Trĩ tắc mạch: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách phòng ngừa

Trĩ tắc mạch hình thành dưới dạng khối u chứa cục máu đông sẫm màu, ngả xanh nằm dọc theo ống hậu môn. Triệu chứng dễ nhận thấy là đau khi ngồi, đi đại tiện, ngứa, đau hậu môn, thậm chí loét, chảy máu… Người bệnh cần theo dõi dấu hiệu bệnh để đi khám và điều trị kịp thời.

Trĩ tắc mạch là gì?

Trĩ tắc mạch là tình trạng sưng tấy của tập hợp các mô mạch máu nằm dọc theo ống hậu môn. Nguyên nhân hình thành do sự căng giãn bất thường của các tĩnh mạch trĩ nằm bên dưới niêm mạc trực tràng dưới và hậu môn. Tình trạng này xảy ra khi hậu môn chịu quá nhiều áp lực, dẫn đến đau đớn, sưng tấy, thậm chí chảy máu nếu bị loét. Trong đó, đối tượng người bệnh thường gặp là những người ngồi quá lâu khi đi vệ sinh, làm việc, ít vận động, tăng cân quá mức hoặc táo bón, phải rặn mạnh khi đi đại tiện.

Phân loại bệnh trĩ tắc mạch

Trĩ tắc mạch chủ yếu gồm 2 loại chính:

1. Trĩ nội tắc mạch

Trĩ nội tắc mạch hình thành ở phần dưới trực tràng, phía trên đường lược. Tình trạng này ít phổ biến và rất khó quan sát từ bên ngoài, ngoại trừ trường hợp khối trĩ nhô ra khỏi ống hậu môn.

2. Trĩ ngoại tắc mạch

Trĩ ngoại tắc mạch rất phổ biến, hình thành ở rìa ống hậu môn và bên dưới đường lược. Các tình trạng cấp tính thường xuất hiện dưới dạng khối u màu xanh đậm, gây đau ở rìa ống hậu môn. Trong một số trường hợp, áp lực tăng lên trong búi trĩ có thể dẫn đến loét da, hoại tử và chảy máu trực tràng.

Nguyên nhân gây tắc mạch trĩ

Trĩ hình thành khi các mạch máu dọc theo ống hậu môn bị sưng lên, hầu hết đều không gây đau. Tuy nhiên, trĩ tĩnh mạch có thể gây ra triệu chứng đau đớn khó chịu. Nguyên nhân chủ yếu do tăng áp lực lên các tĩnh mạch trực tràng, thường gặp trong một số trường hợp sau đây:

• Mang thai (áp lực từ thai nhi)
• Sinh con (do rặn khi sinh)
• Hoạt động gắng sức, đặc biệt là khi nâng vật nặng nhiều lần
• Ngồi lâu
• Táo bón, rặn mạnh khi đi vệ sinh
• Tiêu chảy
• Béo phì hoặc có quá nhiều mỡ trong cơ thể
• Quan hệ tình dục qua đường hậu môn
• Nhịn đi đại tiện

Dấu hiệu của trĩ tắc mạch

Bệnh trĩ tắc mạch thường xuất hiện dưới dạng khối u nhỏ bên ngoài hậu môn, nằm ở phần cuối cùng của ruột già. So với trĩ thông thường, hình dạng của trĩ tắc mạch có nhiều khác biệt, cục máu đông khiến cho búi trĩ màu sẫm và ngả xanh. Một số triệu chứng phổ biến bao gồm:

• Đau khi ngồi, đi lại hoặc đi đại tiện
• Chảy máu khi đi đại tiện
• Ngứa quanh hậu môn
• Sưng hoặc vón cục quanh hậu môn

Cơn đau dữ dội nhất trong 24 – 48 giờ đầu tiên, sau đó giảm dần và biến mất do cục máu đông được tái hấp thu từ từ. Tình trạng này không thể cải thiện bằng cách dùng thuốc bôi trĩ không kê đơn. Nguyên nhân do cơn đau xuất phát từ áp lực và sưng tấy trong mô chứ không đơn thuần ở bề mặt như các loại trĩ khác. (1)

Bệnh trĩ tắc mạch bị nhiễm trùng có thể gây ra triệu chứng sốt kèm áp xe quanh hậu môn (khối u giống như nhọt, màu đỏ sẫm, thấy ấm khi sờ vào). Tình trạng này xảy ra khi túi mủ hình thành ở lớp mô trên cùng xung quanh hậu môn, làm cho người bệnh cảm thấy vô cùng đau đớn. Áp xe hậu môn không được điều trị sẽ dẫn đến rò hậu môn, nguy cơ cao phải can thiệp phẫu thuật.

