Trẻ bị đau bụng trên rốn: Nguyên nhân, triệu chứng, cách điều trị

Trẻ bị đau bụng trên rốn là dấu hiệu của nhiều tình trạng sức khỏe khác nhau, không chỉ giới hạn ở các vấn đề tiêu hóa thông thường. Việc xác định đúng nguyên nhân và điều trị kịp thời sẽ giúp ngăn ngừa những biến chứng nguy hiểm. Vậy đau bụng trên rốn ở trẻ báo hiệu bệnh gì và cách xử lý như thế nào?

Trẻ bị đau bụng trên rốn là bệnh gì?

Trẻ bị đau bụng trên rốn là tình trạng đau, khó chịu ở khu vực giữa xương sườn và rốn. Đây có thể là dấu hiệu cảnh báo nhiều bệnh lý khác nhau, liên quan đến các cơ quan trong cơ thể như:

• Hệ tiêu hóa: Dạ dày, gan, lách, tụy, mật, trào ngược dạ dày thực quản…
• Hệ tiết niệu: Thận, niệu quản.
• Hệ tim mạch và hô hấp: Trong một số trường hợp, trẻ bị đau bụng trên rốn có thể là biểu hiện của các vấn đề về tim hoặc phổi.

Vì vậy, khi trẻ bị đau bụng trên rốn, bố mẹ nên đưa trẻ đến bệnh viện để được bác sĩ thăm khám và chẩn đoán nguyên nhân chính xác càng sớm càng tốt.

Vị trí trẻ em bị đau bụng trên rốn

Trẻ đau bụng ở trên rốn có thể là ở giữa, bên trái, bên phải hoặc toàn bộ khu vực này:

• Đau bụng trên rốn bên trái: Cơn đau bụng xảy ra ở vùng bụng trên rốn, phía bên trái, thường liên quan đến các vấn đề về dạ dày, tụy và lách.
• Đau bụng trên rốn bên phải: Cơn đau bụng xảy ra ở vùng bụng trên rốn, phía bên phải, thường liên quan đến các vấn đề về túi mật, ống dẫn mật, tụy, gan.
• Đau bụng trên rốn ở giữa: Cơn đau bụng xảy ra ở phía trên rốn, ở chính giữa, thường liên quan đến các hệ thống mật và tiêu hóa.

Nguyên nhân trẻ đau bụng trên rốn

Trẻ bị đau bụng trên rốn có thể do các vấn đề dưới đây:

