Viêm phổi do Mycoplasma ở trẻ em: Nguyên nhân và cách điều trị

Viêm phổi do Mycoplasma ở trẻ em với các triệu chứng không điển hình nếu không được phát hiện kịp thời, bệnh có thể dẫn đến suy hô hấp, đe dọa tính mạng. Vậy viêm phổi do Mycoplasma là gì? 

Viêm phổi do Mycoplasma ở trẻ em là gì?

Viêm phổi do Mycoplasma ở trẻ em là tình trạng viêm nhiễm ở phổi, khiến các nhu mô phổi bị tổn thương do sự xâm nhập của vi khuẩn Mycoplasma. Bệnh có thể xảy ra ở bất kỳ trẻ nào, không phổ biến ở trẻ dưới 5 tuổi nhưng thường gặp hơn ở nhóm trẻ lớn hơn, trong độ tuổi đến trường, từ 5 – 15 tuổi. (1)

Một nghiên cứu của Mỹ đã chỉ ra rằng, tỷ lệ mắc bệnh viêm phổi do Mycoplasma trong độ tuổi từ 5 – 10 lên đến 16%; tỷ lệ này tăng cao hơn, khoảng 23% ở nhóm trẻ từ 10 – 17 tuổi. Viêm phổi do Mycoplasma ở trẻ em trên 5 tuổi chiếm 40% tổng số ca mắc viêm phổi trong cộng đồng; trong đó có 18% ca mắc cần được nhập viện để điều trị và theo dõi tích cực.

Bệnh viêm phổi do Mycoplasma có thể tạo thành dịch bệnh theo định kỳ 4 – 7 năm. Khả năng miễn dịch với vi khuẩn Mycoplasma chỉ tồn tại trong một thời gian ngắn vậy nên trẻ vẫn có nguy cơ tái nhiễm khi không được phòng ngừa tốt.

Nguyên nhân gây viêm phổi do Mycoplasma ở trẻ em là gì?

Thực tế, Mycoplasma là những vi sinh vật sống nhỏ nhất có thể tồn tại được trong tự nhiên, được thân thành hơn 120 loài. Trong đó, có 13 loài được phân lập từ con người và có 4 loài được phát hiện ra là có gây bệnh ở con người. Mycoplasma Pneumoniae là loài gây bệnh ở người thường gặp nhất. Nó có thể lây lan từ người này sang người khác thông qua tiếp xúc với giọt bắn có chứa vi khuẩn được phát tán ra môi trường bên ngoài khu người bệnh ho, hắt hơi. (2)

Vi khuẩn Mycoplasma Pneumoniae (M.Pneumoniae) là tác nhân gây bệnh viêm phổi Mycoplasma ở trẻ em. Tuy nhiên, không phải tất cả trường hợp bị nhiễm chủng vi khuẩn này đều dẫn đến viêm phổi mà chỉ 5 – 10% trường hợp nhiễm Mycoplasma bị viêm phổi.

Triệu chứng viêm phổi do Mycoplasma ở trẻ em

Sau khoảng 2 – 3 tuần kể từ khi vi khẩm Mycoplasma xâm nhập, bệnh viêm phổi bắt đầu khởi phát với các triệu chứng như: sốt nhẹ, hắt hơi, sổ mũi, ho khan. Tiếp đó, các triệu chứng trở nên nặng và dữ dội hơn, gồm: sốt cao, ho nhiều, ho có đờm nặng dần, thở nhanh, khó thở, đau đầu, đau mỏi cơ thể, viêm long đường hô hấp, đau tức ngực (thường gặp ở trẻ lớn hơn). (3)

Yếu tố nguy cơ gây viêm phổi do Mycoplasma ở trẻ nhỏ

Trẻ sẽ dễ mắc bệnh viêm phổi do Mycoplasma nếu có các yếu tố nguy cơ sau: (4)

• Trẻ có hệ miễn dịch suy giảm, mắc bệnh mãn tính, đang sử dụng thuốc steroid, thuốc ức chế miễn dịch, HIV.
• Mắc bệnh hồng cầu hình lưỡi liềm.
• Mắc hội chứng Down.
• Trẻ đang mắc hoặc vừa mới khỏi bệnh đường hô hấp.
• Trẻ vừa mới trải qua phẫu thuật.
• Trẻ sinh non.

