Ung thư giai đoạn 3: Dấu hiệu, chẩn đoán và cách điều trị

Trong bài viết này, hãy cùng tìm hiểu về cách phân loại giai đoạn của bệnh ung thư cũng như một số thông tin cơ bản về dấu hiệu, cách chẩn đoán, điều trị ung thư giai đoạn 3 theo hệ thống phân loại TNM và một số hệ thống phân giai đoạn ung thư phổ biến khác qua chia sẻ của thạc sỹ, bác sĩ Nguyễn Tiến Sỹ, Khoa Ung bướu, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM.

Ung thư giai đoạn 3 là gì?

Ung thư giai đoạn 3 theo hệ thống đánh giá TNM thường là giai đoạn khối u ung thư đã xâm lấn đến các mô hoặc cơ quan lân cận và/hoặc đã lan đến các hạch bạch huyết gần đó, tuy nhiên ung thư chưa di căn đến các cơ quan khác.

Tùy thuộc vào từng loại ung thư, ung thư giai đoạn 3 thường nghiêm trọng hơn và khó điều trị hơn giai đoạn sớm, vì triệu chứng bệnh thường đã rõ ràng, ảnh hưởng lớn đến sức khỏe của người bệnh. Tuy nhiên, người bệnh vẫn có khả năng điều trị với các phương pháp điều trị tiêu chuẩn hiện nay.

Phân đoạn đánh giá giai đoạn 3 bệnh ung thư như thế nào?

Hiện nhiều bệnh ung thư được đánh giá giai đoạn dựa trên hệ thống TNM. Tuy nhiên, một số bệnh có thể không phân chia giai đoạn hoặc có hệ thống chia giai đoạn riêng hoặc tồn tại song song cùng hệ thống TNM. (1)

1. Phân đoạn theo hệ thống TNM

Hiện hệ thống đánh giá TNM được xem như tiêu chuẩn để đánh giá giai đoạn của nhiều bệnh ung thư dựa trên 3 yếu tố:

• T (Tumor hay khối u): đánh giá kích thước, mức độ xâm lấn của khối u nguyên phát.
• N (Node hay hạch bạch huyết): đánh giá sự lây lan của ung thư từ khối u nguyên phát đến các hạch bạch huyết lân cận (hạch vùng).
• M (Metastasis hay di căn): ung thư đã di căn đến các cơ quan khác.

Dựa trên tình trạng cụ thể của khối u, hạch vùng và di căn, ung thư sẽ được phân loại thành các giai đoạn I, II, III, IV (hay 1-4). Đa số các bệnh ung thư được phân loại bằng hệ thống TNM như gan, phổi, vú, tuyến tiền liệt… Ngoài ra, một số bệnh (như ung thư da, vú, đại trực tràng) có giai đoạn 0 (tiền ung thư), chỉ tình trạng ung thư chỉ mới xuất hiện trên lớp biểu mô (lớp mô bao quanh toàn bộ các cơ quan cơ thể), chưa xâm lấn qua các mô lân cận.

2. Phân đoạn giai đoạn 3 ung thư không theo TNM

Ngoài hệ thống TNM, nhiều bệnh ung thư có hệ thống riêng để đánh giá giai đoạn bệnh, ví dụ:

• Hệ thống FIGO được phát triển bởi Liên đoàn Sản Phụ khoa Quốc tế, tồn tại song song và độc lập với hệ thống TNM. Hệ thống FIGO dùng phổ biến hơn TNM cho các bệnh ung thư liên quan đến cơ quan sinh dục nữ như ung thư âm đạo, ung thư cổ tử cung, ung thư tử cung. (2)
• Hệ thống Ann Arbor, Lugano dùng để xác định giai đoạn cho ung thư hạch bạch huyết (lymphoma).
• Hệ thống BCLC dùng để phân loại giai đoạn dựa trên đánh giá mức độ tổn thương gan, triệu chứng, sức khỏe của người bệnh, mức độ lây lan của ung thư…

Ngoài ra, một số bệnh ung thư như bệnh bạch cầu (leukemia) không có hệ thống đánh giá giai đoạn.

Giai đoạn 3 của một số loại ung thư thường gặp

1. Đặc điểm ung thư vú giai đoạn 3

Phân loại có thể chia thành giai đoạn 3A, 3B, 3C, tùy thuộc kích thước khối u, số lượng hạch bạch huyết bị ảnh hưởng, và mức độ xâm lấn, trong đó: (3)

• Kích thước khối u: có thể lớn hơn 5cm hoặc nhỏ hơn, tùy thuộc vào mức độ lan rộng.
• Lan đến hạch bạch huyết: thường ảnh hưởng đến các hạch bạch huyết ở nách hoặc gần xương đòn.
• Xâm lấn mô lân cận: có thể lan đến da, thành ngực hoặc cơ ngực.
• Chưa di căn xa: không có dấu hiệu lan đến các cơ quan xa như xương, phổi, gan.

