Ung thư tuyến tiền liệt có di truyền không? Biện pháp phòng ngừa

Năm 2020, ước tính có khoảng 1,4 triệu người mắc ung thư tuyến tiền liệt và 375.000 ca tử vong trên toàn thế giới. Với mức độ phổ biến như trên, không ít người lo lắng, liệu rằng ung thư tuyến tiền liệt có di truyền không? Bài viết này, thạc sĩ, bác sĩ CKI Nguyễn Văn Nghĩa, khoa Tiết niệu, Trung tâm Tiết niệu – Thận học – Nam khoa, BVĐK Tâm Anh TP.HCM sẽ tư vấn giải đáp thắc mắc.

Ung thư tuyến tiền liệt có di truyền không?

Ung thư tuyến tiền liệt là bệnh di truyền. Ước tính có đến 58% người bị ung thư tuyến tiền liệt có người thân từng mắc bệnh. Nguy cơ mắc ung thư tuyến tiền liệt có tính chất duy truyền như sau:

• Có dưới 2 người thân mắc ung thư tuyến tiền liệt, nguy cơ mắc bệnh cao gấp 2 lần.
• Có từ 2 người thân mắc ung thư tuyến tiền liệt trở lên, nguy cơ mắc bệnh cao gấp 4 lần.
• Nguy cơ sẽ càng tăng nếu có thành viên trong gia đình được chẩn đoán mắc bệnh trước tuổi 60.

Nguy cơ mắc ung thư tuyến tiền liệt cao hơn nếu có tiền sử gia đình mắc các bệnh ung thư khác, như: ung thư vú, ung thư buồng trứng, ung thư đại tràng hoặc ung thư tuyến tụy. Vì các thành viên trong gia đình có chung nhiều gen nên có thể có nhiều yếu tố di truyền góp phần gây ra nguy cơ ung thư tuyến tiền liệt di truyền. Ngoài ra, một số gen riêng lẻ như BRCA2 sẽ làm tăng nguy cơ ung thư tuyến tiền liệt nếu xuất hiện đột biến gen.

Nguyên nhân yếu tố tăng nguy cơ ung thư tuyến tiền liệt

Ngoài yếu tố về gen, các yếu tố làm tăng nguy cơ ung thư tuyến tiền liệt khác là: (1)

• Tuổi tác: khi nam giới già đi, nguy cơ mắc bệnh tăng lên đáng kể. Khoảng 60% bệnh ung thư tuyến tiền liệt được chẩn đoán ở nam giới trên 65 tuổi. Đó là lý do tại sao bác sĩ khuyến cáo nam giới trung niên nên tầm soát ung thư tuyến tiền liệt.
• Màu da: người da đen có nguy cơ mắc ung thư tuyến tiền liệt cao hơn. Trong 6 người đàn ông da đen sẽ có 1 người được chẩn đoán mắc bệnh ung thư tuyến tiền liệt (trong khi đó tỷ lệ đàn ông da trắng mắc bệnh là 1/8) và nguy cơ tử vong vì căn bệnh này cũng cao hơn gấp đôi.

Chế độ ăn Các ít rau, nhiều thịt chế biến sẵn, chất béo bão hòa và lối sống không lành mạnh. Nam giới thừa cân hoặc béo phì có nguy cơ phát triển ung thư tuyến tiền liệt cao hơn. Quá trình hồi phục sau phẫu thuật của họ cũng có xu hướng kéo dài và khó khăn hơn, đồng thời nguy cơ tử vong do ung thư cũng tăng cao hơn.

Xem thêm: Ung thư tuyến tiền liệt nên ăn gì?

