Vitamin B1 (Thiamine) là một loại vitamin có trong thực phẩm và được sản xuất dưới dạng thực phẩm bổ sung và thuốc. Sản phẩm xuất hiện vào năm 1897, được phân lập năm 1926 và sản xuất lần đầu tiên vào năm 1936. Thuốc nằm trong danh sách các loại thuốc thiết yếu của Tổ chức Y tế Thế giới, được đánh giá là loại thuốc hiệu quả nhất, cần có trong hệ thống y tế.
Bài viết được tư vấn bởi Ths.BSNT Vũ Thị Huyền, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM.
Vitamin B1 là một vi chất dinh dưỡng thiết yếu cần thiết cho con người. Nó được tìm thấy trong thực phẩm và được tổng hợp thương mại để làm chất bổ sung trong chế độ ăn uống hoặc thuốc. Các dạng thiamine được phosphoryl hóa rất cần thiết cho một số phản ứng trao đổi chất, bao gồm cả sự phân hủy glucose và axit amin. Cơ thể bạn cần nó để tạo thành adenosine triphosphate (ATP) mà mọi tế bào trong cơ thể đều sử dụng để tạo năng lượng.
Vitamin B1 là một trong 8 loại vitamin B, nó được đặt tên là B1 vì đây là vitamin B đầu tiên được phát hiện. Tất cả các loại vitamin B, trong đó có Thiamine tan trong nước, nghĩa là cơ thể không lưu trữ chúng. Đây là loại vitamin khoáng chất bền trong môi trường acid nhưng dễ bị phá hủy ở môi trường có mức nhiệt cao, môi trường kiềm hoặc tiếp xúc với tia cực tím. Thiamine có nhiều trong các thực phẩm như ngũ cốc, nấm men, thịt đỏ, gan, các, trứng, rau chân vịt, măng tây…
|
(Hình ảnh cấu trúc phân tử)
|
|
|
(Mô hình 3D)
|
|
| Tên thương mại | Thiamin |
| Danh pháp IUPAC | 3-((4-Amino-2-methyl-5-pyrimidinyl)methyl)- 5-(2-hydroxyethyl)-4-methylthiazolium clorua |
| Tên gọi khác | Vitamin B1, aneurin, thiamin |
| Tình trạng pháp lý | Mỹ: OTC |
| Công thức hóa học | C 12 H 17 N 4 O S + |
| Khối lượng phân tử | 265,35 g mol -1 |
| ID CAS | 59-43-8 |
Tất cả các vitamin B, trong đó có vitamin B1 giúp cơ thể chuyển hóa thức ăn (carbohydrate) thành nhiên liệu (glucose) mà cơ thể sử dụng để sản xuất năng lượng. Thiamine cũng giúp cơ thể chuyển hóa chất béo và protein. Thiamine giúp gan, da, tóc, mắt khỏe mạnh.
Vitamin B1 cũng giúp hệ thần kinh hoạt động bình thường và cần thiết cho chức năng não. Sản phẩm đôi khi được gọi là vitamin “chống căng thẳng” vì nó có thể tăng cường hệ thống miễn dịch và cải thiện khả năng chống chọi với các điều kiện căng thẳng của cơ thể.
Ngoài ra, Thiamine còn dùng để điều trị các tình trạng liên quan đến nồng độ thiamine thấp, bao gồm bệnh tê phù, viêm dây thần kinh và bệnh đau dây thần kinh do tiểu đường. Sản phẩm cũng giúp tăng cường trí nhớ, giảm đau đầu, đồng thời giúp điều trị các chứng thần kinh như đa xương cứng, bại liệt…
Bổ sung đầy đầy đủ Vitamin B1 cũng giúp hỗ trợ hoạt động của tim và giúp chúng ta sở hữu trái tim khỏe mạnh. Ngoài ra, việc bổ sung Thiamine cũng giúp ích cho người bị suy tim. Những người bị suy tim thường uống thuốc lợi tiểu giúp loại bỏ chất lỏng dư thừa ra khỏi cơ thể. Tuy nhiên, thuốc lợi tiểu cũng có thể khiến cơ thể loại bỏ quá nhiều Thiamine. Do đó, việc bổ sung vitamin B1 lúc này là cần thiết để bù vào lượng thiếu hụt đã mất.