• Khó tiêu: Khó tiêu thường xảy ra sau khi trẻ ăn quá nhiều, ăn những thực phẩm không lành mạnh, đồ nhiều dầu mỡ, cay nóng, chứa nhiều chất béo. Ngoài ra, thói quen nằm ngay sau khi ăn hay vừa ăn vừa nằm cũng dễ dẫn đến khó tiêu. Tình trạng này gây cảm giác khó chịu ở vùng bụng và có thể đi kèm với các triệu chứng như ợ nóng, buồn nôn, nôn, đầy hơi, hoặc cảm giác nóng rát ở bụng và cổ họng. (1)
• Căng cơ bụng: Căng cơ bụng thường xảy ra sau khi trẻ vận động quá sức. Cơn đau bụng xuất hiện ở phần bụng trên rốn và thường ở một bên trái hoặc phải.
• Viêm dạ dày: Viêm dạ dày ở trẻ thường do nhiễm khuẩn Helicobacter pylori (H.P), một loại vi khuẩn phổ biến gây tổn thương niêm mạc dạ dày. Trẻ bị viêm dạ dày thường có các triệu chứng như đau âm ĩ ở vùng bụng giữa trên rốn, nóng rát ở bụng, buồn nôn, ợ hơi, đầy bụng, biếng ăn, nôn. Tình trạng này kéo dày có thể gây sụt cân và nhiều biến chứng nguy hiểm.
• Tắc ruột: Đây là tình trạng tắc nghẽn ở ruột khiến phân, khí thải, chất lỏng bên trong hệ ruột không thể tống ra khỏi cơ thể. Nguyên nhân gây tắc ruột có thể do thoát vị, hẹp ruột, dính ruột, xoắn ruột, dị vật hoặc khối u. Tắc ruột là tình trạng y tế khẩn cấp, với các triệu chứng gồm đau bụng từng cơn, sưng bụng, táo bón, biếng ăn, nôn mửa, không đi tiêu hay xì hơi.
• Thoát vị: Thoát vị không chỉ gây ra cơn đau bụng trên rốn mà còn có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng, đe dọa tính mạng của trẻ. Điều này xảy ra do cơ quan bị thoát vị không thể trở lại ổ bụng, dẫn đến thiếu máu, hoại tử và nhiễm trùng. Trong một số trường hợp, các cơ quan có thể di chuyển vào khoang ngực, gây chèn ép tim và phổi, suy hô hấp.
• Sỏi mật: Sỏi mật có thể được cơ thể tự đào thải và không gây bất kỳ triệu chứng nào. Tuy nhiên, nếu trẻ có triệu chứng khó chịu, đau bụng trên rốn bên phải hoặc giữa bụng, đau lưng giữa, buồn nôn, nôn, trẻ cần được hỗ trợ y tế, có thể là phẫu thuật để loại bỏ sỏi mật.
• Bệnh về gan: Trẻ mắc bệnh về gan như viêm gan, áp xe gan, ung thư gan do nhiễm trùng, tác dụng phụ của thuốc, hóa chất… Khi mắc bệnh về gan, trẻ thường có những triệu chứng điển hình như vàng da, sốt, buồn nôn, nôn mửa, chán ăn, đau bụng và sụt cân.
• Bệnh về tuyến tụy: Viêm tuyến tụy có thể gây nên cơn đau ở vùng lưng, bụng giữa hoặc bụng trên bên trái. Cơn đau có xu hướng gia tăng khi trẻ ho, nằm ngửa hoặc ăn no.
• Lách to: Bệnh nhiễm trùng, bệnh về gan, chấn thương có thể là nguyên nhân khiến lách sưng to. Tình trạng này thường gây đau bụng trên bên trái ở trẻ. Nếu không có biện pháp can thiệp kịp thời, lách có nguy cơ vỡ, xuất huyết, đe dọa tính mạng của trẻ. (2)
• Các bệnh lý về thận và đường tiết niệu trên: Viêm bể thận, sỏi thận, viêm đường tiết niệu trên có thể là nguyên nhân gây đau bụng trên ở trẻ. Cơn đau thường bắt đầu ở vùng lưng rồi lan rộng ra phía trước.
• Viêm phúc mạc: Phúc mạc là lớp mô lót ở khoang bụng trên, bao quanh các cơ quan. Không gian bên trong lớp bao phủ này được gọi là khoang phúc mạc. Tất cả tình trạng ảnh hưởng đến phúc mạc, khoang phúc mạc đều có thể khiến trẻ đau bụng trên rốn.
• Các bệnh lý liên quan đến tim và phổi: Cơn đau bụng trên rốn đôi khi có thể là dấu hiệu cảnh báo các vấn đề sức khỏe về tim mạch hoặc hô hấp như nhồi máu cơ tim, viêm màng ngoài tim, viêm phổi, thuyên tắc phổi.

Triệu chứng trẻ bị đau vùng bụng trên rốn

Cơn đau bụng trên rốn có thể xảy ra ở nhiều mức độ, bắt đầu từ một vị trí rồi lan rộng qua các khu vực lân cận. Cơn đau có thể xuất hiện theo từng đợt, thường sẽ trở nên dữ dội hơn sau khi ăn, vận động hay cúi người.

Ở trẻ nhỏ chưa biết nói, triệu chứng thường được thể hiện qua việc khóc quấy liên tục và biểu hiện đau đớn trên khuôn mặt, nhăn mặt, đổ mồ hôi. Trẻ lớn hơn sẽ thường xuyên than phiền về cơn đau bụng, ôm bụng và chỉ vùng bụng bị đau.

