Mỗi năm, Việt Nam có rất nhiều lượt trẻ viêm phổi, thường gặp hơn ở trẻ nhỏ, trong đó có nhiều trường hợp diễn biến nặng, thậm chí gây tử vong. Có nhiều tác nhân gây bệnh viêm phổi ở trẻ nhưng virus là nguyên nhân gây bệnh phổ biến nhất ở trẻ dưới 5 tuổi. Vậy viêm phổi do virus ở trẻ em là gì? Triệu chứng và điều trị thế nào?
Viêm phổi do virus ở trẻ em là tình trạng nhiễm trùng ở các tế bào xung quanh phế nang do sự xâm nhập của virus. Viêm nhiễm khiến thành phế nang sưng lên, không gian bên trong phế nang bị thu hẹp lại, niêm mạc đường hô hấp tăng tiết dịch khiến không khí khó lưu thông. Vì vậy, khi bị viêm phổi do virus, trẻ sẽ cảm thấy khó thở; nhịp thở nhanh hơn bình thường.
Theo thống kê vào năm 2000 tại các nước đang phát triển của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF), các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp cấp tính đã gây tử vong cho khoảng 2 triệu trẻ dưới 5 tuổi; trong đó, có đến 40% trường hợp do virus gây ra. (1)
Có nhiều chủng virus có thể gây bệnh viêm phổi ở trẻ em, thường gặp như virus hợp bào hô hấp (RSV), virus cúm, virus á cúm, virus sởi, adeno virus, corona virus, varicella – zoster virus,… Trẻ có thể nhiễm virus gây bệnh trực tiếp qua tiếp xúc với giọt bắn có chứa virus gây bệnh do người bệnh phát tán ra môi trường khi ho, hắt hơi. Một số chủng virus có thể tồn tại khá lâu ở môi trường bên ngoài, trên các bề mặt và gây bệnh cho trẻ cho trẻ khi chạm vào.
Đa số viêm phổi do virus ở trẻ em xảy ra do sự xâm nhập của một tác nhân đơn lẻ nhưng nghiên cứu cho thấy, có khoảng 5 – 10% số ca mắc xảy ra tình trạng đồng nhiễm, được gây ra bởi hai chủng virus gây bệnh. Ở những trường hợp đồng nhiễm, các triệu chứng diễn ra nghiêm trọng hơn, diễn tiến bệnh nhanh hơn và nguy hiểm hơn so với viêm phổi do một tác nhân đơn lẻ.
Nguy cơ mắc bệnh cao hơn nếu trẻ có hệ miễn dịch yếu hoặc có các yếu tố nguy cơ dưới đây:
Tùy vào từng giai đoạn bệnh, loại virus gây bệnh và độ tuổi của trẻ, các triệu chứng viêm phổi do virus ở trẻ em sẽ khác nhau:
Tùy thuộc vào sức đề kháng và chủng virus mà trẻ mắc phải, bệnh sẽ có thời gian ủ bệnh dài hoặc ngắn. Trong giai đoạn này, viêm phổi do virus ở trẻ em chưa gây triệu chứng.
Ở giai đoạn khởi phát, các triệu chứng bắt đầu xuất hiện từ từ và thường không nghiêm trọng. Một số triệu chứng phổ biến như:
Các triệu chứng này dễ gây nhầm lẫn với cảm cúm thông thường, dẫn đến nhiều trường hợp viêm phổi do virus được điều trị sai cách.
Bệnh viêm phổi khi bước vào giai đoạn toàn phát, trẻ có thể sẽ có các triệu chứng như sốt cao, ho có đờm đặc, đổ nhiều mồ hôi, đau đầu, biếng ăn, đau tức ngực khi hít vào, co rút lõm ngực khi hít vào (ở trẻ lớn)… Ở trường hợp nặng, đặc biệt là trẻ nhỏ, trẻ có thể tím tái, mệt lả và thở rên. Ngoài ra, trẻ có thể bị rối loạn tiêu hóa, tiêu chảy, nôn trớ hoặc phát ban.
Ngoài thăm khám lâm sàng, bác sĩ sẽ yêu cầu chụp X-quang ngực của trẻ để phân biệt bệnh viêm phổi với các bệnh hô hấp khác. Ngoài ra, tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng, bác sĩ có thể thực hiện thêm một số cận lâm sàng khác:
Trẻ bị viêm phổi do virus có thể tự khỏi khi được chăm sóc đúng cách tại nhà. Tuy nhiên, phụ huynh nên đưa trẻ đến bệnh viện để được bác sĩ thăm khám và tư vấn điều trị phù hợp. Phương pháp điều trị sẽ được bác sĩ tư vấn tùy thuộc vào trường hợp, dựa vào kết quả thăm khám, độ tuổi, tiền sử bệnh và mức độ tổn thương do viêm phổi gây ra.
