Phân loại tổn thương vú và ung thư vú bằng BI-RADS

Nhiều bệnh nhân khi cầm kết quả chụp chiếu tuyến vú thắc mắc BI-RADS là gì? Bài viết sẽ cung cấp các thông tin cơ bản liên quan đến BI-RADS – thước đo phân loại nhằm xác định các tổn thương ở tuyến vú (thông qua X-quang, siêu âm  hoặc MRI vú) theo mức độ và nguy cơ ung thư.

Bài viết được tư vấn bởi BS.CKII. Lê Hồng Cúc – Bác sĩ tại Đơn vị Hình ảnh học tuyến vú, Trung tâm Chẩn đoán Hình ảnh & Điện quang Can thiệp, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM.

BI-RADS là gì?

BI-RADS (Breast Imaging Reporting and Data System, viết tắt là BI-RADS) là một hệ thống số liệu và báo cáo kết quả hình ảnh tuyến vú được ứng dụng tại hầu hết các bệnh viện trên thế giới.

Tài liệu BI-RADS gốc bao gồm những gì?

Ban đầu, X-quang được dùng phổ biến để đánh giá tổn thương vú trong giai đoạn thập niên 1980. Tuy nhiên, chất lượng đọc kết quả và liều bức xạ chụp không có sự thống nhất giữa các nơi. Do đó, một ủy ban soạn thảo hệ thống số liệu và báo cáo kết quả hình ảnh tuyến vú (BI-RADS) đã được Hội Điện quang Mỹ (ACR) thành lập.

Tài liệu BI-RADS gốc bao gồm:

•  Tóm tắt mật độ vú
•  Mô tả các dấu hiệu hình ảnh có ý nghĩa
•  Xếp loại kết quả và hướng xử trí

Hệ thống BI-RADS chọn lọc các từ thuật ngữ mô tả theo khả năng phân biệt giữa những dấu hiệu lành và ác tính.

Trong ngành chẩn đoán hình ảnh, BI-RADS là hệ thống quản lý thực hành đầu tiên, gồm có: hệ thống các từ khoá mô tả; phân loại đánh giá kèm theo các khuyến cáo xử trí; mẫu để thu thập số liệu và theo dõi.

Sau phiên bản đầu tiên vào năm 1993, BI-RADS thường xuyên cập nhật những thay đổi mới với 4 bản khác lần lượt ra đời vào năm 1995, 1998, 2003, 2013. Theo đó, BI-RADS siêu âm, cộng hưởng từ (MRI) được công bố lần đầu tiên trong ấn bản BI-RADS lần thứ 4 (2003), có những phần tương tự X-quang. Phiên bản mới nhất dự kiến sẽ xuất bản trong năm 2024. [1]

Hệ thống BI-RADS quy ước phân loại mật độ mô tuyến vú trên X-quang

Theo hệ thống BI-RADS, có thể chia 4 nhóm để phân loại mật độ mô tuyến vú trên X-quang. Cụ thể:

• Nhóm A: Hầu hết tuyến vú là mô mỡ
• Nhóm B: Mô sợi tuyến rải rác
• Nhóm  C: Mô vú đặc không đồng nhất, có thể khiến các tổn thương nhỏ bị che khuất
• Nhóm D: Mô vú rất đặc, độ nhạy của X quang giảm

Mức độ tổn thương ở vú theo hệ thống BI-RADS được chia thành 5 nhóm chính.

• BI-RADS 1: Không có tổn thương ở vú.
• BI-RADS 2: Tổn thương ở vú thuộc dạng lành tính, không cần thực hiện thêm các phương pháp chẩn đoán khác để xác định.
• BI-RADS 3: Tổn thương ở vú có khả năng là tổn thương lành tính. Tuy nhiên cần theo dõi trong khoảng thời gian ngắn để đưa ra kết luận chính xác. Nguy cơ ung thư vú ở người bệnh có thể có là ≤2%.
• BI-RADS 4: Bất thường ở vùng vú có khả năng là tổn thương ác tính. Bác sĩ sẽ chỉ định người bệnh làm sinh thiết để đánh giá tổn thương. Ở mức độ BI-RADS 4 thì người bệnh có nguy cơ ung thư vú lớn hơn 2% nhưng thấp hơn hoặc bằng 95%. Mức độ BI-RADS 4 được chia làm 3 mức độ nhỏ hơn là:

•  4a: Nghi ngờ tổn thương mức độ thấp, dao động trong khoảng >2- 10%
•  4b: Nghi ngờ tổn thương mức độ trung bình, dao động trong khoảng >10- 50%
•  4c: Nghi ngờ tổn thương mức độ cao, dao động trong khoảng >50-  ≤95%

• BI-RADS 5: Ở mức độ này, nguy cơ ung thư vú rất cao (lớn hơn 95%). Người bệnh cần thực hiện sinh thiết để có kết luận chính xác, từ đó bác sĩ tư vấn hướng điều trị, xử trí thích hợp.

5 mức độ tổn thương vú theo hệ thống BI-RADS được xếp theo thứ tự khả năng từ tổn thương lành tính đến ác tính

Ngoài 5 mức độ trên, hệ thống BI-RADS còn có BI-RADS 0 để chỉ các trường hợp có phát hiện tổn thương nhưng chưa đủ yếu tố để xác định. Lúc này, cần làm thêm các phương pháp chẩn đoán hình ảnh khác để đánh giá. Và mức độ BI-RADS 6 để chỉ các trường hợp ung thư vú đã biết.

Từ BI-RADS chuyên phục vụ cho đánh giá các tổn thương ở tuyến vú, đã có thêm hệ thống phân loại cho các cơ quan khác như TI-RADS (dùng cho tuyến giáp), PI-RADS (dùng cho tuyến tiền liệt), LI-RADS (dùng cho gan)…

Cho đến hiện nay, BI-RADS vẫn được xem là thước đo chuẩn nhất giúp phân loại các tổn thương ở tuyến vú, dựa theo các kết quả chẩn đoán hình ảnh vú theo mức độ và nguy cơ ung thư.