Vitamin K có vai trò đặc biệt trong quá trình đông máu, là vitamin không thể thiếu cho sức khỏe xương, tim mạch và thần kinh. Vậy vitamin K là gì? Công dụng của vitamin K cụ thể như thế nào?
Bài viết được tư vấn bởi Trung tâm Thông tin Y khoa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM.
Vitamin K là vitamin tan trong chất béo, có thể tìm thấy trong khắp cơ thể tại gan, não, tim, tuyến tụy và xương. Vitamin K đóng vai trò quan trọng trong quá trình đông máu và hình thành xương.
Vitamin K là một hợp chất, gồm có: Vitamin K1 (phytomenadione hoặc phylloquinone), vitamin K2 (menaquinone) và vitamin K3 (menadion).
Vitamin K1 thường được tìm thấy trong các loại rau xanh như bông cải xanh, cải xoăn, cải bó xôi… hoặc trái cây như kiwi, bơ và các loại dầu thực vật. Đây là dạng vitamin phổ biến nhất thuộc vitamin K, có khả năng hỗ trợ đông máu bình thường, tăng cường sức khỏe xương và hạn chế nguy cơ mắc bệnh tim mạch.
Vitamin K2 chủ yếu được tìm thấy trong thực phẩm có nguồn gốc từ động vật như thịt đỏ, gan, nội tạng động vật và các sản phẩm lên men. Ngoài giúp duy trì sức khỏe xương và răng, vitamin K2 còn tham gia vào quá trình điều hòa canxi trong cơ thể, thúc đẩy khoáng hóa xương và ngăn ngừa xơ vữa động mạch.
Khác với hai loại vitamin K khác, vitamin K3 không được bổ sung cho người vì có thể gây tổn thương gan và các tế bào hồng cầu trong cơ thể. Loại vitamin này chủ yếu được dùng trong sản phẩm bổ sung dinh dưỡng ở động vật.
Tuy có độc tính ở người, nhưng một vài nghiên cứu đã chứng minh vitamin K3 có đặc tính chống ung thư và chống viêm. Do đó, lợi ích tiềm năng của vitamin K3 cần tiếp tục được xem xét. Vitamin K3 không được tìm thấy trong nguồn thực phẩm tự nhiên, chủ yếu là các sản phẩm tổng hợp.
Tác dụng của vitamin K được nhấn mạnh ở khả năng giúp chữa lành vết thương thông qua quá trình đông máu, tăng cường sức khỏe xương và hỗ trợ tim mạch.
Vitamin K là yếu tố quan trọng trong quá trình đông máu, có khả năng tổng hợp các yếu tố đông máu như prothrombin, giúp điều chỉnh sự đông đặc của máu. Trong đó, hiện tượng đông máu tuyến phòng thủ đầu tiên khi mạch máu bị tổn thương. Máu ở miệng vết thương đông lại để duy trì lượng máu lưu thông trong lòng mạch, ngăn ngừa tình trạng mất máu quá nhiều.
Công dụng của vitamin K còn cần thiết cho sức khỏe xương, giúp điều chỉnh lượng canxi trong cơ thể. Đồng thời, vitamin K còn có khả năng ngăn ngừa vôi hóa mạch máu và mô mềm, thúc đẩy quá trình tái tạo xương. Người bệnh loãng xương có thể bổ sung vitamin K2 để hỗ trợ điều trị bệnh. (1)
Nhờ khả năng ngăn ngừa vôi hóa mạch máu, tác dụng vitamin K còn thể hiện ở khía cạnh hỗ trợ sức khỏe tim mạch. Khi cung cấp đủ lượng vitamin K cơ thể cần, nguy cơ mắc bệnh tim mạch có thể được đẩy lùi.
Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng vitamin K có khả năng giúp cải thiện trí nhớ ở người cao tuổi. Vì vậy, loại vitamin này thường được chỉ định dùng bổ sung cho người bệnh Alzheimer hoặc nhóm đối tượng khác cần cải thiện khả năng nhận thức.
Hiện tại, không có ghi nhận về tác dụng phụ của vitamin K trong thực phẩm hoặc thực phẩm bổ sung. Tuy nhiên, điều này không loại trừ nguy cơ trong trường hợp dùng vitamin K quá liều hoặc tương tác với một số liều thuốc.