2. Đặc điểm ung thư dạ dày giai đoạn 3

Với dạ dày, ung thư giai đoạn 3 thường có đặc điểm: (4)

• Khối u đã xâm lấn qua lớp cơ của dạ dày, vào lớp dưới niêm mạc, hoặc thậm chí vào các mô hoặc cơ quan lân cận như lá lách, gan hoặc thành bụng.
• Ung thư lan đến các hạch bạch huyết khu vực, thường từ 3 hạch trở lên.
• Chưa có di căn xa đến các cơ quan như phổi, xương hoặc não.

3. Đặc điểm ung thư đại trực tràng giai đoạn 3

Ung thư đại trực tràng giai đoạn 3 có thể chia thành giai đoạn 3A, 3B, 3C dựa trên mức độ lan rộng của khối u và số hạch bạch huyết bị ảnh hưởng: (5)

• Khối u đã xuyên qua lớp cơ của đại tràng hoặc trực tràng, có thể lan đến các mô lân cận và/hoặc các hạch bạch huyết gần đó.
• Có di căn đến hạch bạch huyết, tùy số lượng hạch bị ảnh hưởng mà xếp N1 hoặc N2.
• Chưa di căn xa.

Có thể thấy, dù cùng giai đoạn 3, nhưng các yếu tố T, N, M ở mỗi bệnh ung thư rất khác nhau.

Dấu hiệu ung thư giai đoạn 3

Dấu hiệu ung thư giai đoạn 3 của mỗi bệnh ung thư rất khác nhau, ví dụ:

• Ung thư vú:
  • Ngực có khối u cứng, ít di động, dễ dàng sờ thấy.
  • Tiết dịch núm vú bất thường.
  • Vú thay đổi hình dạng hoặc kích thước.
  • Thay đổi da trên vú: sần sùi, loét, sưng đỏ, nóng rát…
  • Sưng hoặc đau ở vùng nách hoặc cổ (do hạch bạch huyết).
• Ung thư dạ dày:
  • Đau tức bụng, đặc biệt ở vùng thượng vị (trên rốn, giữa 2 xương sườn).
  • Chán ăn, buồn nôn, hoặc cảm giác đầy bụng sau khi ăn
  • Ợ chua, ợ nóng quá mức.
  • Nôn ra máu hoặc tiêu phân đen.

• Ung thư trực tràng giai đoạn 3:
  • Thay đổi thói quen đi cầu (tiêu chảy hoặc táo bón kéo dài)..
  • Phân có máu.
  • Đau vùng bụng, đầy hơi, hoặc cảm giác chướng khắp bụng

Ngoài ra, ung thư giai đoạn 3 có thể gây một số triệu chứng toàn thân như:

• Thường xuyên cảm thấy mệt mỏi.
• Sụt cân không rõ nguyên nhân.
• Sốt không rõ nguyên nhân.

Tuy nhiên, triệu chứng ung thư dễ nhầm lẫn với các bệnh khác, thường phải được chẩn đoán chuyên sâu (chẩn đoán hình ảnh, sinh thiết, xét nghiệm…) để phát hiện.

Tiên lượng bệnh ung thư giai đoạn 3 sống được bao lâu?

Dù cùng được phân loại giai đoạn 3, tiên lượng điều trị của mỗi bệnh ung thư rất khác nhau. Dưới đây là tỷ lệ sống sau 5 năm ở giai đoạn 3 của một số bệnh ung thư phổ biến:

• Ung thư tuyến tiền liệt: >99%.
• Ung thư tuyến giáp: 98,1%.
• Ung thư vú: 87,2%.
• Ung thư đại trực tràng: 74,6%.
• Ung thư dạ dày: 37,2%

Cách chẩn đoán xác định giai đoạn 3 bệnh ung thư

Để phát hiện và chẩn đoán chính xác giai đoạn ung thư, bác sĩ có thể dùng nhiều phương pháp như:

• Khám lâm sàng, khai thác các triệu chứng, tiền sử của người bệnh và gia đình.
• X-quang: giúp phát hiện khối u ở một số vùng như phổi, ngực, tràn dịch, tràn khí màng phổi…
• Siêu âm: có thể phát hiện tổn thương hay khối u bất thường ở một số cơ quan như gan, thận, tuyến tiền liệt, tuyến giáp…
• Chụp cắt lớp vi tính (CT-scan): cung cấp thông tin về khối u, sự di căn của ung thư đên các vị trí khác trong cơ thể.
• Chụp cộng hưởng từ (MRI): hiệu quả trong đánh giá các tổn thương ở mô mềm như não, mô mềm…
• Chụp PET/CT: sử dụng chất phóng xạ (thường là FDG – một loại đường gắn phóng xạ) để phát hiện các khu vực có hoạt động chuyển hóa bất thường như trong ung thư, viêm nhiễm hoặc bệnh thần kinh. PET/CT giúp bác sĩ xác định chính xác vị trí, kích thước và mức độ hoạt động của tổn thương.
• Sinh thiết: lấy mẫu mô từ khối u hay hạch để quan sát dưới kính hiển vi để xác định loại và giai đoạn ung thư.