Ngoài ra, sự thay đổi thất thường của thời tiết, giao mùa cũng là yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh cho trẻ. Viêm phổi do Mycoplasma ở trẻ em có thể xảy ra quanh năm nhưng mắc nhiều nhất là vào mùa thu và mùa đông. Trẻ sinh sống trong các khu vực ô nhiễm, thường xuyên tiếp xúc với hóa chất, khói bụi; hít phải khói thuốc lá thường xuyên sẽ có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.

Viêm phổi do Mycoplasma ở trẻ em có nguy hiểm không?

Bệnh viêm phổi do Mycoplasma là một dạng viêm phổi không điển hình ở trẻ em. Bệnh thường khởi phát với các triệu chứng nhẹ và thường có thể tự khỏi mà không cần can thiệp điều trị.

Tuy nhiên, trong một số trường hợp, nhất là khi trẻ có bệnh nền, đề kháng và miễn dịch suy giảm, đang mắc phải hoặc có tiền sử mắc bệnh về hô hấp như hen suyễn, tình trạng bệnh có thể trở nên nguy hiểm hơn, thậm chí là tử vong nếu không được điều trị kịp thời. Do đó, nếu trẻ có các dấu hiệu bất thường, nghi ngờ viêm phổi do Mycoplasma, phụ huynh nên đưa trẻ đến bệnh viện để bác sĩ thăm khám và hướng dẫn điều trị phù hợp.

Chẩn đoán bệnh viêm phổi do Mycoplasma ở trẻ em

Bên cạnh thăm khám lâm sàng, bác sĩ sẽ yêu cầu chụp X-quang phổi kiểm tra các tổn thương ở phổi. Một số xét nghiệm đặc hiệu sẽ được thực hiện nhằm xác định tác nhân gây bệnh là vi khuẩn Mycoplasma như:

• Xét nghiệm huyết thanh chẩn đoán (Mycoplasma IgM);
• Xét nghiệm Real – time PCR để tìm chuỗi ADN của vi khuẩn Mycoplasma Pneumoniae trong dịch hô hấp.

Cách điều trị viêm phổi do Mycoplasma ở trẻ em

Tùy vào độ tuổi, tiền sử bệnh của trẻ và mức độ tổn thương mà viêm phổi Mycoplasma gây ra, bác sĩ sẽ lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp. Đa số các trường hợp bác sĩ sẽ hướng dẫn chăm sóc và điều trị bệnh tại nhà. Nhưng nếu bệnh ở mức độ nặng, có nguy cơ gây biến chứng, trẻ sẽ được chữa trị tích cực tại bệnh viện.

Nguyên tắc chung trong điều trị là chống suy hô hấp và điều trị kháng sinh phù hợp. Trẻ có suy hô hấp sẽ được hỗ trợ giúp làm thông thoáng đường thở và hỗ trợ thở oxy tùy mức độ, có thể là thở oxy qua gọng, qua mask hoặc dùng máy thở không xâm lấn. Trường hợp bệnh đã gây biến chứng ảnh hưởng đến các cơ quan khác, việc hội chẩn với bác sĩ từ các chuyên khoa khác sẽ được thực hiện nhằm xây dựng phác đồ điều trị tối ưu nhất cho trẻ.

Lưu ý, tất cả các loại thuốc sử dụng trong điều trị bệnh cho trẻ phải tuân theo đúng chỉ định của bác sĩ. Trẻ có dấu hiệu mắc bệnh cần được đưa đến bệnh viện để bác sĩ thăm khám và kê thuốc điều trị phù hợp. Phụ huynh tuyệt đối không tự ý áp dụng các phương pháp điều trị dân gian hoặc cho trẻ uống thuốc theo toa thuốc cũ khi thấy trẻ có các triệu chứng tương tự.