Lượng vitamin K mỗi ngày theo khuyến nghị được chia theo độ tuổi, giới tính và thể trạng. Tuy nhiên người bệnh cần đi khám và dùng vitamin K theo tư vấn của bác sĩ. Sau đây là gợi ý tham khảo (mcg/ngày):
| Độ tuổi | Nam giới | Nữ giới | Mang thai | Cho con bú |
| 0-6 tháng tuổi | 2 mcg | 2 mcg | ||
| 7-12 tháng tuổi | 2,5 mcg | 2,5 mcg | ||
| 1-3 tuổi | 30 mcg | 30 mcg | ||
| 4-8 tuổi | 55 mcg | 55 mcg | ||
| 9-13 tuổi tuổi | 60 mcg | 60 mcg | ||
| 14-18 tuổi | 75 mcg | 75 mcg | 75 mcg | 75 mcg |
| 19 tuổi trở lên | 120 mcg | 90 mcg | 90 mcg | 90 mcg |
Nguồn bổ sung vitamin K đầu tiên và cũng là quan trọng nhất là thông qua chế độ dinh dưỡng. Rau, đặc biệt là rau lá xanh chứa hàm lượng vitamin K dồi dào, trong đó nguồn rau phổ biến nhất là rau bina, bông cải xanh, rau diếp cá… Ngoài ra, vitamin K cũng được tìm thấy trong dầu đậu nành và dầu hạt cải. (2)
Thịt, sữa và các sản phẩm từ sữa chứa ít hàm lượng vitamin K1, nhưng có lượng vitamin K2 ở mức tương đối. Vì vậy, có thể dùng thịt và sữa trong bữa ăn hàng ngày để cung cấp vitamin K đồng thời với các vitamin khác cho cơ thể.
Ngoài chế độ ăn, vitamin K còn có thể được bổ sung thông qua thực phẩm chức năng theo hướng dẫn của bác sĩ. Cách bổ sung này thường dành cho người gặp vấn đề về khả năng hấp thụ vitamin. Chỉ nên bổ sung viên uống vitamin K khi có chỉ định trực tiếp từ bác sĩ, không nên tự ý sử dụng.
Bác sĩ thăm khám và có thể chỉ định dùng vitamin K đối với các trường hợp sau:
Không sử dụng chung vitamin K với thuốc kháng sinh, thuốc làm loãng máu, thuốc điều trị ung thư… Vì đồng thời sử dụng vitamin K với các loại thuốc này có thể làm giảm tác dụng của thuốc hoặc vitamin, thậm chí gây ra một vài tác dụng phụ.
Để tránh xảy ra tương tác thuốc, mỗi người nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng vitamin K. Một mặt để bác sĩ thăm khám, xác định định lượng vitamin và xem xét việc bổ sung, mặt khác để bác sĩ nắm thông tin về thể trạng và các loại thuốc đang dùng, đưa ra lời khuyên thích hợp.
Quá liều vitamin K là trường hợp dùng vitamin vượt liều so với chỉ định của bác sĩ, khiến cho lượng vitamin K trong cơ thể bị thừa và gây ra một số triệu chứng như tăng tiết mồ hôi, đỏ da, sưng mí mắt, cứng cơ, khó thở…
Quên liều vitamin K là trường hợp dùng vitamin thiếu liều so với chỉ định. Quên liều một lần không gây ảnh hưởng đáng kể, nhưng lặp lại nhiều lần sẽ làm gián đoạn quá trình bổ sung vitamin, khiến cơ thể xuất hiện các triệu chứng thiếu vitamin K.
Có thể bổ sung liều vitamin đã quên vào thời điểm nhớ ra, nếu quá sát thời gian dùng liều tiếp theo thì bỏ qua. Riêng với trường hợp quá liều và xuất hiện triệu chứng bất thường, cần nhanh chóng đến bệnh viện để bác sĩ kiểm tra và hỗ trợ điều trị.
Đáp ứng đủ lượng vitamin K mà cơ thể cần là điều kiện lý tưởng để duy trì sức khỏe ổn định, thiếu hụt hoặc dư thừa vitamin K đều không tốt vì có thể gây ra nhiều ảnh hưởng:
Khoa Dinh dưỡng Tiết chế – Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh là đơn vị chuyên về kiểm tra định lượng các vi chất trong cơ thể, thông qua khám, điều trị và tư vấn và thiết kế thực đơn dinh dưỡng phù hợp cho mọi đối tượng. Dựa vào nhu cầu và thể trạng của người bệnh, bác sĩ sẽ gợi ý, hướng dẫn cách bổ sung vitamin khoa học, xây dựng chế độ ăn uống cân bằng.
Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh đồng thời đầu tư vào hệ thống thiết bị hiện đại như các máy xét nghiệm máy, xét nghiệm sinh hóa, máy xét nghiệm vi chất sắc ký lỏng hiệu năng cao UPLC, máy đo thành phần cơ thể InBody 770… để tối ưu quá trình thăm khám và điều trị.
Hãy liên hệ Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh thông qua thông tin sau:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Không chỉ vitamin K, các loại vitamin khác cũng rất cần thiết cho sức khỏe. Do đó, bạn nên đến bệnh viện uy tín kiểm tra định lượng vitamin để biết được cơ thể đang thiếu hụt hoặc dư thừa loại vitamin nào. Bổ sung vitamin đúng cách là hướng đi an toàn cho sức khỏe toàn diện.
