Kháng tiểu cầu kép trong đột quỵ: Chỉ định, hiệu quả, tác dụng phụ

Kháng tiểu cầu kép trong đột quỵ hay chống kết tập tiểu cầu kép trong đột quỵ có hiệu quả dự phòng đột quỵ. Vậy kháng tiểu cầu kép trong đột quỵ là gì?

Kháng tiểu cầu kép trong đột quỵ là gì?

Kháng tiểu cầu kép trong đột quỵ hay chống kết tập tiểu cầu kép trong đột quỵ (DAPT – Dual Antiplatelet Therapy) là phương pháp phối hợp giữa thuốc chống kết tập tiểu cầu và một loại thuốc ức chế thụ thể P2Y12 để ngăn chặn quá trình tiểu cầu kết dính với nhau, hình thành cục máu đông – một trong những nguyên nhân hàng đầu dẫn đến đột quỵ. Kháng tiểu cầu kép trong đột quỵ giúp giảm nguy cơ tái phát biến cố hiệu quả hơn so với dùng thuốc chống kết tập tiểu cầu đơn trị. (1)

Khi nào chỉ định sử dụng thuốc kháng tiểu cầu kép trong đột quỵ?

Người bệnh chỉ dùng thuốc kháng tiểu cầu kép trong đột quỵ khi có chỉ định của bác sĩ trong trường hợp điều trị và phòng ngừa tình trạng đột quỵ thiếu máu não cấp tính nhẹ / cơn thiếu máu cục bộ thoáng qua (TIA – Transient Ischemic Attack) nguy cơ cao. Bác sĩ có thể kê thuốc chống kết tập tiểu cầu kép trong đột quỵ đối với người bệnh đang trong tình trạng bị gián đoạn tạm thời quá trình cung cấp máu lên não, được xem là một trong những dấu hiệu cảnh báo đột quỵ nặng. Có thể dựa vào một số dấu hiệu sau đây để nhận biết cơn thiếu máu não thoáng qua: (2)

• Đột ngột chóng mặt, mất thăng bằng
• Tê yếu cơ, tê yếu tay chân một bên
• Nhìn đôi, khó nhìn ở một hoặc cả hai mắt
• Rối loạn ngôn ngữ, nói khó, nói đớt
• Đau đầu dữ dội không rõ nguyên nhân
• Lú lẫn, mất trí nhớ tạm thời

Một số thuốc kháng tiểu cầu kép có thể được chỉ định

Thuốc kháng kết tập tiểu cầu bao gồm nhiều loại, trong đó phổ biến là Aspirin ức chế thromboxane A2 – một chất có vai trò quan trọng trong quá trình kết tập tiểu cầu. Một số thuốc kháng kết tập tiểu cầu khác là Clopidogrel, Ticagrelor, Dipyridamole… (3)

Bác sĩ có thể chỉ định kháng tiểu cầu kép trong đột quỵ, sử dụng kết hợp các thuốc liên quan tùy trường hợp. Lưu ý, người bệnh chỉ được sử dụng các thuốc này theo chỉ định của bác sĩ. Các thông tin dưới đây mang tính tham khảo.

1. Aspirin và Clopidogrel

Hiệu quả của điều trị kết hợp giữa Aspirin và Clopidogrel đối với người bệnh đột quỵ nhẹ / TIA nguy cơ cao đã được chứng minh trong hai thử nghiệm lâm sàng CHANCE (cửa sổ 24 giờ) và POINT (cửa sổ 12 giờ).

• Kết quả thử nghiệm CHANCE: Điều trị kháng tiểu cầu kép trong đột quỵ nhẹ bằng Aspirin và Clopidogrel trong vòng 24 giờ sau khi khởi phát triệu chứng có thể giúp giảm 32% nguy cơ tái phát đột quỵ so với dùng Aspirin đơn trị ở thời điểm 90 ngày.
• Kết quả thử nghiệm POINT: Điều trị kháng tiểu cầu kép trong đột quỵ nhẹ bằng Aspirin và Clopidogrel trong vòng 12 giờ sau khi khởi phát triệu chứng có thể giúp giảm biến cố thiếu máu cục bộ nặng so với dùng Aspirin đơn trị ở thời điểm 90 ngày. Tuy nhiên, có thể gia tăng tỷ lệ xuất huyết nặng. Thời gian điều trị tối ưu là 21 ngày, lợi ích vẫn có thể duy trì trong vòng 3 ngày sau khởi phát đột quỵ.

