Mất thính lực: Dấu hiệu, nguyên nhân và cách cải thiện

Mất thính lực gây nhiều ảnh hưởng tiêu cực cho cuộc sống của người mắc. Trong bài viết này, hãy cùng tìm hiểu về dấu hiệu, nguyên nhân cũng như cách cải thiện, điều trị tình trạng suy giảm và mất thính lực qua chia sẻ của bác sĩ nội trú chuyên khoa I Châu Trà Linh, Trung tâm Tai Mũi Họng, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM.

Mất thính lực là gì?

Mất thính lực (điếc tai – deafness) là tình trạng người bệnh nghe thấy rất kém hoặc mất hoàn toàn khả năng nghe âm thanh (profound deaf – điếc sâu). Người mất thính lực có thể không nghe và phân biệt được âm thanh, phải dùng thủ ngữ, ảnh hưởng rất nhiều đến chất lượng cuộc sống. Với suy giảm thính lực (hearing loss), người bệnh có thể vẫn nghe được âm thanh lớn hoặc dùng máy trợ thính để nghe bình thường.

Các dạng mất thính lực

• Mất thính lực mắc phải: là tình trạng điếc xảy ra sau khi sinh, có thể do chấn thương tai, tổn thương thần kinh, khối u… gây điếc đột ngột.
• Mất thính lực bẩm sinh: người bệnh gặp tình trạng nghe kém (thậm chí điếc) từ khi mới sinh. Trong trường hợp người bệnh điếc sẽ kéo theo câm bẩm sinh, do trẻ không thể nghe thấy để tập nói. Điếc bẩm sinh do di truyền có khoảng 80% trường hợp do gen lặn, 20% do gen trội.

Ai dễ bị mất thính lực?

Đối tượng dễ mất thính lực bẩm sinh là trẻ em có cha mẹ sở hữu gen gây mất thính lực (di truyền) hoặc mẹ mắc một số bệnh như tiểu đường, virus herpes, dùng rượu bia, chất kích thích khi mang thai. Một số người dễ gặp nguy cơ mất thính lực khi làm việc trong môi trường ô nhiễm, ẩm ướt, nguy hiểm, dễ gặp chấn thương…

Các yếu tố nguy cơ và nguyên nhân gây suy giảm và mất thính lực là gì?

Có nhiều nguyên nhân gây suy giảm hoặc mất thính lực như bẩm sinh do gen di truyền, chấn thương, tiếp xúc tiếng ồn lớn trong thời gian dài…

1. Nguyên nhân gây suy giảm hoặc mất thính lực bẩm sinh

Một số nguyên nhân phổ biến gây suy giảm hoặc mất thính lực bẩm sinh ở trẻ em bao gồm:

• Trẻ mất thính lực bẩm sinh do các gen bất thường của cha và mẹ.
• Trẻ sinh non, mắc các virus như herpes, rubella trong thời gian mang thai.
• Mẹ hút thuốc, uống rượu hoặc dùng ma túy khi mang thai gây dị tật cho trẻ.
• Trẻ mắc một số hội chứng bẩm sinh như Down, Usher, Alport… có thể gây suy giảm hoặc mất thính lực.

2. Nguyên nhân gây suy giảm, mất thính lực mắc phải

Nguyên nhân gây suy giảm và thính lực mắc phải rất đa dạng. Một số nguyên nhân có thể dẫn đến giảm hoặc mất thính lực mắc phải gồm:

• Trẻ bị ngạt (thiếu oxy) khi sinh, trẻ sinh sớm, cân nặng thấp. (1)
• Trẻ tăng bilirubin máu, biểu hiện dễ nhận thấy nhất là vàng da sơ sinh.
• Bệnh nhiễm trùng (như viêm màng não, sởi, quai bị) và bệnh ở tai như viêm ống tai, cholesteatoma, xốp xơ tai…
• Gặp chấn thương trong tai hoặc ở đầu.
• Thuốc điều trị bệnh có tác dụng phụ gây độc cho tai.
• Tai bị tắc nghẽn (do dị vật, ráy tai).
• Sống và làm việc trong môi trường có âm thanh lớn.

Dấu hiệu bị suy giảm và mất thính lực

Suy giảm và mất thính lực bẩm sinh khiến người mắc nghe kém hoặc không thể nghe âm thanh, từ đó dẫn đến câm điếc bẩm sinh. Đôi khi, mất thính lực có thể xảy ra đột ngột hoặc do suy giảm thính lực ngày càng trầm trọng hơn. Một số dấu hiệu của suy giảm và mất thính lực gồm:

• Bật to âm lượng của các thiết bị âm thanh.
• Thường xuyên nhờ người khác lặp lại hoặc nói to hơn, nghe sai, thậm chí không thể nghe lời người khác nói.
• Với mất thính lực bẩm sinh, trẻ không phản ứng trước tiếng động hay giọng nói.