Một số dấu hiệu ung thư tuyến tiền liệt phổ biến

Bệnh ung thư tuyến tiền liệt có nhiều dấu hiệu phổ biến khác nhau. Hầu hết người bệnh ở giai đoạn đầu không có biểu hiện lâm sàng. Nếu có bất kỳ triệu chứng nào sau đây, hãy đến gặp bác sĩ ngay lập tức:

• Khó tiểu.
• Dòng nước tiểu yếu hoặc bị gián đoạn.
• Đi tiểu thường xuyên, đặc biệt là vào ban đêm.
• Cảm giác không thể làm trống bàng quang.
• Đau hoặc rát khi đi tiểu.
• Máu trong nước tiểu hoặc tinh dịch.
• Đau ở lưng, hông hoặc xương chậu kéo dài.
• Đau khi xuất tinh.

Vì những dấu hiệu trên cũng có thể là triệu chứng ban đầu của nhiễm trùng đường tiết niệu hoặc những căn bệnh khác, nên cần đến bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời ở giai đoạn sớm của bệnh.

Cách điều trị ung thư tuyến tiền liệt

Cách điều trị ung thư tuyến tiền liệt gồm:

• Điều trị theo dõi tích cực: bác sĩ theo dõi chặt chẽ bệnh ung thư tuyến tiền liệt bằng cách thực hiện xét nghiệm kháng nguyên đặc hiệu tuyến tiền liệt (PSA) và sinh thiết tuyến tiền liệt thường xuyên và can thiệp điều trị ung thư nếu nó phát triển hoặc gây ra các triệu chứng.
• Điều trị theo dõi đặc biệt: thường được áp dụng cho những trường hợp có tiên lượng sống từ 10 năm trở xuống.  Bác sĩ sẽ điều trị bất kỳ triệu chứng nào khi chúng phát tác.

• Phẫu thuật: với ung thư giai đoạn sớm, tiên lượng tốt, người bệnh có thể tiến hành  điều trị triệt căn bằng phẫu thuật. Phẫu thuật cắt tuyến tiền liệt tận gốc là phẫu thuật cắt bỏ toàn bộ tuyến tiền liệt và cả túi tinh qua nội soi ổ bụng hoặc mổ mở. Cũng có trường hợp cần phối hợp cả 2 phương pháp.
• Xạ trị: là sử dụng tia X năng lượng cao để tiêu diệt các tế bào ung thư hoặc kìm hãm sự phát triển của chúng. Có 2 loại xạ trị dành cho ung thư tiền liệt tuyến thường được sử dụng:
  • Xạ trị bên ngoài: dùng máy đưa tia xạ đến vị trí ung thư từ bên ngoài cơ thể. Phương pháp này cần được tiến hành nhiều đợt, vì cơ thể chỉ có thể chịu được 1 lượng nhỏ chất phóng xạ tại 1 thời điểm. Việc tiến hành thành nhiều đợt sẽ giúp giảm bớt tác dụng phụ.
  • Xạ trị áp sát: dùng tia phóng xạ chiếu trực tiếp vào khối u bằng các chất phóng xạ như palladium và iodine. Bác sĩ sẽ tiến hành cấy ghép thuốc tạm thời hoặc vĩnh viễn. Trước khi chèn thuốc, người bệnh sẽ được gây tê cục bộ hoặc gây mê.

• Liệu pháp áp lạnh: bác sĩ sẽ đặt 1 đầu dò đặc biệt bên trong hoặc gần khối u tuyến tiền liệt để đóng băng và tiêu diệt các tế bào ung thư.
• Liệu pháp miễn dịch: tăng cường sức đề kháng cho cơ thể để chống lại ung thư hoặc kiểm soát tác dụng phụ của các phương pháp điều trị ung thư khác.
• Siêu âm tập trung cường độ cao: liệu pháp này hướng sóng âm năng lượng cao vào khối u để tiêu diệt tế bào ung thư.
• Liệu pháp hormone (ADT): điều trị nội tiết chỉ áp dụng cho những trường hợp đã có di căn hạch hoặc di căn xa. Người bệnh có thể lựa chọn giữa phẫu thuật cắt bỏ 2 tinh hoàn hoặc sử dụng thuốc tiêm 28 ngày/lần, liên tục trong ít nhất 6 – 12 tháng. Mục đích chính là cắt đứt nguồn cung cấp testosterone để tế bào ung thư không thể phát triển tiếp tục.

