Viêm da xốp: Nguyên nhân, triệu chứng, điều trị

Viêm da xốp là dạng viêm da đặc trưng bởi tình trạng tích tụ dịch giữa các tế bào lớp biểu bì, khiến da bị đỏ, ngứa, bong tróc hoặc rỉ dịch. Tình trạng này thường liên quan đến viêm da dị ứng và các thể chàm khác, nhưng không lây nhiễm. Vậy nguyên nhân nào gây ra viêm da dạng xốp và hướng điều trị như thế nào để giúp kiểm soát bệnh hiệu quả? Hãy cùng tìm hiểu qua bài viết dưới đây

Viêm da xốp là gì?

Viêm da xốp là thuật ngữ mô học xốp bào, dùng để mô tả tình trạng viêm da đặc trưng với hiện tượng phù nề gian bào ở lớp biểu bì, làm các tế bào sừng tách xa nhau và tạo nên cấu trúc “xốp” dưới kính hiển vi. Đây là tổn thương mô học điển hình của nhóm bệnh chàm, thường có biểu hiện ngoài da là các mụn nước nhỏ, ngứa và rỉ dịch.

Triệu chứng của viêm da dạng xốp hóa

• Khô da: Do hàng rào biểu bì bị tổn thương, mất nước qua thượng bì tăng. (1)
• Ban đỏ và kích ứng: Biểu hiện của phản ứng viêm mạn tính hoặc cấp tính tại chỗ.
• Da tróc vảy: Do tăng sinh và bong tróc lớp tế bào sừng.
• Ngứa dữ dội: Là triệu chứng nổi bật, thường gây trầy xước thứ phát và làm nặng thêm tình trạng viêm.
• Tổn thương dạng đồng xu (nummular rash): Những mảng đỏ tròn, ranh giới rõ, gợi ý thể viêm da chàm đồng tiền.
• Mụn nước hoặc bóng nước rỉ dịch: Là hậu quả của hiện tượng phù nề gian bào (spongiosis) khiến liên kết tế bào bị tách rời, hình thành túi dịch nhỏ.
• Gàu hoặc tróc vảy da đầu khó kiểm soát

Nguyên nhân gây viêm da xốp

Viêm da xốp hóa là dấu hiệu đặc trưng của nhiều loại bệnh chàm và viêm da khác nhau:

• Viêm da cơ địa: Đây là dạng bệnh chàm phổ biến nhất, thường có liên quan đến tiền sử dị ứng và yếu tố di truyền.
• Viêm da tiếp xúc: Gây phát ban, ngứa do tiếp xúc trực tiếp với các chất gây kích ứng da (ví dụ: xà phòng, hóa chất) hoặc chất gây dị ứng (ví dụ: nước hoa, kim loại).
• Chàm tổ đỉa: Một loại viêm da gây ra các mụn nước nhỏ, ngứa và đau ở tay hoặc chân.
• Chàm đồng tiền: Loại chàm này gây phát ban với các vết hình tròn, đỏ, giống như đồng xu.
• Viêm da tiết bã: Một tình trạng viêm da da mãn tính gây nên tình trạng đỏ ngứa và bong tróc vảy ở da đầu, mặt và vùng tiết bã.

Mặc dù nguyên nhân chính xác gây ra viêm da dạng xốp vẫn chưa được biết rõ, nhưng một số yếu tố nguy cơ góp phần gây ra hoặc làm trầm trọng thêm tình trạng này:

• Tiền sử gia đình: Những người có người thân (cha mẹ, anh chị em) bị viêm da sẽ có nhiều khả năng mắc bệnh này hơn, do yếu tố di truyền.
• Tuổi tác: Viêm da cơ địa (nguyên nhân hàng đầu gây xốp hóa) thường gặp ở trẻ em, nhiều người sẽ khỏi bệnh khi trưởng thành.
• Chức năng miễn dịch: Những người có hệ thống miễn dịch suy yếu có nguy cơ cao bị nhiễm trùng da và phản ứng sưng viêm bất thường.
• Tiếp xúc với dị nguyên trong môi trường làm việc: Thường xuyên tiếp xúc với hóa chất hoặc chất gây kích ứng mạnh trong công việc, nguy cơ mắc bệnh viêm da sẽ cao hơn.

Biến chứng có thể gặp

Viêm da xốp hóa nếu không được kiểm soát có thể dẫn đến ngứa dữ dội, việc gãi liên tục có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng:

• Chảy máu và rỉ dịch: Cào gãi quá mức có thể khiến da bị nứt nẻ và trầy xước. Điều này không chỉ gây đau mà còn dẫn đến chảy máu và rỉ dịch tại vùng tổn thương.
• Nhiễm trùng: Khi hàng rào bảo vệ da bị phá vỡ, vi khuẩn, nấm và vi-rút dễ dàng xâm nhập. Các dấu hiệu của nhiễm trùng da bao gồm đỏ nhiều, sưng nóng, có mủ, cảm giác đau nhiều hơn.
• Lichen hóa: Đây là biến chứng mạn tính. Theo thời gian, việc gãi và cọ xát quá nhiều sẽ khiến da tại vùng viêm dày lên, sẫm màu và trở nên sần sùi, khô ráp.