Ngoài ra, trĩ tắc mạch kèm chảy máu trực tràng đôi khi là dấu hiệu cảnh báo các bệnh lý nguy hiểm như ung thư hậu môn, ung thư trực tràng… Trong trường hợp này, người bệnh cần đi bệnh viện khám sớm để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Trĩ tắc mạch có nguy hiểm không?

Biến chứng của trĩ tắc mạch rất hiếm gặp nhưng nếu xảy ra sẽ vô cùng nguy hiểm, điển hình như:

• Loét da
• Hoại tử
• Chảy máu trực tràng gây đau đớn
• Áp xe hậu môn
• Lỗ rò hậu môn

Điều trị tắc mạch trĩ

Hầu hết các trường hợp bị trĩ tắc mạch đều tự khỏi, thường biến mất hoàn toàn sau 2 – 3 tuần. Tuy nhiên, nếu bệnh không cải thiện, bác sĩ sẽ chỉ định thực hiện một số biện pháp điều trị hiệu quả như sau:

1. Chăm sóc tại nhà

• Tắm ngồi, sử dụng nước ấm để làm sạch hậu môn và các vùng xung quanh
• Thay đổi chế độ ăn uống lành mạnh, ăn nhiều chất xơ, uống nhiều nước để tránh táo bón
• Tránh rặn khi đi đại tiện, nếu phân quá cứng, hãy nghiêng người về phía trước, thở chậm và thư giãn để tống ra ngoài từ từ

Điều trị tại chỗ: Bôi thuốc mỡ lidocaine, kem thoa trĩ không kê đơn, nifedipine…

2. Phẫu thuật

Nếu các phương pháp điều trị nội khoa không mang lại hiệu quả, bác sĩ sẽ chỉ định phẫu thuật để loại bỏ khối trĩ tắc mạch. Thủ thuật này được đánh giá cao về độ an toàn, ít gây biến chứng và giúp hạn chế trĩ tái phát.

Phương pháp phòng ngừa trĩ tắc mạch như thế nào?

Bệnh trĩ tắc mạch có thể được phòng ngừa hiệu quả thông qua các biện pháp sau:

• Ăn thực phẩm giàu chất xơ: Ăn nhiều rau, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt giúp làm mềm phân, hạn chế tình trạng táo bón hoặc rặn mạnh khi đi đại tiện gây bệnh trĩ.
• Uống nhiều nước: Uống trung bình 6 – 8 ly nước mỗi ngày để giúp làm mềm phân, tuyệt đối không được uống rượu. (2)
• Bổ sung chất xơ: Những trường hợp không thể nhận đủ chất xơ trong chế độ ăn hàng ngày có thể cân nhắc sử dụng các chất bổ sung không kê đơn như psyllium, methylcellulose, để làm giảm triệu chứng và chảy máu do bệnh trĩ. Lưu ý quan trọng, bạn nên uống ít nhất 8 ly nước mỗi ngày để tránh táo bón.
• Không rặn mạnh khi đi đại tiện: Rặn mạnh, căng thẳng hoặc nín thở khi cố gắng đi đại tiện sẽ tạo áp lực lên các tĩnh mạch ở phần dưới trực tràng, làm tăng nguy cơ mắc bệnh trĩ.
• Tập thể dục đều đặn: Duy trì hoạt động thể chất giúp ngăn ngừa táo bón và làm giảm áp lực lên tĩnh mạch. Ngoài ra, biện pháp này còn giúp giảm cân, từ đó hạn chế nguy cơ mắc bệnh trĩ.
• Tránh ngồi lâu: Ngồi quá lâu không vận động, đặc biệt khi đi vệ sinh, có thể làm tăng áp lực lên các tĩnh mạch ở hậu môn, làm tăng nguy cơ mắc bệnh trĩ.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Người bệnh nên đi khám bác sĩ nếu phát hiện chảy máu khi đi đại tiện hoặc búi trĩ không cải thiện sau 1 tuần tự chăm sóc tại nhà. Lưu ý quan trọng, không nên chủ quan khi phát hiện chảy máu trực tràng. Dấu hiệu này đôi khi không phải do trĩ, có thể là dấu hiệu cảnh báo ung thư đại trực tràng, hậu môn… nhất là khi màu sắc và kết cấu phân thay đổi bất thường. Người bệnh cần được cấp cứu kịp thời trong trường hợp chảy máu trực tràng nhiều kèm chóng mặt, ngất xỉu…

Để đặt lịch thăm khám và điều trị các bệnh lý đường tiêu hóa với các chuyên gia bác sĩ về Tiêu hóa của Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, xin vui lòng liên hệ:

Trên đây là bài viết tổng hợp đầy đủ thông tin về bệnh trĩ tắc mạch, nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị, phòng ngừa hiệu quả. Hy vọng thông qua những chia sẻ này, người bệnh đã có thêm nhiều cập nhật hữu ích liên quan đến vấn đề điều trị và chăm sóc sức khỏe.