Ngoài ra, trẻ có thể có các triệu chứng kèm theo như sốt, biếng ăn, đầy bụng, nôn ói, tiêu chảy hoặc táo bón. Khi trẻ có các dấu hiệu này, bố mẹ nên đưa trẻ đến bệnh viện để được bác sĩ thăm khám và xác định nguyên nhân chính xác.

Đau bụng trên rốn ở trẻ em có nguy hiểm không?

Đau bụng trên rốn ở trẻ em có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, và mức độ nguy hiểm tùy thuộc vào nguyên nhân gây ra cơn đau. Nếu đau bụng trên rốn xuất phát từ các vấn đề như khó tiêu, chế độ ăn uống không hợp lý hoặc rối loạn tiêu hóa, tình trạng này thường không quá nghiêm trọng và có thể cải thiện khi điều chỉnh chế độ ăn uống và sinh hoạt.

Tuy nhiên, nếu cơn đau là dấu hiệu của các bệnh lý nghiêm trọng như viêm dạ dày, bệnh gan hoặc các vấn đề về tim, thận, hay các cơ quan nội tạng khác, trẻ cần được thăm khám và điều trị kịp thời.

Nếu trẻ thường xuyên than phiền về cơn đau bụng trên rốn hoặc có các triệu chứng kèm theo dưới đây, bố mẹ cần đưa trẻ đến bệnh viện để được bác sĩ hỗ trợ ngay lập tức:

• Nôn ói liên tục, chất nôn có màu bất thường, nôn ra máu.
• Tiêu chảy hoặc táo bón kéo dài.
• Phân dính máu.
• Sốt cao.
• Sụt cân.
• Vàng da, vàng mặt.
• Sờ thấy có khối u ở vùng bụng.
• Khó thở.
• Nhịp tim nhanh.
• Cơn đau bụng ngày càng dữ dội, nhất là khi chạm vào hoặc cử động.
• Trẻ đau bụng do một chấn thương trước đó.
• Cơn đau bụng kéo dài nhiều ngày.

Cách chẩn đoán bé bị đau bụng trên rốn

Khi đưa trẻ đến khám đau bụng trên rốn, bố mẹ cần cung cấp một số thông tin về triệu chứng của trẻ như cơn đau khởi phát khi nào? Vị trí đau ở đâu? Trẻ có nôn ói hay tiêu chảy không? Chất nôn, phân trẻ thế nào?…

Khám lâm sàng, bác sĩ sẽ kiểm tra lại vị trí đau, chướng bụng hay kiểm tra xem trẻ có u bướu, chấn thương gì không. Tiếp đó, một số cận lâm sàng có thể được chỉ định như:

• Nội soi đường tiêu hóa trên;
• Xét nghiệm máu;
• Siêu âm bụng;
• Chụp CT;
• Nội soi đường tiêu hóa dưới;
• Chụp MRI;
• Chụp X-quang;
• Nội soi mật tụy ngược dòng (ERCP).

Cách điều trị trẻ bị đau bụng trên rốn

Dựa vào nguyên nhân, độ tuổi và mức độ nghiêm trọng của đau bụng trên rốn ở trẻ, bác sĩ sẽ lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp cho trẻ:

1. Điều trị không bằng thuốc

Nếu trẻ đau bụng nhẹ do các vấn đề về tiêu hóa như khó tiêu, đầy bụng… bác sĩ sẽ hướng dẫn chăm sóc trẻ đúng cách tại nhà. Điều này bao gồm việc cân chỉnh lại chế độ dinh dưỡng hàng ngày, hướng dẫn mát xa, chườm ấm bụng, bổ sung nước và điện giải bằng dung dịch bù nước…

2. Điều trị bằng thuốc

Đau bụng trên rốn kèm sốt cao, bác sĩ có thể chỉ định dùng thuốc hạ sốt paracetamol với liều dùng được cân nhắc theo cân nặng và độ tuổi của trẻ. Thuốc kháng sinh được chỉ định nếu trẻ bị nhiễm vi khuẩn. Ngoài ra, bác sĩ có thể chỉ định thêm một số loại thuốc khác tùy theo triệu chứng của trẻ.