Ảnh hưởng khi bị suy giảm và mất thính lực

Suy giảm và mất thính lực có thể gây nhiều tác động xấu như:

• Giảm khả năng nghe làm giảm khả năng giao tiếp, nhận thức trong cuộc sống.
• Người bị giảm thính lực có thể cảm thấy thiếu kết nối với người xung quanh, cô đơn, lạc lõng.
• Trẻ em bị giảm thính lực có thể ảnh hưởng rất nhiều đến cơ hội học tập, thụ hưởng giáo dục. Đặc biệt, một số trẻ mất thính lực không thể tiếp cận các trung tâm chuyên giáo dục đặc biệt cho trẻ khiếm thính.
• Người trưởng thành giảm hoặc mất thính lực cũng ảnh hưởng đến cơ hội việc làm, chất lượng cuộc sống.
• Mất thính lực ảnh hưởng đến các hoạt động hàng ngày như tham gia giao thông hay giải trí.

Chẩn đoán bệnh suy giảm và mất thính lực

Hầu hết, người mất thính lực đều có thể được bác sĩ chẩn đoán thông qua các triệu chứng lâm sàng. Tuy nhiên, bác sĩ có thể sử dụng nhiều phương pháp để chẩn đoán tình trạng suy giảm thính lực.

• Với khám lâm sàng, bác sĩ khai thác bệnh sử, loại thuốc đã hoặc đang sử dụng, đánh giá các triệu chứng viêm nhiễm, tích tụ ráy tai hoặc nguyên nhân khác gây giảm thính lực. Nếu nghi ngờ người bệnh giảm thính lực, bác sĩ có thể chỉ định một số chẩn đoán như đo thính lực đồ, đo phản xạ âm ốc tai và đo nhĩ lượng để kiểm tra khả năng nghe của tai.
• Kiểm tra thính lực đơn âm (Pure-tone Audiometry Testing) là phương pháp phổ biến nhất được sử dụng để kiểm tra tình trạng thính lực. Người được kiểm tra sẽ đeo tai nghe trong phòng kín cách âm với một remote bấm. Tai nghe sẽ phát âm thanh có tần số khác nhau, người được kiểm tra sẽ nhấn nút xác nhận mỗi khi nghe âm thanh. Kết quả sẽ được ghi nhận dưới dạng biểu đồ để đánh giá khả năng nghe cụ thể. Có hai dạng tai nghe có thể được được sử dụng là tai nghe chụp tai (truyền âm qua tai) hoặc tai nghe truyền âm qua xương.
• Đo âm ốc tai (Otoacoustic Emissions – OAE) giúp đánh giá các tổn thương bên trong ốc tai (có thể là nguyên nhân gây giảm thính lực). Bác sĩ đặt đầu dò có micro và loa vào tai người được khám, đầu dò phát âm thanh, sau đó micro sẽ thu lại âm phản xạ từ ốc tai. Nếu ốc tai không phản xạ âm thanh, khả năng nghe của người được khám đang gặp vấn đề. Đo âm ốc tai thường được dùng để khám sàng lọc điếc bẩm sinh ở trẻ sơ sinh.
• Đo nhĩ lượng (Tympanometry): Bác sĩ đưa đầu dò vào tai người được khám, sau đó bịt kín ống tai lại. Áp suất trong ống tai sẽ được thay đổi khiến màng nhĩ chuyển động.
• Nếu người bệnh mắc các bệnh về nhiễm trùng, khối u hay các bệnh khác gây mất thính lực, bác sĩ sẽ cần thêm các chẩn đoán hình ảnh.

Giảm hoặc mất thính lực có thể hồi phục không?

Trẻ bị mất thính lực bẩm sinh hay người điếc sâu do tiếng ồn, tuổi tác không thể phục hồi thính lực, người bệnh cần được điều trị bằng những phương pháp đặc biệt như cấy ốc tai điện tử. Với trường hợp giảm thính lực, người bệnh có thể hồi phục được không phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh. Ví dụ, giảm thính lực do ráy tai gây bít tắc có thể được điều trị dễ dàng bằng cách lấy ráy sạch ráy tai.

