Người bị mất ngủ và đồng mắc các bệnh mạn tính như bệnh tim mạch, bệnh tăng huyết áp, đái tháo đường… tiềm ẩn nguy cơ gặp nhiều vấn đề sức khỏe nguy hiểm, cần được thăm khám và điều trị sớm.

Cách điều trị mất ngủ ở tuổi trung niên

Một số phương pháp điều trị, cải thiện chứng mất ngủ tuổi trung niên có thể được áp dụng bao gồm:

1. Thuốc

Trong một số trường hợp, người trung niên bị mất ngủ có thể cần điều trị bằng cách sử dụng một số loại thuốc theo chỉ định của bác sĩ. Quá trình sử dụng thuốc hỗ trợ điều trị mất ngủ cần tuân thủ nghiêm ngặt chỉ định của bác sĩ về loại thuốc, tần suất và liều lượng sử dụng. Người bệnh tuyệt đối không tự ý sử dụng thuốc hoặc thay đổi loại, liều lượng khi chưa tham khảo ý kiến bác sĩ.

2. Liệu pháp tâm lý

Bác sĩ có thể chỉ định áp dụng các liệu pháp tâm lý để điều trị tình trạng mất ngủ tuổi trung niên liên quan đến các rối loạn tâm lý. Để tối ưu hiệu quả điều trị, người bệnh cần tuân thủ nghiêm ngặt chỉ định thực hiện liệu pháp tâm lý và lịch hẹn tái khám của bác sĩ.

3. Một số kỹ thuật hiện đại

Kích thích từ trường xuyên sọ là một kỹ thuật hiện đại có thể được sử dụng để điều trị rối loạn giấc ngủ, bằng cách dùng sóng điện tác động vào vùng não tương ứng. Người bệnh cần đi khám để bác sĩ đánh giá, chỉ định khi cần.

4. Thay đổi lối sống, thói quen sinh hoạt

Để cải thiện tình trạng mất ngủ tuổi trung niên, người bệnh cần duy trì lối sống khoa học và chế độ dinh dưỡng cân bằng, cụ thể như sau:

• Duy trì thói quen đi ngủ và thức dậy đúng giờ, hạn chế thức khuya hoặc dậy quá sớm khi không thật sự cần thiết.
• Xây dựng thực đơn ăn uống đầy đủ các nhóm chất dinh dưỡng, uống đủ lượng nước mà cơ thể cần, hạn chế dung nạp thực phẩm chứa các chất kích thích thần kinh hoặc gây viêm, tăng đường huyết (bia, rượu, trà đặc, cà phê, nước tăng lực, nước ngọt…).
• Giữ gìn vệ sinh cá nhân và không gian sống luôn sạch sẽ, thoáng đãng.
• Thiết lập thời gian làm việc và nghỉ ngơi hợp lý, tránh căng thẳng quá mức.

5. Thực phẩm tốt cho giấc ngủ

Người trung niên bị mất ngủ có thể tham khảo ý kiến bác sĩ để có thể bổ sung các loại thực phẩm cung cấp dưỡng chất có lợi cho hệ thần kinh và giấc ngủ, chẳng hạn như:

• Thực phẩm giàu melatonin (hormone điều hòa giấc ngủ): Quả hạch, mật ong, hạt óc chó, chuối, khoai tây…
• Thực phẩm cung cấp tryptophan: Cơ thể cần chất này để tổng hợp serotonin – thành phần tạo nên melatonin. Thực phẩm giàu tryptophan bao gồm đậu nành, đậu phộng, gạo lứt…
• Thực phẩm cung cấp omega-3: Tăng cường dung nạp axit béo không bão hòa omega-3 sẽ giúp nâng cao hệ miễn dịch, bảo vệ tim mạch, kiểm soát nồng độ cholesterol trong máu, bảo vệ hệ thần kinh và góp phần cải thiện giấc ngủ. Thực phẩm giàu omega-3 nên có trong chế độ dinh dưỡng của người bị mất ngủ bao gồm các loại cá béo, các loại hạt, ngũ cốc, dầu ô liu…
• Thực phẩm cung cấp magie: Theo các chuyên gia, bổ sung magie có liên quan đến hiệu quả cải thiện tình trạng mất ngủ ở người lớn tuổi nhờ vào việc thúc đẩy khả năng tăng cường sản sinh gamma aminobutyric acid (GABA). Thực phẩm giàu magie có thể kể đến là hạt lanh, chuối, hạt chia, cải bó xôi…
• Thực phẩm cung cấp kẽm: Bổ sung kẽm với lượng phù hợp có thể góp phần cải thiện chất lượng giấc ngủ. Một số thực phẩm cung cấp kẽm nên có trong chế độ dinh dưỡng của người trung niên bị mất ngủ bao gồm hạt điều, trứng, hàu, sò…