Nếu viêm phổi do virus nặng, trẻ cần được nhập viện để bác sĩ theo dõi và điều trị tích cực. Việc điều trị này bao gồm thực hiện các phương pháp hỗ trợ hô hấp, giảm nhẹ triệu chứng, dùng thuốc kháng virus và điều trị biến chứng (nếu có).
Thông thường, thuốc kháng sinh sẽ không được sử dụng trong điều trị bệnh này do thuốc chỉ có tác dụng lên vi khuẩn (trừ trường hợp bệnh có biến chứng bội nhiễm do vi khuẩn). Ngoài ra, trẻ sốt cao, ho, đờm nhiều,… bác sĩ có thể sẽ kê thêm thuốc hỗ trợ điều trị các triệu chứng này.
Lưu ý, thuốc cần được sử dụng theo đúng chỉ định; không tự ý kết hợp hoặc ngừng thuốc khi không có sự đồng ý của bác sĩ. Trẻ có thể ho nhiều do viêm phổi, tuy nhiên phụ huynh tuyệt đối không tự ý cho trẻ dùng thuốc giảm ho, siro trị ho khi không có chỉ định.
Khi chăm sóc trẻ tại nhà, để trẻ nhanh khỏi bệnh, phụ huynh lưu ý:
Nếu các triệu chứng của viêm phổi không thuyên giảm, thậm chí ngày càng nặng hơn, phụ huynh cần đưa trẻ đến bệnh viện để bác sĩ thăm khám lại và có hướng xử trí phù hợp.
Đa số các ca mắc viêm phổi do virus ở trẻ em đều có tiên lượng tốt, trẻ khỏe mạnh, không gặp biến chứng hay có bất kỳ di chứng nào sau điều trị. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, trẻ có các vấn đề sức khỏe trước đó, suy giảm miễn dịch, một số biến chứng có thể xảy ra nếu không được can thiệp kịp thời.
Tùy thuộc vào chủng virus gây bệnh, viêm phổi do virus ở trẻ có thể gây nên những biến chứng khác nhau, ví dụ:
Bệnh viêm phổi do virus ở trẻ em có tính lây nhiễm cao, nhất là khi thời tiết chuyển lạnh, thay đổi thất thường. Do đó, phụ huynh cần lưu ý chăm sóc trẻ đúng cách, chủ động nâng cao đề kháng và phòng ngừa bệnh viêm phổi cho trẻ:
Dưới đây là một số câu hỏi thường gặp về viêm phổi do virus ở trẻ em:
Đa số trẻ viêm phổi do virus diễn ra ở mức độ nhẹ và thuyên giảm trong khoảng 1 – 3 tuần nên không cần nhập viện. Điều quan trọng là chăm sóc trẻ đúng cách và đưa trẻ đến bệnh viện để bác sĩ thăm khám, hướng dẫn điều trị đúng cách. Chăm sóc trẻ tại nhà, phụ huynh cần theo dõi sát sao tình trạng của trẻ để có có phản ứng kịp thời khi trẻ có bất thường, bệnh trở nặng. (2)
Bệnh viêm phổi do virus ở trẻ em thường không gây nguy hiểm nếu được can thiệp sớm và đúng cách. Nhưng một số trường hợp bệnh kéo dài khiến tình trạng nhiễm trùng ngày càng nghiêm trọng hơn, gây nên các biến chứng nguy hiểm. Do đó, phụ huynh không được chủ quan khi thấy trẻ có các triệu chứng bất thường, nghi ngờ viêm phổi cho virus.
Để biết thêm thông tin về cách chăm sóc trẻ và những vấn đề về sức khỏe khác của trẻ, bạn có thể liên hệ tới bệnh viện theo địa chỉ:
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Trong những năm đầu đời, trẻ có thể nhiễm hầu hết các chủng virus gây bệnh hô hấp do đó rất khó để phòng ngừa viêm phổi một cách tuyệt đối. Việc nâng cao đề kháng, chăm sóc trẻ đúng cách là vô cùng cần thiết bởi nó có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh viêm phổi do virus ở trẻ em cũng như giúp bệnh nhanh khỏi, ít gặp biến chứng hơn nếu trẻ mắc phải.