Chẩn đoán viêm da xốp

Viêm da dạng xốp hóa không phải là một bệnh da cụ thể, mà là một kiểu phản ứng viêm (đặc điểm mô học) của da và có thể tiến triển thành các thể bệnh viêm da cụ thể. Vì vậy, để xác định chính xác, bác sĩ cần kết hợp nhiều bước kiểm tra và xét nghiệm khác nhau.

• Kiểm tra lâm sàng: Bác sĩ sẽ kiểm tra trực tiếp bề mặt da để đánh giá các dấu hiệu sưng, đỏ và phù nề. Việc chẩn đoán sơ bộ có thể được thực hiện qua quan sát.
• Sinh thiết da: Để có chẩn đoán xác định, trong một số trường hợp người bệnh cần thực hiện sinh thiết da. Đây là thủ thuật lấy một mẫu da nhỏ để gửi đến phòng xét nghiệm. Kỹ thuật viên sẽ kiểm tra mẫu dưới kính hiển vi để xác nhận sự tích tụ dịch (phù nề) giữa các tế bào và mức độ xốp hóa.
• Phân loại bệnh: Sau khi xác nhận có đặc điểm xốp hóa, bác sĩ sẽ dựa vào kết quả sinh thiết và khám lâm sàng để xác định tình trạng cụ thể mà bệnh nhân mắc phải (ví dụ: viêm da dị ứng, viêm da tiếp xúc).
• Xét nghiệm hỗ trợ: Các xét nghiệm bổ sung như xét nghiệm máu và xét nghiệm dị ứng có thể được chỉ định để tìm ra nguyên nhân gây bệnh.

Điều trị viêm da xốp

Phương pháp điều trị đầu tiên cho hầu hết các loại viêm da là tập trung vào chăm sóc và thuốc bôi ngoài da. Bác sĩ có thể khuyến nghị sử dụng kem dưỡng ẩm hàng ngày để cấp ẩm, cùng với các loại thuốc chống viêm bôi tại chỗ như:

• Kem steroid (corticosteroid): Hiệu quả kháng viêm, giúp làm giảm tình trạng sưng đỏ, và ngứa nhanh chóng.
• Thuốc ức chế calcineurin bôi ngoài da: Cũng có tác dụng chống viêm và lựa chọn ưu tiên cho các vùng da nhạy cảm.

Nếu tình trạng viêm nặng hoặc liên quan đến dị ứng toàn thân, bác sĩ có thể chỉ định thêm thuốc uống: Thuốc kháng histamine thường được dùng nếu dị ứng là nguyên nhân gây phát ban, trong khi steroid đường uống được cân nhắc cho các trường hợp bùng phát nghiêm trọng.

Trong một số trường hợp nhất định, quang trị liệu (sử dụng tia UV) có thể được áp dụng. Đây là một trong những phương pháp hỗ trợ điều trị viêm da xốp hóa, đặc biệt ở giai đoạn mạn tính hoặc bán cấp. Mục tiêu của quang trị liệu là giảm viêm, giảm ngứa và hạn chế sự lan rộng của các sang thương da.

Biện pháp phòng ngừa

Phòng ngừa là yếu tố then chốt giúp kiểm soát viêm da dạng xốp hóa và tránh tái phát.

• Tránh các chất gây kích ứng: Đây là biện pháp quan trọng nhất. Cần tránh các sản phẩm chăm sóc da, xà phòng hoặc chất tẩy rửa có thể gây kích ứng da. Hãy tìm các sản phẩm không chứa hương liệu hoặc được dán nhãn dành cho da nhạy cảm.
• Duy trì vệ sinh và dưỡng ẩm: Thường xuyên làm sạch và dưỡng ẩm đúng cách để duy trì chức năng hàng rào bảo vệ da khỏe mạnh.
• Kiểm soát môi trường: Hạn chế tiếp xúc với khói thuốc lá, hóa chất mạnh và các chất gây dị ứng trong môi trường làm việc.

Để đặt lịch khám, tư vấn tại Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, Quý khách hàng có thể liên hệ theo thông tin:

Trong nhiều trường hợp, viêm da xốp liên quan đến các bệnh ngoài da khác như bệnh chàm và thường có thể điều trị hiệu quả tại nhà bằng kem bôi hoặc các biện pháp chăm sóc da phù hợp. Do bệnh không lây nhiễm, bạn không cần lo lắng về việc truyền bệnh sang người khác. Việc chăm sóc đúng cách và can thiệp sớm sẽ giúp kiểm soát bệnh, giảm triệu chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống.