Đột ngột yếu toàn thân, đi lại khó khăn, cầm ly nước không nổi, chị Vân, 49 tuổi, đi khám thì được chẩn đoán nhược cơ do có khối u ở tuyến ức.

Chị Vân có biểu hiện sụp mi, run tay, yếu toàn thân từ ba tháng trước. Gia đình tưởng chị đột quỵ, đưa đến Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM khám thì phát hiện chị bị nhược cơ. Đây là bệnh lý thần kinh cơ mạn tính, đặc trưng bởi tình trạng yếu cơ xảy ra từng đợt hoặc liên tục với nhiều mức độ khác nhau.

Nhóm cơ thường bị ảnh hưởng là các cơ vân, hoạt động theo ý muốn trong cơ thể như cơ mặt, cơ nhai, cơ vận nhãn, các cơ tứ chi, cơ hô hấp. Nếu không được chữa trị kịp thời, bệnh sẽ gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, thậm chí tử vong do suy hô hấp cấp.

ThS.BS.CKI Lê Chí Hiếu, khoa Ngoại Lồng ngực – Mạch máu, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM, cho biết các nguyên nhân phổ biến gây nên tình trạng nhược cơ gồm u tuyến ức, lupus ban đỏ hệ thống, viêm khớp dạng thấp, bệnh Graves và bệnh viêm tuyến giáp, tiền sử gia đình mắc bệnh rối loạn tự miễn.

Chị Vân được thực hiện các cận lâm sàng để tìm nguyên nhân. Kết quả chụp CT ngực xác định tuyến ức chị có khối u kích thước 43x23x29 mm. Đây là loại u ít gặp với tỷ lệ mắc từ 0,1 đến 0,4/100.000.

Tuyến ức, một cơ quan nhỏ nằm ở phần ngực phía trên, dưới xương ức, là một phần của hệ thống bạch huyết. Nó tạo ra các tế bào bạch cầu, được gọi là tế bào lympho, để bảo vệ cơ thể khỏi bị nhiễm trùng. U hình thành ở khu vực này được gọi là u tuyến ức. Khối u có thể lành tính hoặc ác tính (ung thư).

TS.BS Nguyễn Anh Dũng, Trưởng khoa Ngoại Lồng ngực – Mạch máu, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM nhận định, với những trường hợp mới phát hiện nhược cơ do u tuyến ức, nếu chưa điều trị nhược cơ mà đã tiến hành phẫu thuật thì sẽ tăng nguy cơ cơn nhược cơ cấp dẫn đến suy hô hấp ngay sau mổ, đe dọa tính mạng người bệnh.

Để giảm rủi ro, bác sĩ điều trị nội khoa bằng thuốc kháng Cholinesterase liều cao và Corticoid cho chị Vân. Sau ba tháng mắt chị đỡ sụp, tay bớt run, có thể đi lại quãng ngắn, ê kíp lên kế hoạch phẫu thuật cắt bỏ u tuyến ức cho bệnh nhân.

Theo bác sĩ Dũng, khối u tuy không lớn nhưng nằm ngay trước tim, sát động mạch chủ, nếu bóc tách không khéo sẽ làm tổn thương những cơ quan này. Để giảm rủi ro, ê kíp chọn phương pháp phẫu thuật dưới sự hỗ trợ của robot Da Vinci Xi.

Các bác sĩ mở bốn lỗ ở vùng ngực – bụng bệnh nhân để đưa bốn cánh tay robot vào. Trong vai trò phẫu thuật viên chính, bác sĩ Dũng điều khiển các cánh tay các cánh tay robot đưa dụng cụ tiến sâu vào khu vực tuyến ức tiếp cận khối u. Cánh tay linh hoạt được gắn camera, với công nghệ mô phỏng cổ tay người, giúp bác sĩ tự do thay đổi góc nhìn trong vùng mổ, nhờ đó nâng cao độ chính xác và linh hoạt trong từng bước phẫu thuật.

Các bác sĩ phụ mổ ngồi tại vị trí cạnh bàn mổ theo dõi kỹ từng thao tác qua màn hình, hỗ trợ phẫu thuật viên chính thực hiện trọn vẹn ca mổ. Sau gần hai giờ, bác sĩ cắt bỏ toàn bộ khối u mà không làm tổn thương tim và các mạch máu lớn.

Kết quả giải phẫu bệnh sau một tuần xác định u tuyến ức tuýp B2 (loại u ác tính cấp độ thấp), chưa xâm lấn ngoài tuyến ức. “Loại u này hiếm gặp, chiếm khoảng 20% trong số các trường hợp u tuyến ức”, bác sĩ Dũng nói.

Chị Vân tỉnh táo, hồi phục nhanh sau mổ. Tình trạng run tay, yếu cơ cải thiện 80%, mắt gần hết sụp mí. Chị xuất viện sau ba ngày, tiếp tục điều trị với thuốc nhược cơ trong 6-12 tháng và tái khám định kỳ để ngăn bệnh tái phát.

Hầu hết bệnh nhân có u tuyến ức không biểu hiện triệu chứng ở giai đoạn đầu. Triệu chứng thường chỉ xuất hiện khi khối u tác động đến các cơ quan trong lồng ngực (đẩy lệch khí quản gây khó thở, đẩy lệch thực quản gây khó nuốt, tổn thương dây thần kinh quặc ngược gây khàn tiếng, chèn ép tĩnh mạch chủ gây ra hội chứng tĩnh mạch chủ trên, tiết ra kháng thể gây nhược cơ…).

Khối u tuyến ức có thể được loại bỏ hoàn toàn bằng phẫu thuật mở hoặc nội soi. Nếu kết quả giải phẫu u ác tính, bệnh nhân tiếp tục được hóa trị, xạ trị, sử dụng liệu pháp miễn dịch hoặc trúng đích để tiêu diệt tế bào ung thư. Trường hợp u lành tính, bệnh nhân không cần điều trị thêm nhưng cần tái khám định kỳ để phát hiện sớm bất thường nếu có.

Bác sĩ Hiếu thông tin, khoảng 50% trường hợp nhược cơ có liên quan đến tuyến ức. Vì thế khi gặp các triệu chứng sụp mi, nhìn đôi, yếu cơ toàn thân…, người bệnh nên đi khám để được chẩn đoán, điều trị bệnh kịp thời.

*Tên bệnh nhân đã được thay đổi