Cách điều trị ung thư giai đoạn 3

Tùy thuộc vào tình trạng bệnh cụ thể mà các bác sĩ có thể chỉ định các phương pháp điều trị thích hợp hoặc phối hợp đa mô thức như:

• Phẫu thuật: để loại bỏ khối u, hạch bạch huyết ung thư, có thể dùng để điều trị triệt căn hoặc giảm triệu chứng bệnh.
• Xạ trị: sử dụng bức xạ ion hóa để tiêu diệt hoặc làm hỏng các tế bào ung thư, ngăn chúng phát triển và phân chia tại vị trí nhất định mà không phẫu thuật.
• Hóa trị: dùng thuốc hóa học để tiêu diệt hoặc ngăn chặn sự phát triển của các tế bào ung thư trong cơ thể. Các thuốc này thường được đưa vào cơ thể qua đường tĩnh mạch hoặc đường uống, dựa trên cơ chế tấn công các tế bào phân chia nhanh, nên bên cạnh việc tác động đến các tế bào ung thư, hóa trị cũng ảnh hưởng đến các cơ quan lành phân chia nhanh khác như: tế bào da, lông, tóc, móng, niêm mạc…
• Liệu pháp miễn dịch: dùng thuốc nhằm kích thích hoặc tăng cường hệ miễn dịch của cơ thể, từ đó có khả năng phát hiện và tiêu diệt các tế bào ung thư.
• Liệu pháp nhắm trúng đích: dùng thuốc để tấn công một số tế bào ung thư dựa trên các đặc điểm về đột biến gen hay protein chuyên biệt, hạn chế sự phát triển và lây lan của bệnh.

Câu hỏi thường gặp

1. Bệnh K giai đoạn 3 đã di căn chưa?

Bệnh ung thư giai đoạn 3 chưa di căn đến các cơ quan khác. Tuy nhiên, cơ quan ở gần khối u nguyên phát có thể bị xâm lấn và hạch bạch huyết vùng có sự hiện diện của các tế bào ung thư.

2. Bệnh ung thư giai đoạn 3 có nguy hiểm không?

Giai đoạn 3 được coi là giai đoạn tiến triển của bệnh, có thể gây nhiều biến chứng nguy hiểm, nguy cơ tử vong cao hơn so với các giai đoạn trước, do khối u lớn và đã xâm lấn vào các mô xung quanh, các hạch bạch huyết lân cận cũng có thể đã mắc ung thư.

3. Ung thư ở giai đoạn 3 có chữa được không?

Tùy thuộc vào loại ung thư mà tiên lượng điều trị có thể rất khác nhau. Ung thư giai đoạn 3 ở một số bệnh có thể được điều trị rất hiệu quả, ví dụ ung thư tuyến giáp, ung thư tuyến tiền liệt, ung thư vú. Trong khi một số bệnh lại rất nguy hiểm nếu tiến triển đến giai đoạn 3 như ung thư phổi, gan hay dạ dày. Do đó, nên khám sức khỏe định kỳ và tầm soát ung thư theo hướng dẫn của bác sĩ để phát hiện sớm ung thư, giúp tiên lượng điều trị tốt hơn.

Nếu có nhu cầu tầm soát hay điều trị ung thư giai đoạn 3, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM và Trung tâm Khám chữa bệnh Tâm Anh Quận 7 là địa chỉ uy tín. Các bác sĩ khoa Ung bướu tại bệnh viện là các chuyên gia trong khám và điều trị ung thư, đặc biệt ở giai đoạn tiến triển với các phương pháp và loại thuốc tiên tiến nhất. Ngoài ra, bệnh viện còn có đầy đủ các thiết bị hỗ trợ tầm soát và chẩn đoán ung thư chuyên sâu như hệ thống nội soi Fuji 7000, máy chụp cộng hưởng từ 3 Tesla, máy chụp CT 1975 lát cắt, máy chụp xạ hình xương…

Trên đây là những thông tin cơ bản về ung thư giai đoạn 3. Tùy thuộc vào bệnh mà triệu chứng, cách phân loại, chẩn đoán, điều trị có thể rất khác nhau. Dù ở giai đoạn nào, người bệnh ung thư cũng cần được điều trị sớm để tăng tỷ lệ sống, hạn chế biến chứng ảnh hưởng đến sức khỏe, chất lượng sống.