Thoa 30 tuổi tiêm hormone nam rồi ngưng để làm IVF, có con rồi dùng lại testosterone khiến cơ thể xáo trộn nội tiết đột ngột, xuất huyết âm đạo kéo dài, ngất xỉu.

Năm 20 tuổi, Thoa đến một phòng khám tư tiêm hormone để chuyển giới. Bác sĩ bổ sung testosterone tăng cường đặc tính nam giới, khiến cơ thể giảm sản xuất estrogen – một loại hormone liên quan đến sự phát triển các đặc điểm nữ tính.

Tiêm thuốc được 2 tháng, Thoa bắt đầu bể giọng, khoảng 4 tháng thì mất kinh nguyệt, bắt đầu mọc râu ở mép và cằm. Sau 5 năm dùng thuốc để có được bề ngoài nam tính, Thoa phẫu thuật cắt bỏ hai ngực. Tự tin với dáng vẻ đàn ông, Thoa làm đám cưới với Hà (bạn nữ kém 3 tuổi) cả hai về sống chung.

Cặp đôi muốn có con, nhưng Hà có bệnh tan máu bẩm sinh, sợ di truyền đời sau. Cặp đôi dự tính sẽ lấy trứng của Thoa để tạo phôi từ tinh trùng hiến tặng, sau đó chuyển phôi vào tử cung Hà để mang thai. Tuy nhiên, pháp luật Việt Nam không cho phép lấy noãn phụ nữ này để phụ nữ khác sinh con, trừ trường hợp bất thường sức khỏe sinh sản như suy buồng trứng sớm hoặc dự trữ buồng trứng giảm; phụ nữ mãn kinh; phụ nữ đã cắt bỏ buồng trứng nhưng có tử cung… Cặp đôi ra nước ngoài điều trị IVF.

Năm 2023, Thoa dừng tiêm hormone nam, bác sĩ bổ sung estrogen và các loại thuốc để kích thích buồng trứng tái hoạt động, khoảng 8 tháng điều trị thì có kinh nguyệt trở lại. Đúng như kế hoạch, cuối năm 2023, Thoa được bác sĩ kích thích buồng trứng, xin tinh trùng thụ tinh trong ống nghiệm, tạo được 4 phôi. Phôi được chuyển vào tử cung của Hà, giúp cặp đôi có con chung.

Hoàn tất nghĩa vụ cho trứng, Thoa tiêm hormone từ tháng 3/2024 để quay lại thành nam giới. Tuy nhiên, sau vài tháng sử dụng thuốc, kinh nguyệt không mất đi mà kéo dài thêm 7-10 ngày. Khoảng đầu tháng 10/2024, kỳ kinh kéo dài nửa tháng Thoa mới đi khám. Bác sĩ chẩn đoán Thoa bị lạc nội mạc trong cơ tử cung do sử dụng nội tiết tố nam dài ngày, gây ra tình trạng ra huyết tử cung (chảy máu từ tử cung) bất thường. Bác sĩ tư vấn phẫu thuật cắt tử cung nhưng Thoa trì hoãn sau đó đó choáng, ngất xỉu sau gần một tháng chảy máu ở vùng kín.

Thoa được gia đình đưa đến Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM cấp cứu do bị ngất kèm chảy máu âm đạo. Kết quả siêu âm tử cung to bằng thai 14 tuần, có u xơ kèm các nang lạc nội mạc trong lớp cơ. Xét nghiệm máu cho thấy chỉ số hemoglobin (lượng huyết sắc tố có trong một thể tích máu) của Thoa chỉ còn 3,9g/dl (bình thường 12.5 – 14.2g/dl), thiếu máu nặng, nguy kịch nếu không truyền máu.

Người bệnh được nằm phòng hồi sức (ICU) truyền 4 đơn vị hồng cầu lắng (tương đương 1,4 lít máu) cấp cứu.

Sau một ngày điều trị tích cực, Thoa vượt qua tình trạng nguy hiểm, nhưng vẫn xuất huyết âm đạo lượng vừa. Sau hai ngày truyền máu, người bệnh hồi phục, được phẫu thuật cắt bỏ hoàn toàn tử cung. Ê kíp mở bụng, đưa toàn bộ tử cung to bằng thai 14 tuần ra ngoài, cắt trọn, bảo tồn hai buồng trứng và vòi trứng.

Ngày 17/3, TS.BS Nguyễn Thị Yến Thu, Trung tâm Sản Phụ khoa, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM cho biết, cuộc mổ giúp Thoa chấm dứt hoàn toàn tình trạng xuất huyết bất thường, có thể bổ sung hormone nam an toàn hơn, không lo nguy cơ ảnh hưởng đến tử cung.

Bác sĩ Yến Thu giải thích nguyên nhân người bệnh xuất huyết tử cung nghiêm trọng và kéo dài, điều trị nội khoa không đáp ứng… có thể liên quan đến thay đổi hormone đột ngột gây mất cân bằng trong điều hòa kinh nguyệt.

Bình thường, nữ giới bổ sung testosterone khiến niêm mạc tử cung bị mỏng đi. Sau đó ngưng thuốc, chuyển qua bổ sung Estrogen và các loại thuốc giúp kích thích trứng phát triển, thuốc này đồng thời giúp niêm mạc tử cung tăng sinh trở lại sau thời gian dài ức chế, từ đó gây biến đổi tế bào. Sau hút trứng, Thoa không mang thai, bắt đầu tiêm hormone nam trở lại, thuốc sẽ ức chế nội mạc tử cung đột ngột, tăng nguy cơ xuất huyết. Việc thay đổi các loại hormone quá nhanh có thể ảnh hưởng chức năng đông máu, dẫn tới chảy máu không kiểm soát. “Bệnh nhân còn có tình trạng lạc nội mạc tử cung, việc thay đổi nội tiết liên tục khiến mô lạc nội mạc phản ứng mạnh, gây viêm, chảy máu”, bác sĩ Yến Thu nhấn mạnh.

Tại Việt Nam, Bộ Y tế chưa cấp phép điều trị chuyển giới, nên hormone  testosterone chỉ được cấp phép sử dụng cho nam giới, điều trị các bệnh suy sinh dục, nam giới dậy thì muộn… Các trường hợp nữ muốn chuyển đổi giới tính sang nam, chủ yếu tự mua thuốc bổ sung. Trong khi, việc điều trị chuyển giới, phải bổ sung nội tiết suốt đời, cần được bác sĩ chuyên khoa kê toa phù hợp, đúng phác đồ, theo dõi chặt chẽ, chỉnh liều phù hợp để giảm biến chứng khác có thể gặp phải như: viêm khớp, chóng mặt, khó thở, đau ngực, tổn thương gan, trầm cảm, rối loạn chuyển hóa…

Từ trường hợp Thoa, ThS.BS Lê Đăng Khoa, Trưởng đơn vị Hỗ trợ sinh sản, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh – Quận 8 khuyến cáo, phụ nữ nên trữ trứng trước khi dùng hormone chuyển giới nam để bảo vệ khả năng sinh sản trong tương lai. Sau khi kích trứng, cần có thời gian cơ thể nghỉ ngơi 3-6 tháng mới tiếp tục sử dụng lại testosterone, tránh tình trạng ức chế nội mạc tử cung quá nhanh, gây biến chứng: lạc nội mạc tử cung, xuất huyết, u xơ, ung thư…