Vitamin B1 tham gia vào quá trình chuyển hóa carbohydrate để tạo ra năng lượng, đóng vai trò then chốt trong việc cung cấp năng lượng cho tế bào, bao gồm cả các tế bào trong hệ cơ xương khớp.
Vitamin B1 có thể gây một số tác dụng phụ sau khi sử dụng, cụ thể (1):
Thiamine Hydrochloride là dạng muối hydrochloride của thiamine, một loại vitamin B1 thiết yếu cho quá trình chuyển hóa hiếu khí, tăng trưởng tế bào, truyền xung thần kinh và tổng hợp acetylcholine. Sau khi thủy phân, thiamine hydrochloride được phosphoryl hóa bởi thiamine phosphokinase để tạo thành thiamine pyrophosphate (TPP) hoạt động, còn được gọi là cocarboxylase. TPP là một coenzym cho nhiều hoạt động của enzyme liên quan đến quá trình chuyển hóa axit béo, axit amin và carbohydrate.
Thiamine Hydrochloride được chỉ định điều trị hoặc phòng ngừa các trường hợp bị thiếu hụt Thiamine do không bổ sung đủ từ chế độ ăn uống hàng ngày. Chủ yếu là những người ăn thiếu chất đặc biệt là những người nghiện rượu, bị bệnh liên quan đến gan hoặc đường tiêu hóa.
Vitamin B1 (Thiamine Mononitrate) là một dạng muối nitrat ổn định tổng hợp của vitamin B1. Sản phẩm hòa tan trong nước và giúp cơ thể chuyển hóa thức ăn thành năng lượng. Cụ thể Thiamine Mononitrate tham gia vào quá trình trao đổi carbohydrate trong cơ thể, nếu cơ thể thiếu vitamin B1 thì quá trình này sẽ bị gián đoạn.
Tình trạng này có thể gây ảnh hưởng đến sức khỏe như thiếu máu, tăng cân, tê phù… Theo đó, người bị thiếu hụt vitamin B1 nên ăn nhiều các loại thực phẩm chứa carbohydrate như bánh mỳ, bột mì, khoai tây, các loại hạt đậu…
Pyrophosphate thiamin (TPP hoặc ThPP) là một dẫn xuất thiamine (dẫn xuất vitamin B1), được sản xuất bởi enzyme phosphokinase thiamin. Sản phẩm được tổng hợp trong cytosol cho hoạt động của transketolase và có thể hỗ trợ hoạt động của chuỗi mạch pyruvate- , oxoglutarate- và dehydrogenase. Pyrophosphate thiamin là chất dinh dưỡng thiết yếu cần thiết cho cơ thể, đặc biệt ở những người thiếu hụt Thiamine trong chế độ ăn uống nên bổ sung đầy đủ.
Benfotiamine là một loại vitamin B1, chúng xuất hiện nhiều ở các thực phẩm như ngũ cốc nguyên hạt, thịt đỏ, đậu và các loại hạt. Benfotiamine giúp các tế bào trong cơ thể phát triển và hoạt động. Khi cơ thể bị thiếu hụt thiamin sẽ dẫn đến các vấn đề về sức khỏe. Lúc này benfotiamine sẽ phát huy tác dụng khi được bổ sung đầy đủ vào cơ thể, chúng sẽ giúp ích cho các tình trạng như tổn thương thần kinh liên quan đến bệnh tiểu đường , bệnh Alzheimer và chứng nghiện rượu.
Sulbutiamine cũng tương tự như vitamin B1. Tuy nhiên Sulbutiamine không tan trong nước mà tan trong chất béo. Sản phẩm khi được bổ sung đầy đủ vào cơ thể có thể làm tăng nồng độ thiamine trong não. Do đó, thuốc được sử dụng cho các trường hợp người bị mệt mỏi, căng thẳng, suy nhược thể lực, suy nhược sau nhiễm khuẩn và nhiều tình trạng khác… đồng thời giúp cải thiện trí nhớ và làm giảm cảm giác yếu đuối.
