Ông Hoàng (74 tuổi, Hà Nội) nhập viện trong tình trạng đau ngực dữ dội, động mạch vành tái hẹp trên nền stent cũ, nguy cơ nhồi máu cơ tim đe dọa tính mạng.

Ông Hoàng có tiền sử bệnh tim mạch 10 năm với hai lần đặt stent vào năm 2013 và 2017. Theo dõi xơ vữa động mạch ở bệnh viện gần nhà, ông được bác sĩ tư vấn mổ tim hở để bắc cầu thân chung động mạch vành trái. Tuy nhiên do bệnh nhân tuổi cao, sức khỏe yếu, lo lắng nguy cơ tai biến phẫu thuật cao nên từ chối điều trị.

Ngày 18/6, BS.CKI Nguyễn Đức Hưng, Phó khoa Tim mạch, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội cho biết, người bệnh được cấp cứu lúc 4h sáng trong tình trạng đau tức ngực dữ dội, cơn đau tăng lên khi gắng sức, nghỉ không bớt đau. Kết quả chụp cắt lớp vi tính các trung tâm khác ghi nhận thân chung động mạch vành trái của người bệnh bị hẹp khít hơn 90% và tái hẹp ngay trên nền stent cũ.

“Tình trạng hẹp khít động mạch vành nuôi tim của bệnh nhân rất nặng, nguy cơ cao tắc nghẽn, đột tử, ê kíp nhanh chóng hội chẩn, cấp cứu can thiệp tái thông động mạch vành”, bác sĩ Hưng nói.

Ca can thiệp tái thông rất phức tạp do tổn thương thân chung động mạch vành bên trái là tổn thương ngay phần gốc có vị trí nguy hiểm, phức tạp nhất trong phân loại các tổn thương mạch vành. Đặc biệt, mạch này không được nuôi hỗ trợ bởi các cầu nối hoặc mạch vành bên phải (tổn thương thân chung không được bảo vệ).

Khó khăn hơn nữa khi người bệnh bị tổn thương tái hẹp trong stent cũ vôi hóa. Theo bác sĩ Hưng, mạch máu bình thường có độ mềm mại giúp quá trình can thiệp tương đối thuận lợi, còn hiện tại, ekip phải thực hiện trên nền stent cũ tái hẹp với những mảng xơ vữa nham nhở vôi hóa phức tạp khiến độ khó tăng và nguy hiểm lên nhiều lần. “Can thiệp đặt stent ca này như xây nhà, xây một ngôi nhà mới khang trang đẹp đẽ sẽ dễ hơn phải tu sửa lại trên một ngôi nhà cũ đã hư hỏng, xập xệ”, bác sĩ Hưng chia sẻ.

Ê kíp sử dụng mũi khoan kim cương để cắt vòng vôi cứng có độ canxi hóa cao. Dưới mũi khoan đính kim cương nhân tạo, quay siêu tốc 1.800 vòng/phút, mảng xơ vữa canxi hóa được tán nhỏ thành vi hạt. Xử lý xong bề mặt lòng động mạch vành bớt vôi, ê kíp thuận lợi đưa dụng cụ đặt stent, can thiệp ngừa tái hẹp.

Với sự trợ giúp của hệ thống máy móc hiện đại, phối hợp nhịp nhàng giữa bác sĩ phẫu thuật tim, hồi sức tim mạch, gây mê… ca can thiệp thành công sau 90 phút. Thay vì sử dùng tay ép cầm máu như trước đây, bác sĩ sử dụng dụng cụ đóng mạch đùi giúp người bệnh hồi phục nhanh sau vài giờ can thiệp chứ không cần nằm im bất động 24 giờ.

Chỉ sau 8 tiếng kể từ khi cấp cứu, ông Hoàng hết tức ngực, khó thở, cảm giác nhẹ nhõm thoải mái, có thể đi lại, vận động nhẹ nhàng, thoát khỏi nguy cơ tử vong do biến chứng nhồi máu cơ tim. Siêu âm trong lòng mạch trước và sau thủ thuật ghi nhận stent nở tốt, áp sát thành mạch, giảm tối đa nguy cơ tiếp tục tái hẹp sau này.

“Tôi cảm giác các cơn đau tức ngực đã không còn, tinh thần nhẹ nhõm và đã thoát được ‘án tử’”, ông Hoàng chia sẻ.