Phương pháp điều trị mất thính lực

Người mất thính lực bẩm sinh gần như không thể khôi phục khả năng nghe tự nhiên bằng các phương pháp không xâm lấn (như bằng thuốc, vệ sinh tai, máy trợ thính), chỉ có thể cải thiện bằng phương pháp đặc biệt như cấy điện cực ốc tai.

Ngoài ra, có một số phương pháp có thể được dùng để điều trị suy giảm hoặc mất thính lực mắc phải như:

• Thuốc kháng sinh: dùng để điều trị trong các trường hợp suy giảm thính lực do nhiễm trùng.
• Làm sạch tai: được dùng trong các trường hợp tai có ráy tai hay dị vật gây tắc nghẽn bên trong tai.
• Phẫu thuật: giúp điều trị các bệnh viêm nhiễm, mô sẹo, xơ cứng trong tai.
• Máy trợ thính: nhiều trường hợp, người suy giảm thính lực cần đeo máy trợ thính để khuếch đại âm thanh đi vào tai, giúp nghe rõ hơn mà không cần can thiệp xâm lấn.
• Cấy ốc tai điện tử: thường được dùng trong trường hợp như trẻ bị mất thính lực bẩm sinh, do tổn thương thần kinh, dị dạng ốc tai hoặc không có ốc tai… giúp cải thiện khả năng nghe.

Cách phòng ngừa và cải thiện mất thính lực tại nhà

Để phòng ngừa giảm hoặc mất thính lực bẩm sinh, cha mẹ nên khám tiền sản để quản lý những rủi ro về gen di truyền, bệnh có thể gây ảnh hưởng đến thai nhi. Trong thời gian mang thai, phụ nữ cần hạn chế dùng rượu bia, thuốc lá, chất kích thích để bảo vệ thai nhi.

Ngoài ra, dưới đây là một số cách hạn chế nguy cơ mất thính lực mắc phải:

• Điều chỉnh thói quen nghe âm thanh vừa đủ khi dùng TV, tai nghe, loa, radio…
• Đeo nút tai hoặc thiết bị khác giúp giảm tiếng ồn, bảo vệ tai trong môi trường ẩm ướt, ô nhiễm.
• Tăng cường miễn dịch cho cơ thể bằng cách bổ sung đủ dưỡng chất, vitamin, tập thể dục.
• Theo dõi, chăm sóc tốt cho phụ nữ đang mang thai và trẻ em.
• Sử dụng thuốc hợp lý theo sự hướng dẫn của bác sĩ, hạn chế dùng thuốc đến liều lượng có thể gây độc cho tai.
• Khám thính lực định kỳ theo hướng dẫn của bác sĩ.

Khám và điều trị mất thính lực tại BVĐK Tâm Anh

Trung tâm Tai Mũi Họng, Bệnh viện Đa Khoa Tâm Anh TP.HCM có đầy đủ các phương pháp chẩn đoán, điều trị suy giảm và mất thính lực. Đội ngũ y bác sĩ của trung tâm là chuyên gia trong lĩnh vực tai mũi họng, luôn nỗ lực, trách nhiệm và tận tâm trong việc khám, tư vấn và điều trị cho khách hàng. Trung tâm cũng cung cấp những phương pháp điều trị chuyên sâu, phức tạp như cấy ốc tai điện tử, giúp khôi phục khả năng nghe của người mất thính lực.

Bên cạnh những y bác sĩ giàu kinh nghiệm và tận tâm là hệ thống thiết bị y tế hiện đại, cung cấp đa dạng các phương pháp chẩn đoán, điều trị cho mỗi trường hợp cụ thể như: máy nội soi tai mũi họng; phòng đo thính lực đơn âm; phòng phẫu thuật áp suất dương; máy chụp CT/MRI… Ngoài ra, hệ thống cơ sở vật chất hiện đại, quy trình khám chữa bệnh tối ưu cùng dịch vụ khám/điều trị đa dạng sẽ mang lại trải nghiệm khám chữa bệnh thoải mái cho khách hàng.

Mất thính lực có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống nếu không được phát hiện và can thiệp kịp thời. Nguyên nhân gây suy giảm thính lực rất đa dạng và cần được đánh giá chuyên sâu để lựa chọn hướng điều trị phù hợp. Tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Khoa Tai – Mũi – Họng quy tụ đội ngũ chuyên gia Tai Mũi Họng giàu kinh nghiệm, cùng hệ thống đo thính lực và trợ thính hiện đại. Đặt lịch khám ngay để bảo vệ sức khỏe thính giác hiệu quả!