Fursultiamine cũng thuộc nhóm vitamin B thường được sử dụng cho những người bị thiếu hụt vitamin nhóm này. Cụ thể là các trường hợp như viêm đau dây thần kinh, thiếu máu, viêm đa dây thần kinh. Sản phẩm được bào chế dưới dạng viên nén, với thành phần chủ yếu là Pyridoxine HCI và Cyanocobalamine.
Thiamine triphosphate (ThTP) là một phân tử sinh học được tìm thấy trong hầu hết các sinh vật bao gồm vi khuẩn, nấm, thực vật và động vật. Về mặt hóa học, nó là dẫn xuất triphosphate của vitamin thiamine. ThTP có thể đóng vai trò trong quá trình chuyển hóa năng lượng của tế bào. Người ta đã tìm thấy nồng độ thiamine triphosphate thấp hoặc không có trong bệnh Leigh. Ở E. coli, ThTP được tích tụ khi có glucose trong quá trình thiếu axit amin. Mặt khác, việc ức chế nguồn cacbon dẫn đến sự tích tụ của adenosine thiamine triphosphate (AThTP).
Allithiamine là một dạng vitamin B1 hòa tan trong lipid được phát hiện trong tỏi (Allium sativum ) vào những năm 1950 cùng với chất tương đồng fursultiamine. Cả hai đều được nghiên cứu về khả năng điều trị hội chứng Wernicke–Korsakoff và bệnh tê phù tốt hơn thiamine.
Chống chỉ định với những trường hợp quá mẫn với các thành phần của vitamin B1.
Người lớn:
Trẻ em (2):
Sử dụng vitamin B1 dạng thuốc theo hướng dẫn, tư vấn và chỉ định của bác sĩ. Lưu ý mọi người không nên tự mua thuốc và uống thuốc để tránh tình trạng quá liều xảy ra.
Vitamin B1 có thể tương tác với một số loại thuốc sau đây. Nếu hiện tại bạn đang dùng những loại thuốc này, cần chia sẻ với bác sĩ trước khi dùng vitamin B1.
Nếu quên uống một liều thuốc vitamin B1, bạn hãy uống sớm nhất khi nhớ ra. Tuy nhiên, nếu liều đã quên gần với liều kế tiếp nên bỏ qua liều đã quên và uống liều kế tiếp như kế hoạch. Không nên uống gấp đôi liều sẽ dẫn đến tình trạng quá liều.
Uống quá 1 liều Thiamine có thể không gây tác dụng phụ. Tuy nhiên, uống quá liều vitamin B1 trong thời gian dài có thể gây thừa Thiamine. Lúc này cơ thể sẽ có phản ứng như mệt mỏi, hoảng hốt, chuột rút, phù nề, tê dây thần kinh cơ bắp… Trường hợp quá liều tiêm Thiamine mức độ nặng có thể khiến bệnh nhân bị ngất.
Vitamin B1 là một vi chất thiết yếu của cơ thể, do đó thừa hoặc thiếu Thiamine cũng có thể khiến người bệnh gặp một số vấn đề.
Những người ăn uống kém, người nghiện rượu, người làm công việc nặng nhọc, người lớn tuổi, hoặc phụ nữ sử dụng thuốc tránh thai… thường bị thiếu hụt Thiamine. Việc thiếu hụt Thiamine có thể gây ảnh hưởng đến sức khỏe:
Nếu uống quá nhiều vitamin B1 cũng không tốt cho sức khỏe, đôi khi còn gây hại cho sức khỏe như:
Trước khi sử dụng vitamin B1 cần lưu ý một số vấn đề sau đây để tránh những rủi ro có thể xảy ra trong tương lai:
Đối với phụ nữ có thai và đang cho con bú, Vitamin B1 có thể an toàn khi dùng qua đường uống như một phần của chế độ ăn. Trong khi khẩu phần ăn uống cần cho đối tượng này là 1,4mg vitamin B1 và chúng được vận chuyển tích cực vào thai. Cũng như các vitamin nhóm B khác, nồng độ vitamin B1 có trong thai và trẻ sơ sinh cao hơn ở mẹ. Tuy nhiên, cần sử dụng liều thích hợp, tránh sử dụng quá liều vitamin B1 để tránh làm ảnh hưởng đến thai nhi và trẻ sơ sinh.