Dựa trên phân tích tổng hợp, các nhà nghiên cứu kết luận rằng việc phối hợp Aspirin và Clopidogrel trong vòng 3 tuần đến 1 tháng có thể làm giảm nguy cơ thiếu máu cục bộ nặng mà không làm tăng nguy cơ xuất huyết ở những bệnh nhân TIA nguy cơ cao hoặc đột quỵ nhẹ. Lợi ích rõ rệt nhất được ghi nhận trong 3 tuần đầu sau biến cố cấp.

2. Aspirin kết hợp Ticagrelor

Khoảng 50% dân số châu Á có gen đột biến CYP2C19 dẫn đến giảm chuyển hóa Clopidogrel, nguy cơ đột quỵ tái phát có thể tăng 2,3-10,2 lần so với bình thường. Đối với các trường hợp này, bác sĩ có thể chỉ định điều trị kháng tiểu cầu kép trong đột quỵ nhẹ bằng Aspirin và Ticagrelor.

Ticagrelor là chất ức chế P2Y12 mạnh hơn và có tác dụng trực tiếp hơn so với Clopidogrel, không phụ thuộc vào hoạt hóa chuyển hóa. Hiệu quả của điều trị kết hợp giữa Aspirin và Ticagrelor đối với người bệnh đột quỵ nhẹ / TIA nguy cơ cao đã được chứng minh trong thử nghiệm lâm sàng THALES:

• Giúp giảm 17% biến cố đột quỵ và tử vong trong vòng 30 ngày so với dùng Aspirin đơn trị trong 24 giờ đầu kể từ thời điểm khởi phát triệu chứng.
• Giúp giảm 21% biến cố đột quỵ do thiếu máu cục bộ so với dùng Aspirin đơn trị trong 24 giờ đầu kể từ thời điểm khởi phát triệu chứng.

Dựa trên phân tích tổng hợp, các nhà nghiên cứu kết luận có thể cân nhắc sử dụng phối hợp Aspirin và Ticagrelor trong 24 giờ đầu ở người bệnh đột quỵ nhẹ / TIA nguy cơ cao trong vòng 1 tháng để giảm nguy cơ đột quỵ xuất huyết.

3. Aspirin với Dipyridamole

Trong một số trường hợp, liệu pháp kháng tiểu cầu kép trong đột quỵ có thể là sự kết hợp giữa Aspirin và Dipyridamole. Hiệu quả của điều trị kết hợp Aspirin và Dipyridamole so với dùng Aspirin đơn trị ở người bệnh đột quỵ nhẹ / TIA nguy cơ cao được chứng minh trong thử nghiệm lâm sàng ESP / ESP-2 và ESPRIT: (4)

• Giúp giảm 23% nguy cơ đột quỵ tái phát.
• Giúp giảm 20% nguy cơ biến cố mạch máu.

Các nhà nghiên cứu kết luận có thể cân nhắc sử dụng phối hợp Aspirin và Dipyridamole trong trường hợp người bệnh không đáp ứng với liệu pháp dùng Aspirin đơn trị.

Chống chỉ định sử dụng thuốc chống kết tập tiểu cầu kép trong trường hợp nào?

Bác sĩ khuyến cáo không áp dụng liệu pháp chống kết tập tiểu cầu kép trong đột quỵ đối với các trường hợp sau:

• Người có nguy cơ chảy máu cao hoặc đã có tiền sử xuất huyết nặng.
• Người bệnh đang bị loét dạ dày, loét tá tràng.
• Người có tiền sử bị rối loạn đông máu bẩm sinh.
• Người bệnh là phụ nữ mang thai những tháng cuối.
• Không chỉ định áp dụng liệu pháp điều trị kháng tiểu cầu kép trong đột quỵ quá 3 tháng để tránh nguy cơ xuất huyết, đặc biệt là xuất huyết nội sọ.

