Hà Nội_Minh Anh (27 tuổi), tiền sử khỏe mạnh, không có triệu chứng rõ ràng, bất ngờ phát hiện loãng xương khi khám sức khỏe định kỳ.

ThS.BSNT Nguyễn Thị Ánh Ngọc, khoa Cơ xương khớp, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội cho biết, kết quả đo mật độ xương DEXA ghi nhận chỉ số Z-score của người bệnh là -2.9, dưới ngưỡng bình thường (Z-score ≥ -1.0) theo tiêu chuẩn Tổ chức Y tế Thế giới. Xét nghiệm cho thấy nồng độ 25-OH vitamin D (D3) trong máu chỉ đạt 25 nmol/L, thấp hơn nhiều mức cần thiết để duy trì sức khỏe hệ xương. Bác sĩ chẩn đoán người bệnh mắc loãng xương thứ phát do thiếu Vitamin D.

Khai thác tiền sử được biết, Minh Anh không có bệnh lý nền, không sử dụng các thuốc gây ảnh hưởng đến mật độ xương, chức năng gan thận và chức năng các tuyến nội tiết bình thường. Tuy nhiên, người bệnh là nhân viên văn phòng, có lối sống ít vận động, ngại tiếp xúc với ánh nắng mặt trời. Mỗi khi ra đường, Minh Anh đều sử dụng kem chống nắng kỹ lưỡng, mặc áo khoác dày, che kín toàn thân. “Đây là những yếu tố dẫn tới tình trạng thiếu vitamin D ở người bệnh” bác sĩ Ngọc nói.

Để cải thiện mật độ xương và phục hồi sức khỏe hệ cơ xương, bác sĩ Ngọc chỉ định Minh Anh bổ sung vitamin D liều điều trị, kết hợp với bổ sung canxi, điều chỉnh chế độ ăn uống và tăng cường vận động. Dự kiến 3 tháng sau, người bệnh sẽ được kiểm tra lại nồng độ vitamin D và mật độ xương để đánh giá hiệu quả điều trị và điều chỉnh phác đồ nếu cần.

Minh Anh đo mật độ xương DEXA tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh. Ảnh: Bệnh viện cung cấp

Bác sĩ Ngọc cho biết, loãng xương vốn được xem là bệnh lý của người cao tuổi, nhưng hiện nay ngày càng nhiều người trẻ mắc loãng xương thứ phát. Tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, không ít bệnh nhân ở độ tuổi 20-30 đã được chẩn đoán mắc loãng xương. Nguyên nhân chủ yếu bắt nguồn từ lối sống hiện đại thiếu lành mạnh như chế độ ăn uống nghèo dinh dưỡng, ít vận động, ít tiếp xúc ánh nắng mặt trời, hút thuốc lá…

Những yếu tố này dẫn đến tình trạng thiếu hụt canxi và vitamin D – hai dưỡng chất thiết yếu cho sức khỏe xương. Bên cạnh đó, việc sử dụng kéo dài một số loại thuốc như corticoid, thuốc chống động kinh hay thuốc chống đông cũng âm thầm làm giảm mật độ xương. Loãng xương ở người trẻ còn có thể liên quan đến rối loạn nội tiết (thiếu estrogen), hoặc các bệnh lý nền như cường giáp, viêm ruột, hội chứng kém hấp thu, viêm khớp tự miễn, suy gan, suy thận…

Theo bác sĩ Ngọc, ánh nắng mặt trời là nguồn cung cấp vitamin D tự nhiên quan trọng. Khi da tiếp xúc với tia cực tím từ ánh nắng, cơ thể sẽ tổng hợp vitamin D, giúp hấp thu canxi ở ruột, thận và duy trì nồng độ canxi trong máu. Tuy nhiên, nhiều người trẻ ngày nay dành phần lớn thời gian trong phòng làm việc, phòng gym… ít tiếp xúc với ánh sáng tự nhiên. Các thói quen che chắn quá kỹ, sử dụng kem chống nắng liên tục khiến da không có cơ hội hấp thu đủ ánh nắng để tổng hợp vitamin D.

Thiếu Vitamin D không chỉ gây loãng xương ở người trẻ mà còn có thể ảnh hưởng đến hệ miễn dịch, tăng nguy cơ trầm cảm, rối loạn giấc ngủ, bệnh lý rối loạn chuyển hóa, tim mạch. Nếu loãng xương không được phát hiện và điều trị sớm, người bệnh dễ gặp biến chứng như gãy xương, biến dạng cột sống, giảm chiều cao. Đặc biệt tại các vị trí như cổ xương đùi, cổ tay, cột sống… có khả gây đau đớn, tàn phế, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt và lao động.

Khối lượng xương đạt đỉnh ở độ tuổi 25 – 30. Nếu ở giai đoạn này mật độ xương đã thấp, người bệnh sẽ không có “dự trữ xương” đủ mạnh cho giai đoạn lão hóa, dẫn đến nguy cơ loãng xương sớm và nặng hơn khi về già.

Loãng xương ở người trẻ thường không biểu hiện rõ ràng. Người bệnh hiếm khi cảm thấy đau nhức, không hạn chế vận động, thường chỉ phát hiện khi đi khám sức khỏe định kỳ hoặc sau khi bị gãy xương do va chạm nhẹ hoặc té ngã.

Chẩn đoán loãng xương không thể dựa vào triệu chứng lâm sàng mà cần có các xét nghiệm cụ thể. Đo mật độ xương bằng phương pháp hấp thụ tia X năng lượng kép (DEXA) hiện là tiêu chuẩn vàng, giúp phát hiện sớm tình trạng giảm mật độ xương. Bên cạnh đó, xét nghiệm vitamin D, canxi máu, phốt pho, PTH… cũng được thực hiện nhằm đánh giá toàn diện nguyên nhân và mức độ ảnh hưởng.

Với những người trẻ chưa có dấu hiệu bệnh, việc chủ động tầm soát loãng xương định kỳ là cần thiết. Đặc biệt là những người ít tiếp xúc ánh nắng, phụ nữ trẻ có rối loạn kinh nguyệt, người ăn chay trường, người sử dụng corticoid dài ngày, có tiền sử gãy xương sớm hoặc tiền sử gia đình loãng xương… Bác sĩ Ngọc khuyến cáo nên duy trì chế độ dinh dưỡng đầy đủ canxi và vitamin D, vận động ngoài trời khoảng 30 phút mỗi ngày, tránh thức ăn chế biến sẵn, hạn chế chất kích thích.

Nên tắm nắng vào thời điểm từ 6h30-9h sáng hoặc sau 15h chiều, khi cường độ tia cực tím ở mức an toàn, giúp cơ thể tổng hợp vitamin D hiệu quả mà không gây hại da. Trong trường hợp có thiếu hụt vi chất, cần bổ sung theo chỉ định của bác sĩ, tránh dùng thực phẩm chức năng tùy tiện.