Vitamin B1 rất cần thiết cho quá trình chuyển hóa carbohydrate từ thực phẩm thành các nhiên liệu (glucose) mà cơ thể sử dụng để sản xuất năng lượng. Ngoài ra, Thiamine cũng giúp chuyển hóa chất béo và protein.
Vitamin B1 có nhiều mức giá khác nhau tùy thuộc vào quy cách đóng hộp và loại thuốc sử dụng cho từng mục đích khác nhau và chính sách giá của các cửa hàng thuốc. Tuy nhiên, Thiamine là loại thuốc phổ biến, không phải là thuốc hiếm, dễ sản xuất nên mức giá thường không quá cao, thậm chí rẻ, người tiêu dùng ai cũng có thể tiếp cận và mua sản phẩm.
Người uống nhiều rượu khi vào cơ thể sẽ gây tổn thương niêm mạc đường tiêu hóa, đồng thời làm giảm hấp thu thức ăn, gây thiếu hụt nhiều chất, đặc biệt là vitamin B1. Bên cạnh đó, sự tăng cường chuyển hóa ở gan và tiêu thụ nhiều trong quá trình chuyển hóa ethanol cũng là nguyên nhân gây thiếu hụt Thiamine.
Vitamin B1 nên uống tốt nhất vào buổi sáng, khi đói bụng có thể giúp tăng cường sự hấp thu tối đa. Vì vai trò quan trọng của vitamin B1 là chuyển hóa chất dinh dưỡng và sản xuất năng lượng cho cơ thể.
Lượng nên tiêu thụ hàng ngày được gọi là chế độ ăn uống được khuyến nghị (RDA). Đối với nam giới trưởng thành, RDA là 1,2mg mỗi ngày. Đối với phụ nữ trưởng thành RDA là 1,1 mg mỗi ngày. RDA trong thời kỳ mang thai và cho con bú là 1,4 mg mỗi ngày. Lượng khuyến nghị cho trẻ em phụ thuộc vào độ tuổi. Hãy trao đổi với bác sĩ để sử dụng liều lượng thích hợp cho trẻ.
Vitamin B1 nên uống trước bữa ăn, cụ thể là trước bữa ăn sáng 30 phút, lúc dạ dày rỗng, bụng đói thuốc sẽ phát huy tác dụng tốt nhất.
Vitamin B1 cần thiết cho tất cả mọi người, trong đó có trẻ em. Thiamine giúp hỗ trợ sự phát triển toàn diện của trẻ, đặc biệt là những em bé lười ăn, nhẹ cân, suy dinh dưỡng. Để giúp con phát triển tốt, cha mẹ nên bổ sung đầy đủ Thiamine cho bé với liều dùng phù hợp.
Phụ nữ mang thai có thể uống vitamin B1, thậm chí cần bổ sung Thiamine nhiều hơn người bình thường. Sở dĩ như vậy là vitamin B1 tốt cho quá trình chuyển hóa glucid, và nhu cầu cần Thiamine tăng theo lượng glucid. Theo đó, mẹ bầu cần bổ sung đầy đủ Thiamine để tránh tình trạng tê phù.
Để biết thêm thông tin về vitamin B1 hoặc cần tư vấn sử dụng thuốc hỗ điều trị các bệnh lý, quý khách vui lòng liên hệ:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Vitamin B1 là một vi chất dinh dưỡng cần thiết cho con người, đây là loại thuốc khá lành tính, ít gây tác dụng phụ. Có thể dùng cho trẻ em, phụ nữ đang mang thai hoặc cho con bú. Nếu cơ thể thiếu hụt Thiamine sẽ gây ra các vấn đề sức khỏe. Do đó, để đảm bảo sức khỏe, mọi người nên bổ sung đầy đủ vitamin B1, tuy nhiên cần lưu ý về liều dùng, cách dùng và tránh sử dụng quá nhiều để thuốc phát huy tác dụng tốt nhất.