Người gặp tình trạng mất ngủ tuổi trung niên có thể tham khảo ý kiến bác sĩ về việc bổ sung các hoạt chất thiên nhiên mang lại tác dụng cải thiện chất lượng giấc ngủ. Bộ đôi hoạt chất từ Ginkgo Biloba (bạch quả) và Blueberry (việt quất) với khả năng trung hòa gốc tự do có hại và kích thích hoạt động của các men chống gốc tự do của cơ thể.

Qua đó, hỗ trợ làm giảm nguy cơ hình thành các mảng xơ vữa và huyết khối trong động mạch, cải thiện tuần hoàn máu não giúp nâng cao chất lượng giấc ngủ cũng như hạn chế nguy cơ khởi phát các bệnh lý thần kinh.

6. Bài tập thể dục

Người tuổi trung niên bị mất ngủ nên thường xuyên rèn luyện thể chất bằng cách tập thể dục đều đặn với các bộ môn phù hợp như bơi lội, đạp xe, chạy bộ, gym, yoga… Qua đó, hoạt động trao đổi chất của cơ thể có thể được cải thiện, tăng cường khả năng hấp thu dưỡng chất và góp phần cải thiện chất lượng giấc ngủ.

Người trung niên bị mất ngủ nên đi khám ở đâu?

Người trung niên thường xuyên bị mất ngủ nên khám và chữa trị ở chuyên khoa Thần kinh tại các bệnh viện uy tín. Trung tâm Khoa học Thần kinh, Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh là nơi chuyên khám chữa trị hiệu quả các bệnh lý thần kinh, trong đó có chứng mất ngủ, khó ngủ, ngủ không sâu giấc, rối loạn giấc ngủ…; các chính sách bảo hiểm cũng được áp dụng đầy đủ tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh.

Trung tâm Khoa học Thần kinh, Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh là nơi quy tụ đội ngũ bác sĩ đầu ngành với kinh nghiệm thực tiễn dày dặn trong lĩnh vực khám, chẩn đoán và điều trị bệnh lý thần kinh. Đồng thời, nơi đây còn đặc biệt chú trọng đầu tư chất lượng dịch vụ y tế.

Hệ thống trang thiết bị hiện đại ứng dụng công nghệ tiên tiến hàng đầu trên thế giới như hệ thống chụp CT 768 lát cắt, CT 1975 lát cắt, CT 100,000 lát cắt, hệ thống chụp MRI 1,5 – 3 Tesla, máy đo đa ký giấc ngủ, máy đo điện não EEG, kích thích từ trường xuyên sọ… Nhờ vào sự hỗ trợ đắc lực của hệ thống thiết bị y tế hiện đại, bác sĩ có thể đưa ra chẩn đoán bệnh chính xác, lập phác đồ điều trị chứng mất ngủ và các bệnh lý thần kinh với hiệu quả tối ưu.

Để đặt lịch thăm khám, điều trị bệnh tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Quý khách vui lòng liên hệ:

Bài viết đã cung cấp những thông tin xoay quanh về tình trạng mất ngủ tuổi trung niên. Để điều trị hiệu quả chứng mất ngủ ở tuổi trung niên và hạn chế nguy cơ tái phát, người bệnh nên sớm đến bệnh viện để bác sĩ chuyên khoa Thần kinh trực tiếp thăm khám, chữa trị.