Biến chứng bệnh viêm phổi do Mycoplasma ở trẻ

Trẻ bị viêm phổi Mycoplasma nếu không được phát hiện và điều trị đúng cách, kịp thời, bệnh có thể gây nên nhiều biến chứng nguy hiểm:

• Viêm phổi nặng.
• Tràn dịch màng phổi.
• Áp xe phổi.
• Suy hô hấp.
• Viêm mủ màng phổi.
• Viêm phế quản tắc nghẽn.
• Viêm phổi hoại tử.

Ngoài các biến chứng trên, bệnh còn có thể gây ra các biến chứng ngoài phổi nghiêm trọng như:

• Da liễu: nổi mày đay trên da, hội chứng Steven Johnson.
• Ảnh hưởng hệ thần kinh trung ương: viêm não, viêm màng não vô trùng, viêm tủy cắt ngang, mất điều hòa tiểu não.
• Vấn đề về máu: nhiễm trùng máu, thiếu máu tán huyết.
• Biến chứng tim mạch: viêm cơ tim, viêm màng ngoài tim, viêm nội tâm mạc, suy tim sung huyết.
• Biến chứng đường tiêu hóa: viêm gan, viêm tụy.
• Biến chứng tiết niệu: rối loạn chức năng thận.
• Vấn đề thị giác: viêm kết mạc, viêm nhú thị giác, viêm màng bồ đào trước.

Cách phòng trẻ bị viêm phổi do Mycoplasma

Hiện nay vẫn chưa có vacxin ngừa vi khuẩn Mycoplasma; tuy nhiên, để phòng ngừa viêm phổi nói chung và viêm phổi do Mycoplasma nói riêng, trẻ cần được tiêm phòng đủ mũi và đúng lịch theo khuyến cáo của Bộ Y tế. Bên cạnh đó, phụ huynh nên chủ động thực hiện các biện pháp phòng ngừa bệnh và giúp trẻ nâng cao đề kháng như:

• Xây dựng lối sống lành mạnh, khoa học: ăn uống đủ chất, ngủ đủ giấc, không thức khuya, tập luyện thể dục thể thao thường xuyên.
• Tập cho trẻ thói quen rửa tay với xà phòng khử khuẩn sau khi đi vệ sinh, ho, hắt hơi và trước khi ăn.
• Dùng giấy che miệng khi hắt hơi, xì mũi, sau đó vứt giấy đã sử dụng vào thùng rác và rửa lại tay với xà phòng.
• Hạn chế cho trẻ đưa tay lên dùng mặt (mắt, mũi, miệng).
• Vệ sinh mũi, miệng bằng nước muối sinh lý thường xuyên.
• Tạo không gian sống sạch, thông thoáng; thường xuyên dọn dẹp, vệ sinh, khử khuẩn không gian sống, giường nệm và đồ chơi của trẻ.
• Tránh để trẻ dùng chung các vật dụng cá nhân với người khác.
• Tránh đưa trẻ đến các khu vực đông người, vùng dịch, khu vực nhiều khói bụi, ô nhiễm, khói thuốc lá. Trẻ cần đeo khẩu trang kháng khuẩn khi ra ngoài và rửa lại mặt, tay, chân khi về nhà.
• Tránh cho trẻ tiếp xúc với người đang mắc bệnh hoặc có dấu hiệu mắc bệnh.
• Đưa trẻ đến bệnh viện thăm khám sức khỏe định kỳ và điều trị dứt điểm các bệnh lý có thể gây viêm phổi ở trẻ như trào ngực dạ dày thực quản, sởi, các bệnh hô hấp khác.

Để biết thêm thông tin về cách chăm sóc trẻ và những vấn đề về sức khỏe khác của trẻ, bạn có thể liên hệ chuyên khoa Nhi, bệnh viện đa khoa Tâm Anh theo địa chỉ:

Hy vọng với những thông tin trên, quý phụ huynh đã hiểu rõ hơn về bệnh viêm phổi do Mycoplasma ở trẻ em. Mặc dù bệnh thường diễn ra ở mức độ nhẹ tuy nhiên trẻ vẫn nên được đưa đến bệnh viện để bác sĩ khám chữa bệnh phù hợp, dứt điểm.