Nếu trẻ bị đau bụng trên rốn do các bệnh lý ngoại nhi, bác sĩ ngoại nhi có thể chỉ định phẫu thuật nếu cần thiết.

Biện pháp phòng tránh đau bụng trên rốn ở trẻ em

Xây dựng thói quen sinh hoạt, lối sống lành mạnh, khoa học là điều thiết yếu để trẻ phát triển khỏe mạnh, giảm nguy cơ mắc bệnh, đau bụng trên rốn. Trẻ nên duy trì tập luyện thể dục thể thao đều đặn, lựa chọn các hoạt động vận động vừa sức, có cường độ phù hợp.

Tiếp đó, chế độ ăn uống hàng ngày của trẻ cần đảm bảo bổ sung đủ dưỡng chất, cân bằng. Bố mẹ ưu tiên cho trẻ ăn những thực phẩm dễ tiêu hóa, tốt cho sức khỏe như ngũ cốc nguyên hạt, trái cây tươi, rau củ, rau lá xanh… Đồng thời, hạn chế cho trẻ ăn thức ăn nhanh, đồ chiên rán, tránh cho trẻ ăn thực phẩm không rõ nguồn gốc, không giảm bảo vệ sinh.

Trước khi ăn, trẻ cần rửa sạch tay với xà phòng khử khuẩn. Bố mẹ nên hướng dẫn trẻ ăn chậm nhai kỹ, tập trung khi ăn uống, không vừa ăn vừa xem phim hay đọc sách. Trẻ ăn xong nên nghỉ ngơi khoảng 1 – 2 tiếng, tránh nằm ngay sau khi ăn.

Đặc biệt, bố mẹ nên khuyến khích trẻ uống nhiều nước lọc. Điều này sẽ giúp cho quá trình tiêu hóa diễn ra hiệu quả hơn. Căng thẳng, stress cũng có thể là nguyên nhân gây đau bụng trên rốn ở trẻ. Do đó, nên tạo tâm lý thoải mái, thư giãn cho trẻ, tránh bắt ép trẻ ăn uống, ăn quá nhiều.

Địa chỉ nào khám cho trẻ bị đau bụng trên rốn đáng tin cậy?

Trẻ bị đau bụng trên rốn, bố mẹ có thể đưa trẻ đến khám tại Khoa Nhi – Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh. Hệ thống cơ sở vật chất đầy đủ, máy móc tiên tiến, đội ngũ chuyên gia, bác sĩ chuyên môn cao, Khoa Nhi – BVĐK Tâm Anh hiện là một trong những cơ sở khám chữa bệnh được nhiều gia đình tin tưởng lựa chọn.

Mỗi trẻ khi đến khám tại đây sẽ được bác sĩ kiểm tra kỹ lưỡng, điều trị theo bác đồ “các thể hóa”, áp dụng nhiều kỹ thuật mới nhằm mang đến hiệu quả điều trị tối ưu nhất. Tại Khoa Nhi – BVĐK Tâm Anh, trẻ được chăm sóc tận tình trong suốt quá trình khám chữa bệnh. Ngoài ra, sau khi khỏi bệnh, bác sĩ sẽ tư vấn thêm về cách chăm sóc cũng như dinh dưỡng để trẻ nhanh chóng hồi phục sức khỏe.

Hy vọng với những thông tin trên, quý phụ huynh đã hiểu rõ hơn về tình trạng trẻ bị đau bụng trên rốn. Đau bụng ở trẻ là tình trạng thường gặp nhưng có thể cảnh báo nhiều vấn đề sức khỏe với mức độ nguy hiểm khác nhau. Vì vậy, bố mẹ không nên chủ quan khi trẻ bị đau bụng, nên theo dõi kỹ lưỡng và đưa trẻ đến bệnh viện ngay khi có bất thường.