Biện pháp phòng ngừa ung thư tuyến tiền liệt

Không có biện pháp nào có thể phòng ngừa ung thư tuyến tiền liệt. Tuy nhiên, thực hiện các bước sau đây có thể làm giảm rủi nguy cơ mắc bệnh: (2)

• Khám sức khỏe định kỳ tầm soát ung thư tuyến tiền liệt: điều này giúp bác sĩ kịp thời phát hiện và sàng lọc các bệnh nguy hiểm dựa trên các yếu tố rủi ro.
• Duy trì cân nặng khỏe mạnh: so với người có cân nặng bình thường, người thừa cân, béo phì có nguy cơ mắc bệnh mạn tính như tim mạch, tiểu đường, huyết áp cao, đột quỵ và ung thư cao hơn rất nhiều. Tình trạng béo phì nghiêm trọng cũng làm tăng nguy cơ tử vong ở người bệnh.
• Luyện tập thể dục đều đặn: Trung tâm Dự phòng và Kiểm soát Bệnh tật Hoa Kỳ CDC khuyến nghị nên tập thể dục với cường độ vừa phải 150 phút mỗi tuần hoặc hơn 20 phút mỗi ngày để tăng cường sức khỏe tổng thể.
• Chế độ ăn uống lành mạnh: không có chế độ ăn kiêng nào có thể ngăn ngừa ung thư, nhưng thói quen ăn uống tốt có thể cải thiện sức khỏe tổng thể. Nên ăn trái cây, rau và ngũ cốc nguyên hạt. Hạn chế tiêu thụ các loại thịt đỏ và thực phẩm chế biến sẵn, chứa nhiều dầu mỡ.
• Không hút thuốc: chất độc trong khói thuốc lá có thể gây ung thư gan và ảnh hưởng đến cả những bộ phận khác trong cơ thể, trong đó có tuyến tiền liệt.

Một số câu hỏi liên quan

1. Ung thư tuyến tiền liệt sống được bao lâu?

Tùy thuộc vào giai đoạn bệnh mà thời gian sống của người bệnh sẽ khác nhau. Hầu hết người được chẩn đoán mắc ung thư tuyến tiền liệt khi bệnh chưa di căn đều sống được ít nhất 5 năm sau khi điều trị. Ước tính có khoảng 32% số người bị ung thư tuyến tiền liệt di căn vẫn còn sống sau 5 năm.

2. Ung thư tuyến tiền liệt có chữa khỏi được không?

Ung thư tuyến tiền liệt chữa khỏi được, nếu bệnh được phát hiện ngay từ giai đoạn đầu. Trong một số trường hợp, ung thư phát triển chậm đến mức người bệnh có thể không cần điều trị ngay. Việc điều trị thường có thể loại bỏ các bệnh ung thư liên quan đến tuyến tiền liệt khi khối u chưa di căn ra ngoài tuyến tiền liệt.

Khoa Tiết niệu, Trung tâm Tiết niệu – Thận học – Nam khoa, BVĐK Tâm Anh và Đơn vị Tiết niệu, Trung tâm khám chữa bệnh Tâm Anh Quận 7 là nơi quy tụ đội ngũ các chuyên gia đầu ngành và bác sĩ giỏi chuyên môn, giàu kinh nghiệm trong chẩn đoán, điều trị và tầm soát ung thư tuyến tiền liệt.

Hy vọng bài viết trên đã giải đáp thắc mắc của bạn về vấn đề “Ung thư tuyến tiền liệt có di truyền không?”. Tầm soát và phát hiện bệnh từ sớm sẽ tăng tỷ lệ điều trị thành công và ngăn ngừa khối u di căn đến các vùng khác trên cơ thể.