BS.CKI Nguyễn Đức Hưng cho biết, ông Hoàng tuổi cao, bệnh nền cao huyết áp, suy thượng thận do thuốc vì điều trị thoái khớp lâu ngày, dễ chảy máu, sức khỏe yếu… Nếu áp dụng mổ mở sẽ có nhiều nguy cơ và cần tới ít nhất 10 ngày để nằm viện phục hồi. Trong khi đó, can thiệp đặt stent giúp phục hồi thể lực nhanh hơn, bệnh nhân chỉ cần nằm viện 3 ngày là có thể xuất viện, trở lại sinh hoạt bình thường.

Cũng theo bác sĩ Hưng, hiện nay loại stent phủ thuốc được sử dụng phổ biến nhất trong các ca can thiệp tim mạch. Sau khi stent được đặt vào lòng mạch vành, stent sẽ giống như lò xo nhỏ, áp sát và nâng đỡ thành mạch, giúp lòng mạch vành rộng ra, khơi thông dòng máu nuôi cơ tim.

Quá trình lành sẹo của mạch vành kéo dài 12 tháng từ khi đặt stent. Các tế bào nội mạc sẽ tăng sinh lan vào, phủ kín khung hợp kim này. Khung stent sẽ tồn tại vĩnh viễn nằm trong thành mạch máu. Lớp thuốc phủ bên ngoài được giải phóng dần dần, giúp giảm sự tăng sinh, giảm sự lành sẹo quá mức tại vị trí đặt stent.

Sau 12 tháng, nếu quá trình làm lành vết thương tạo thành sẹo lồi quá mức gây hẹp lòng mạch vành nhiều hơn 50% gọi là tái hẹp trong stent. Nếu tế bào nội mạc chỉ mọc phủ lên stent 1 lớp mỏng, gây hẹp dưới 50% lòng mạch thì gọi là không tái hẹp. Người bệnh có thể chung sống với stent suốt đời, mà không cần phải lấy ra thay stent mới. Khung stent rất mỏng, không ảnh hưởng đến việc chụp cộng hưởng từ cho bệnh nhân sau này.

Ngoài yếu tố tái hẹp trong stent xảy ra do việc đặt stent chưa tối ưu, có những nguyên nhân khác do không sử dụng thuốc đúng theo chỉ định của bác sĩ và do cơ địa. Sau khi đặt stent, người bệnh phải tiếp tục duy trì dùng thuốc để chống lại quá trình nội mạc hóa, hình thành mảng bám trên stent.

Việc không uống thuốc theo đúng chỉ định của bác sĩ, tự ý bỏ thuốc hay uống thuốc không đảm bảo chất lượng đều có thể dẫn đến việc hình thành mảng bám gây tái hẹp stent. Trường hợp của ông Hoàng có dừng thuốc một thời gian trong thời kỳ dịch bệnh Covid bùng phát, người bệnh bị ngắt quãng quá trình dùng thuốc. Đây cũng có thể là một trong các yếu tố thúc đẩy việc tái hẹp.

Cũng có các trường hợp dù đặt stent đã tối ưu, uống thuốc đầy đủ nhưng vẫn xảy ra tình trạng tái hẹp sớm do cơ địa.

Bác sĩ Hưng nhấn mạnh, việc đặt stent chỉ xử lý tình trạng hẹp khít ở một đoạn mạch và không thể giải quyết dứt điểm tình trạng xơ vữa mạch máu vẫn diễn tiến âm thầm ở nhiều vị trí khác trong cơ thể. Vì vậy, sau khi đặt stent, người bệnh cần tuân thủ nghiêm ngặt theo phác đồ điều trị nội khoa của bác sĩ, đồng thời tái khám định kỳ để có thể phát hiện sớm những bất thường.

Thời gian tái khám duy trì mỗi tháng 1 lần trong 3 tháng đầu, sau đó là 3 tháng 1 lần. Đồng thời, người bệnh nên kết hợp chế độ ăn uống khoa học, tăng cường vitamin và chất xơ, hạn chế các đồ ăn chiên rán, đóng hộp, nhiều chất béo; không hút thuốc lá, hạn chế rượu bia và các loại nước ngọt đóng chai; tập luyện với cường độ phù hợp để nâng cao sức khỏe; tiêm vắc xin phòng cúm, phế cầu theo chỉ định.

Những người có bệnh nền cao huyết áp, tiểu đường có nguy cơ mắc bệnh động mạch vành cao hơn các đối tượng khác. Nếu trong gia đình có người mắc bệnh tim mạch thì nguy cơ sẽ càng cao. Do đó, bác sĩ khuyến cáo mọi người chủ động thăm khám sức khỏe tim mạch định kỳ, nhằm phát hiện sớm bất thường, điều trị kịp thời, tránh để bệnh diễn biến nặng, cấp có thể dẫn tới tử vong.

*Tên người bệnh đã được thay đổi