Hiệu quả của liệu pháp kháng tiểu cầu kép trong đột quỵ

Bên cạnh liệu pháp kháng tiểu cầu kép trong đột quỵ (DAPT), liệu pháp kháng tiểu cầu đơn (SAPT) với Aspirin, Aspirin / Dipyridamole giải phóng kéo dài hoặc Clopidogrel cũng giúp làm giảm nguy cơ thiếu máu cục bộ tái phát ở người bệnh đột quỵ nhẹ / TIA nguy cơ cao. (5)

So sánh hiệu quả của liệu pháp DAPT ngắn ngày (21-30 ngày) so với liệu pháp SAPT:

• Giúp giảm nguy cơ đột quỵ thiếu máu cục bộ tái phát hiệu quả hơn trong 90 ngày.
• Không làm tăng đáng kể tình trạng xuất huyết.
• Thời gian khởi trị DAPT trong vòng 7 ngày sau biến cố.

So sánh hiệu quả của liệu pháp DAPT dài ngày (trên 3 tháng) so với liệu pháp SAPT:

• Không hiệu quả hơn về giảm nguy cơ đột quỵ thiếu máu cục bộ tái phát.
• Tăng nguy cơ xuất huyết nặng.
• Tăng nguy cơ xuất huyết nội sọ.

Như vậy, thời gian tối đa áp dụng liệu pháp kháng tiểu cầu kép trong đột quỵ là 3 tháng. Sau khoảng thời gian này, bác sĩ có thể chuyển sang chỉ định liệu pháp kháng tiểu cầu đơn để đảm bảo hiệu quả tốt nhất cho người bệnh.

Có thể bạn quan tâm: Các thuốc chống đột quỵ phổ biến.

Tác dụng phụ có thể gặp phải

Thuốc chống kết tập tiểu cầu kép trong đột quỵ có thể gây ra một số tác dụng phụ:

• Thường gặp:
  • Chảy máu cam
  • Chảy máu nướu răng
  • Đau bụng, khó tiêu, buồn nôn
  • Chóng mặt, mệt mỏi
  • Vết bầm, phát ban trên da, ngứa ngáy
• Nghiêm trọng:
  • Xuất huyết dạ dày, ruột hoặc não
  • Sốc phản vệ, phù nề, khó thở
  • Giảm tiểu cầu
  • Loét dạ dày, nguy cơ cao ở người có tiền sử về bệnh dạ dày

Lưu ý khi sử dụng thuốc chống kết tập tiểu cầu kép trong đột quỵ

Người bệnh dùng thuốc kháng tiểu cầu kép trong đột quỵ cần tuân thủ chặt chẽ các chỉ dẫn của bác sĩ tại bệnh viện, nắm rõ những lưu ý quan trọng để phòng ngừa tác dụng phụ và đảm bảo hiệu quả điều trị:

• Dùng thuốc đúng loại, đúng liều và tuân thủ thời gian sử dụng theo chỉ định của bác sĩ, duy trì sự nhất quán trong suốt liệu trình. Không chia sẻ đơn thuốc với người khác vì tình trạng sức khỏe, tiền sử bệnh lý và nguy cơ ở mỗi người là khác nhau.
• Trao đổi với bác sĩ về các loại thuốc đang dùng trước khi sử dụng thuốc kháng kết tập tiểu cầu kép để phòng tránh tương tác thuốc.
• Song song với liệu pháp dùng thuốc kháng tiểu cầu kép trong đột quỵ, người bệnh còn cần xây dựng và duy trì lối sống khoa học, ngừng hút thuốc lá và uống rượu bia, thường xuyên hoạt động thể chất.

Để đặt lịch thăm khám, điều trị bệnh tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Quý khách vui lòng liên hệ:

Để đảm bảo an toàn và hiệu quả của liệu pháp kháng tiểu cầu kép trong đột quỵ, người bệnh cần tuân thủ theo mọi chỉ định của bác sĩ. Nếu xuất hiện tác dụng phụ, hãy liên hệ với bác sĩ ngay để được thăm khám, xử lý kịp thời.